اصل ۱۷۰ و ۱۷۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، دیوان عدالت اداری را به عنوان مرجع عالی نظارت بر اعمال دولت و به طور کلی قوه مجریه پیش بینی نموده است. اما رسیدگی به موضوع تخلفات اداری دارای پیش شرط هایی می باشد که در ادامه بررسی شده و پس از آن به بیان چند نمونه از شکایاتی که ممکن است در دیوان عدالت اداری مورد رسیدگی قرار گیرد ، پرداخته می شود.

مراجع رسیدگی به تخلفات اداری

به طور کلی ۳ مرجع به تخلفات اداری رسیدگی می نماید ، این  مراجع به ترتیب صلاحیت عبارت هستند از :

• هیئت بدوی رسیدگی به تخلفات اداری
  

این هیأت در تمامی دستگاه های مشمول قانون مذکور تشکیل می شود و دارای ۳ عضو اصلی و یک یا دوعضو علی البدل می باشد. تخلفات کارمندان دستگاه های مشمول قانون رسیدگی به تخلفات اداری ابتدا توسط این هیأت رسیدگی می شود و رأی صادره حسب مورد قطعی یا قابل تجدیدنظر می باشد.

• هیأت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات اداری
  

آرای صادره از هیأت بدوی به دوصورت قطعی و قابل اعتراض صادر می شود. زمانی که رأی صادره قابل اعتراض باشد ، هیأت تجدیدنظر به موضوع رسیدگی می نماید. این هیأت نیز دارای ۳ عضو اصلی و یک یا دوعضوعلی البدل می باشد. برخلاف هیأت بدوی ، هیأت تجدیدنظر فقط در مرکز هر وزارتخانه یا سازمان مستقل دولتی و تعدادی از دستگاه های مسمول قانون رسیدگی به تخلفات اداری تشکیل می شود و ممکن است دارای شعب متعدد باشد.

آرای قابل اعتراض در هیأت تجدیدنظر صرفاً شامل آرای صادره مبنی بر

الف) بازخرید خدمت درمورد افرادی که کمتر از بیست سال خدمت دارند با پرداخت ۳۰ روز حقوق مبناء و افزایش سنواتی یا عنوان مشابه درقبال هرسال خدمت دولتی.

ب) بازنشستگی درصورت داشتن حداقل ۲۰ سال خدمت براساس سنوات خدمت دولتی با تقلیل یک گروه.

ج) اخراج از محل خدمت.

د) انفصال دائم از خدمات دولتی.

سایر تنبیهات اداری نام برده شده درقانون رسیدگی به تخلفات اداری قطعی می باشد.

• دیوان عدالت اداری
  

دیوان عدالت اداری از دوجهت صلاحیت رسیدگی به شکایت درخصوص تخلفات اداری را دارد :

الف) اعتراض به آرای قطعی هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری :

همانگونه که دربند پیشین بیان شد آرای صادره از هیأت بدوی ممکن است قطعی یا قابل اعتراض باشد. درمورد آرای قابل اعتراض نیز قطعیت به دوصورت ممکن است محقق گردد. اول آنکه مهلت یک ماهه تجدیدنظر از رأی هیأت بدوی منقضی شود. دوم آنکه هیأت تجدیدنظر درموضوع وارد شده و اقدام به صدور رأی نماید. به هرنحوی که رأی صادر شده از هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری قطعی شود ، درصورتی که کارمند محکوم اعتراض یا شکایتی نسبت به موضوع داشته باشد ، می تواند دادخواست رسیدگی در دیوان عدالت اداری تقدیم نماید.

ب) تقاضای ابطال مصوبات ، آئین نامه ها و مقررات راجع به تخلفات اداری :

درخصوص رسیدگی به تخلفات اداری آئین نامه ها ، مصوبات و دستورالمعل های مختلفی توسط مراجع ذی ربط نظیر هیأت عالی نظارت قانون رسیدگی به تخلفات اداری ، مدیران کل وزارتخانه ها و سایر نهادهای دولتی تدوین و تصویب می شود. درصورتی که آئین نامه یا مصوبه دارای تعارض و اختلاف با قانون باشد یا از مرجعی صادر شده باشد که صلاحیت نداشته است ، می توان دادخواست ابطال مصوبات ، آئین نامه ها و مقررات در دیوان عدالت اداری را به هیأت عمومی دیوان تقدیم نمود.

