وصیت نامه سندی است که افراد جهت تعیین تکلیف اموال و دارایی های خود و یا انجام امر یا اموری برای بعد از فوت خود تنظیم می نمایند.

طرفین وصیت نامه

• موصی ( شخص وصیت کننده)
• موصی له (کسی که وصیت به نفع او شده که الزاما باید هنگام وصیت موجود باشد و اهلیت تملک نیز داشته باشد)
• موصی به (مالی است که مورد وصیت قرار می گیرد و آن ممکن است عین باشد یا منفعت و یا حق، کلی باشد یا شخصی و امثال آن)
• وصی (کسی که به وصیت متوفی عمل می نماید)

انواع وصیت نامه

بنا به ماده ٨٢۵ قانون مدنی، وصیت‌نامه در قالب عقود عهدی و عقود تملیکی می تواند تنظیم ‌شود

وصیت‌نامه عهدی: یعنی شخص یک یا چند نفر را مامور انجام امور یا تصرفات دیگری می‌کند. هر وصیتی که اثر آن ایجاد تعهد باشد و مستقیماً منجر به تملیک مال نشود عهدی است.

برای این نوع وصیت قبول وصی شرط نیست حتی اگر جاهل نسبت به وصیت باشد. اما اگر وصی در زمان حیات موصی نسبت به وصیت آگاهی پیدا کند می‌تواند از قبول آن امتناع نماید که در اصطلاح حقوقی به آن رد وصیت گویند اما وصی حق رد وصایت پس از فوت موصی را ندارد.

وصیت‌نامه تملیکی: در این نوع سند فرد مال خود را به شخصی معین به عبارتی عین یا منفعتی از مال خود را برای بعد از مرگش به دیگری به طور مجانی تملیک کرده و شخصا سبب تملیک مال را ایجاد و انشا می‌ نماید.در واقع تملیک با فوت موصی و قبول از سوی موصی‌له (کسی که وصیت تملیکی به نفع او می‌شود) محقق می‌شود پیش از قبول موصی له، ورثه نمی‌توانند در آن تصرف نمایند ولی اگر موصی له در اعلام رد یا قبول تاخیر نماید و به سبب این تاخیر، ضرری به ورثه وارد گردد آنها می توانند از دادگاه بخواهند تا او را ملزم نماید که تصمیم خود را مطرح کند.

وصیت تملیکی خود به دو دسته تقسیم می شود:

وصیت تملیکی خاص: یعنی کسانی که وصیت به نفع آن ها شده است، محصور باشند و از آنجا که وصیت تملیکی نوعی عقد است در اینجا می توان گفت بنا به ماده ۸۲۷ قانون مدنی تملیک به موجب وصیت محقق نمی‌شود مگر با قبول موصی له، پس از فوت موصی. طبق ظاهر ماده زمانی که وصیت را قبول می‌کند مالکیت آن مال به وی منتقل می گردد یعنی اثر وصیت و تملیک، از تاریخ قبول تحقق می یابد مگر اینکه محرز شود که شخصی که وصیت کرده است قصد داشته مالکیت مال مورد وصیت و تمام آثار آن در فاصله فوت و قبولی نیز متعلق به موصی له باشد.

وصیت تملیکی عام: یعنی کسانی که وصیت به نفع آن ها شده است، نا محصور باشند مانند وصیت برای دانشجویان دانشگاه خوارزمی.

بنا به ماده ۲۷۶ قانون امور حسبی، وصیت نامه در دادگاه ها به سه طریق قابل پذیرش است. هرچند سندی خارج از این سه شکل باشد به عنوان وصیت نامه پذیرفته نمی شود اما با این حال چنانچه اشخاص ذی نفع (ورثه) به وجود وصیت نامه اعتراف کنند دادگاه آن را رد نمی نماید.

ا) وصیت نامه خود نوشت: این نوع وصیت نامه از آن رو خود نوشت نام دارد که موصی آن را با ذکر تاریخ روز و ماه و سال به خط خود نوشته و سپس امضاء می نماید.

بنابراین یک نوع سند عادی به حساب می آید که باید ظرف مهلت معین در دادگاه ارائه داده شود در غیر اینصورت اعتبار آن از بین می رود چنانچه بعد از فوت شخص وراث وصیت‌نامه خودنوشت را انکار نمایند  در اینصورت برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه تا به موضوع رسیدگی شود.

۲) وصیت نامه رسمی: سندی رسمی و لازم‌الاجرا به شمار می‌رود و مفاد آن خواه اموال منقول باشد و خواه ناظر به اموال غیرمنقول،‌ بدون نیاز به حکم دادگاه، قابل اجرا است.

بنابراین مانند سایر اسناد رسمی قدرت اثباتی و اجرایی دارد و هیچ گاه اعتبار آن از بین نمی رود. همچنین افراد بی سواد هم می توانن از آن استفاده نمایند. با ثبت آن در دفتر اسناد رسمی نگرانی ناشی از فقدان وصیت از بین می رود و موصی له نیازی به اثبات اصالت آن ندارد.

۳) وصیت نامه سری: وصیتی است که توسط موصی لاک و مهر و امضاء می شود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری معین شده است، به امانت گذارده می شود.

این نوع وصیت نامه نیازی به تاریخ ندارد و تاریخ آن از سند ثبت آن در دفتر امانات معلوم می گردد وصیتی که امضا شده پیش از ثبت در دفتر وصیت نامه سری تلقی نمی شود. برخلاف وصیت خودنوشت، به خط هرکسی می‌تواند باشد اما باید امضای شخص وصیت‌کننده را داشته باشد طبق قوانین امور حسبی، شخص بی‌سواد نمی‌تواند وصیت‎نامه‌ی سری تنظیم نماید.

موضوع وصیت نامه

موردی که به آن وصیت می شود باید دارای شرایط ذیل باشد:

• جایز باشد
• دارای منفعت مشروع باشد
• وصیت‌کننده باید مالک آن چیزی باشد که وصیت می‌کند. بنابراین اگر فردی نسبت به اموال دیگران وصیت نماید صحیح نیست حتی اگر مالک آنها نیز اجازه بدهد
• مورد وصیت باید قابلیت نقل و انتقال و معامله داشته باشد. بنابراین طبق این قاعده نمی‌توان اموال عمومی و موقوفه را مورد وصیت قرار داد

هنگام تنظیم، وصیت کننده نمی‌تواند وراث را از همه‌ ارث محروم كند یا تمام اموال خود را به یک نفر ببخشد و یا یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند و الا وصیت نامه‌ وی فقط تا ثلث اموالش صحیح و نافذ است. بنابراین وصیت متوفی تنها تا میزان یک سوم اموال حین الفوت نافذ است و بیشتر از آن نیاز به اجازه وراث درد.

با آگاهی از آثار و شرایط و نحوه تنظیم یک وصیت نامه می توان مانع ایجاد اختلافات عمده شد و همچنین از تعداد پرونده های مطرح شده در دادگاه ها کاست. در صورت هرگونه اختلاف و یا نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر می توانید با دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ده سال سابقه فعالیت در این زمینه، تماس حاصل فرمایید.

اشتراک گذاری: