تجارت الکترونیک و دعاوی تجارت الکترونیک
وکیل دعاوی تجارت الکترونیک با در نظر گرفتن گسترش روز افزون فناوری اطلاعات و موثر بودن آن به شیوه تجارت نوین بروز رسانی امر تجارت الکترونیک مطابق با مقررات داخلی و بین المللی راجع به آن ، امری ضروری برای صاحبین مشاغلی که در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت میکنند میباشد.
تجارت الکترونیکی برای سرعت ، کارایی ، کاهش هزینه و بهره برداری از فرصت های زود گذر رقابت وسیعی را ایجاد نموده است .
در جهت استفاده از تجارت الکترونیک با کاهش هزینه های عملیاتی و غیر عملیاتی تهیه محصولات با قیمت کمترو کیفیت بهتر و حذف کاغذ ، کاهش هزینه های بازاریابی و تبلیغات و همچنین افزایش درآمد و در حقیقت توسعه اقتصادملی که موجب بالا رفتن درآمد و رفاه و ایجاد اشتغال و عدم محدودیت ورود به بازار و کسب بازار های جدید ، افزایش مشتریان و افزایش تعدد دفعات خرید ( چرا که فضای تجارت الکترونیکی شبانه روزی و ۲۴ ساعته میباشد ) مواجه خواهیم شد.
فضای تجارت الکترونیک شامل مسائلی همچون بازاریابی ، فروش ، مدیریت ، روابط عمومی با مشتری ، مباحث مالی ، اقتصادی ، حقوق بازرگانی ، مدیریت ، حسابداری ، علوم اداری و مهندسی ، علوم کامپیوتر را دارا میباشد.
سازمان تجارت جهانی در رابطه با تعربف تجارت الکترونیک در اعلامیه مورخ ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۸ چنین بیان میدارد : ( تولید ، توزیع ، بازاریابی ، فروش یا تسلیم کالاها و خدمات ، از طریق وسایل الکترونیک )
به عبارت دیگر هر معامله تجاری از راه دور که با وسائل الکترونیکی انجام بپذیرد همان تجارت الکترونیکی خواهد بود. تغییرات در تکنولوژی فناوری اطلاعات در حوزه تجارت الکترونیک را میتوان به دو بخش تقسیم کرد ؛ دوره نخست زمانی شکل گرفت که مصرف کنندگان توانستند از طریق ماشین های خود پرداز و با کارت های اعتباری خرید نمایند ، دوره دوم دوره سامانه های اطلاعاتی مدیریت و پرداخت ها که مبادله الکترونیکی داده ها از طریق سامانه های بانکی ( درگاه پرداختی اینترنتی بانکی ) داخلی و بین المللی و انتقال وجوه به صورت الکترونیکی شکل گرفت.
وکیل دعاوی تجارت الکترونیک میگوید ، به بیانی ساده تر تجارت الکترونیکی و در واقع نحوه پرداخت آن ازسوی مشتری به ارائه کننده خدمات یا کالاها زمانی شکل جدی تر مهم تری به خود گرفت که انجام تجارت ها به وسیله صاحبین کسبه به شیوه های نوین پرداختی جهت تسهیل هرچه بیشتر و سریع تر توسط مشتری از طریق روش های جدید پرداختی مانند پرداخت از طریق دستگاه های پوز ، انتقال وجه از طریق کارت های بانکی از حسابی به حساب دیگر و پرداخت های اینترنتی که به وسیله دستگاه های اینترنتی که بانک ها ایجاد کرده اند و از طریق آن پرداخت نقدی در هر ساعتی از شبانه روز ممکن میشود و همچنین نقل و انتقالات مالی از حسابی به حساب دیگر بوسیله اینترنت و خدمات جدیدی که بانک ها ارائه کرده اند صورت پذیرفت.
به طور مثال صاحبین مشاغل برای جلب و جذب نظر مشتریان خود همچنین جهت تحصیل شرایط خرید برای مشتری و بروز کردن تجارت خود ، کالا یا خدمات خود را از طریق سایت های خود جهت فروش ارائه مینمایند ، این مسئله هم جنبه داخلی دارد ( همانند اینکه مشتری از سایت یک شرکتی که تولید لوازم یدکی خودرو مینمایند و شرکت و کارخانه در کرمان مستقر میباشد لوازم یدکی سفارش میدهد و از طریق سایت آن ها که متصل به درگاه اینترنتی بانکی میشودپرداخت مینماید ، مشتری در هر جای از ایران میتواند ساکن باشد و کالا برای او فرستاده میشود.) و هم جنبه بین المللی داشته باشد که همانند مثال فوق شرکت فرا ملی و بین المللی خدمات و یا کالاهایی را ارائه مینماید که به مشتریان خود در سراسر دنیا ارسال میکنند ، البته فضای تجارت الکترونیک هم در جنبه داخلی و هم جنبه بین المللی بسیار گسترده تر از دو مثال ذکر شده میباشد. شیوه های پرداخت الکترونیک بین المللی متفاوت از نحوه پرداخت داخلی میباشد که برخی از شیوه های نوین پرداخت در تجارت الکترونیکی بین المللی عبارت است از : پول الکترونیکی ، کارت الکترونیکی ، چک های الکترونیکی ، سوئیفت که درباره هر کدام توضیح مختصری ارائه خواهیم داد :
پول الکترونیکی
پول الکترونیکی وسیله پرداخت جدید و در حال توسعه است که چنین میتوان از آن تعریف نمود : به پولی گفته میشود که به صورت الکترونیکی قابل حفظ و یا ذخیره سازیو نقل و انتقال باشد ، این نوع پول که با همان واحد پول سنتی سنجیده میشود در روش های الکترونیکی و در تملک مشتری ذخیره یا تبادل میشود .
پول الکترونیکی در غالب موارد توسط بانک ها صادر میشود. اصطلاحات دیگری هم برای پول الکترونیکی بکار برده شده که عبارت است از : پول دیجیتالی ، سکه دیجیتالی ، پول مجازی ، کیف پول الکترونیکی ، پول بر پایه اطلاعات ، پول ناملموس ، پول رقمی ، کارت اعتباری ، کارت هوشمند و …
در واقع پول الکترونیکی ؛ ناقل های الکترونیکی دربردارند که برای دادن دستورات بدهکار یا بستانکار کردن یک حساب یا به عنوان دلیلی بر اجرای قراردادهای اعطایی اعتبار که منعقد شده به کار گرفته میشود.
کارت الکترونیکی
اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در حوزه تجارت بین المللی و داخلی میتوانند مبادلات تجاری و مالی خود را از طریق اینترنت انجام داده و به صورت مستقیم با شرکت های معتبر همکاری کنند ، با استفاده از کارت های الکترونیکی که نخستین بار توسط بانک ها و موسسات مالی ساخته شده و به مشتریان متقاضی توزیع شد ، این کارت های الکترونیکی حاوی اطلاعات مورد نیاز دارنده کارت میباشد. و میتوان با استفاده از آنها برای دریافت ، پرداخت ، مبادله و نقل انتقالات ارزی بین المللی در تجارت استفاده نمود این کارت ها به راحتی جایگزین پول نقد و اسناد مربوط به آن ها شده و نحوه ی انجام معاملات را برای مشتری آسان تر کرده.
چک های الکترونیکی
چک الکترونیکی نمونه ای از چک کاغذی میباشد و مشتری باید با یکی از خدمات رسانان الکترونیکی حساب داشته باشد
چک الکترونیکی به عنوان نسخه نمایشی الکترونیکی چک کاغذی جز اسناد مالی الکترونیکی قلمداد میشود و داده های چک الکترونیکی شامل ؛ واحد پولی مورد استفاده ، مدت اعتبار چک ، امضاء الکترونیکی شخص پرداخت کننده یا صادر کننده ، شماره چک ، نام پرداخت کننده ، نام پرداخت کننده ، نام بانک ، شماره حساب پرداخت کننده و مبلغ چک خواهد بود.
استفاده از چک های الکترونیکی به وسیله نرم افزارهای بانکی که بانک ها طراحی کرده اند و اشخاصی که دارای حساب جاری میباشند به جای صدور و تسلیم چک کاغذی قادر خواهند بود از محل کار یا منزل خود در هر ساعتی به وسیله رایانه و از طریق شبکه اینترنت ، چک به صورت الکترونیکی صادر کنند ( صدور چک های الکترونیکی ، همانند چک های کاغذی تحت موازین قوانین و مقررات به خصوص خود میباشد.)
سوئیفت
سوئیفت یک سیستم بین المللی میباشد که در جهت ارسال و دریافت هرگونه پیام ارزی کشورها ی عضو این سیستم بین المللی میشوند ، با استفاده از سوئیفت هرگونه ارسال و دریافت پیام ارزی در بین واحدهای ارزی بانک های داخلی ایران از طریق ماهواره و اینترنت به مرکز اصلی در بانک مرکزی متصل گردیده و از این طریق مشتریان و همچنین هماهنگی تمام عملیات ارزی در سطح جهانی با استفاده از یک نرم افزار استاندارد ، صورت خواهد پذیرفت . با بیانی ساده تر درباره ی نحوه ی استفاده از خدمات سوئیفت و تعریف آن میتوان بیان کرد که سوئیفت هم در راستای پرداخت های الکترونیکی بین المللی قرار خواهد پذیرفت با این وجه تمایز که ارتباط برای نقل و انتقالات ارزی در سطح بین المللی به واسطه بانک مبدأ در یک کشور و بانک مقصد در یک کشور دیگر با استفاده از سیستم سوئیفت صورت خواهد پذیرفت.
خدماتی که در شبکه سوئیفت عرضه میشود شامل : حواله های بانکی ، پرداخت ها ، صورت حساب های بانکی ، معاملات و تبدیل ارز بروات وصولی ، اعتبارات اسنادی ،معاملات سهام بین بانک ها ، گزارش مالی حساب ها و وصول صورت حساب ها میباشد.
انواع تجارت الکترونیکی
به گفته وکیل دعاوی تجارت الکترونیک ، تجارت الکترونیک را میتوان بر اساس نوع و شرایط و اشخاصی که در حال فعالیت در این حوزه هستند تقسیم بندی نمود که عبارتند از : ۱-تجارت الکترونیک بین سازمان به سازمان ۲-تجارت الکترونیک بین سازمان و مصرف کننده ۳- C2C 4- B2G 5- C2G
1- سازمان به سازمان : تجارت بین کسب و کارها و بنگاه ها یا سازمان ها صورت میپذیرد مانند تجارت بین کارخانه کشتی سازی و واحد تولیدی سازنده قطعات کشتی
( به طور مثال : تولید کننده ، تصویر و توضیحات کامل درباره ی محصول خود را در سایتش قرار میدهد و امکان برقراری ارتباط با مخاطب و مشتری را از طریق تلفن ، اینترنت و حتی خرید در همان لحظه به صورت اینترنتی و ایمیل و …ایجاد مینماید و خریدار که خود مصرف کننده اصلی نیست و تصمیم دارد که کالای خریداری شده را به همراه کالای دیگر به مصرف کننده دیگر بفروشد ، کالا را خریداری مینماید.)
۲- سازمان و مصرف کننده :تجارت کالا یا خدمات بین بنگاه ها و واحد صنعتی با مصرف کننده انجام میپذیرد . بیشترین سهم آن مربوط به خرده فروشی میباشد.
به طور مثال : انتشارات کتاب شروع به ایجاد فعالیت در سایت خود برای افزایش فروش و معرفی کتب چاپ شده توسط انتشارات مینماید به این نحو که با قراردادن تصویری از کتاب و توضیحاتی راجع به آن و درج مبلغ کتاب و ایجاد امکان خرید اینترنتی و نقدی مینماید و مخاطب پس از مراجعه به سایت سفارش خود را اعلام میدارد و پرداخت از طریق درگاه بانکی اینترنتی انجام میشود.
۳- C2C : به معنی تجارت کالا یا خدمات و اطلاعات بین مصرف کنندگان است ، به طور مثال اجرای مزایده و مناقصه کالاها از طریق اینترنت .
۴- B2G : تجارت کالا و خدمات بین بنگاه ها و سازمان های دولتی ، جهت تأمین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض و مالیات ها از جمله موضوعاتی است که میتوان در این گروه جای داد .
۵- C2G : به معنی تجارت کالا و خدمات بین مصرف کتتده و سازمان های دولتی است.
جرائم تجارت الکترونیک
وکیل متخصص جرائم تجارت الکترونیک می گوید ، مطابق با ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک ( مبحث اول کلاهبرداری کامپیوتری ) هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سواستفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و … دیگران را بفریبد ویا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود ودیگری وجوه ، اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال مأخوذه محکوم میشود.
تبصره : شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در این ماده میباشد.
همچنین مطابق با ماده ۶۸ قانون تجارت الکترونیک ( مبحث دوم جعل کامپیوتری ) هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی نظیر ورود ، محو ، توقف ، مداخله در پردازش و سیستم های رایانه ای و یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم های رمز گذاری تولید امضاء مثل کلید اختصاصی بدون مجوز امضا کننده و یا تولید امضاء فاقد سابقه ثبت در فهرست دفاتر اسناد الکترونیکی و یا عدم انطباق آن وسایل با نام دارنده در فهرست مزبور و اخذ گواهی مجعول و نظایر آن اقدام به جعل ( داده پیام های ) دارای ارزش مالی و اثباتی نماید تا با ارائه آن به مراجع اداری ، قضایی ، مالی و … به عنوان ( داده پیام های ) معتبر استفاده نماید ، جاعل محسوب میشود و به مجازات حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال محکوم میشود.
تبصره : مجازات شروع به این جرم حداقل مجازات در این ماده میباشد.
همانطور که مستحضرید و مطابق استنادهای قانونی چنانچه جرمی در حوزه تجارت الکترونیک واقع گزدد و یا اینکه شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی در رابطه با مسائل فوق اعتراض و یا شکایتی در عملیات اجرایی تجارت الکترونیکی خود داشته باشد میتواند طرح دعوای خود را از دادسرای جرائم رایانه ای شروع کند و مطابق با نوع خواسته او دلایل و مدارکی که ارائه مینماید مورد بررسی قرار خواهد گرفت .