کدام دستگاه ها مشمول قانون رسیدگی به تخلفات اداری هستند؟

براساس قانون مذکور ، کلیه وزارتخانه ها سازمان ها ، موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و بانک ها و موسساتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و تمام یا قسمتی از بودجه آنها از بودجه عمومی تأمین می شود. کارکنان مجلس شورای اسلامی و نهادهای انقلاب اسلامی مشمول مقررات این قانون می باشد.

استثناً مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح و غیرنظامیان ارتش ، نیروی انتظامی ، قضات ، اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و مشمولین قانون کار درصورت تخلف برحسب مقررات خاص حاکم بر شغل خود تنبیه یا مجازات می شوند.

چند مورد از شکایات قابل طرح در دیوان عدالت اداری

• اعتراض به رأی هیأت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات اداری باتوجه به رسیدگی در مراجع دادگستری

اعمال خلاف قانون که کارمندان دستگاه های مشمول قانون رسیدگی به تخلفات اداری مرتکب می شوند ممکن است صرفاً تخلف اداری باشد و یا همزمان با وقوع تخلف اداری عمل کارمندخاطی جرم نیز باشد. درحالت اخیر و جرم بودن عمل ارتکابی ، هیأت رسیدگی کننده پرونده را به مراجع قضایی ارسال می کند اما این امر مانع از رسیدگی اداری نمی باشد. درصورتی که کارمند خاطی به موجب رأی هیأت رسیدگی محترم به تنبیهات اداری شود اما با رسیدگی قضایی در مراجع کیفری برائت حاصل کند ، می تواند مستند به رأی دادگاه نسبت به رأی محکومیت اداری خود در دیوان عدالت اداری اعتراض نماید. اما درخصوص اعمال خلاف قانونی که جرم نبوده و صرفاً تخلف اداری می باشد این امکان وجود ندارد.

به عنوان مثال اخذ شده ، حمل مواد مخدر و اختلاس از مواردی می باشد که همزمان به عنوان جرم و تخلف اداری پیش بینی شده است.

• اعتراض به حکم اخراج هیأت رسیدگی به تخلفات اداری
  

حکم به اخراج از محل خدمت جزو تنبیهات شدید تخلفات اداری است و درموارد صادر می شود که تخلف کارمند نیز شدید باشد. از طرف دیگر حکم به برخی از تنبیهات علاوه بر حالتی که با رسیدگی در هیأت رسیدگی به تخلفات صادر می شود ، ممکن است از طرف وزرا و بالاترین مقام سازمان دولتی یا معاونین آنها صادر شود. اما حکم به اخراج از محل خدمت تنها درصلاحیت هیأت های رسیدگی است. بنابراین شخص محکوم به اخراج از محل خدمت می تواند با تمسک به عدم تناسب تخلف صورت گرفته ، با تنبیه یا به دلیل عدم صلاحیت شخص صادرکننده حکم ، اعتراض خود را به حکم اخراجی که قطعی شده است در دیوان عدالت اداری مطرح نماید.

اعاده وضعیت سابق پس از نقض حکم محکومیت در دیوان عدالت اداری

درصورت نقض آراء هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری توسط دیوان عدالت اداری برای جلوگیری از تضییع حقوق کارمند بایستی اجرای رأی متوقف شود. و درصورت تبرعه متهم تمام آثار رأی قبلی زایل و کارمند در موقعیت قبل از اجرای رأی قرار گیرد. همچنین اگر رأی قبلی نقض و رأی محکومیت جدید صادر شود ، می بایست آثار محکومیت قبلی زایل و رأی جدید اجرا شود.

درصورتی که از طرف سازمان یا وزارتخانه اقدامات فوق صورت نگیرد ، کارمند محکوم می تواند از دیوان عدالت اداری تقاضای رسیدگی و صدور حکم به اعاده به وضع سابق نماید. در تنبیهاتی هم که به صورت محدود مقرر می گردد مانند انفصال از خدمت موقت ، درصورت استنکاف از سازمان محل خدمت از پذیرش کارمند محکوم ، طرح شکایت در دیوان عدالت اداری ممکن است.

اشتراک گذاری: