چه افرادی می توانند اختراع خود را ثبت کنند؟

اولین و اصلی ترین حقی که میتوان به یک مخترع و سازنده اعطا کرد ، حق استفاده از مزایای اختراعی است که انجام داده است و استفاده از این مزایا محقق نمی شود مگر با ثبت اختراع.

پر واضح است که حق ثبت اختراع متعلق به کسی است که آن اختراع حاصل تلاش اوست . زمانی که فرد واحدی سازنده باشد مشکلی ایجاد نمی شود اما گاهی ممکن است اختراعی حاصل تلاش افرادی باشد که به صورت مشترک دست به ساخت می زنند. و البته در مواردی هم ممکن است چند نفر به طور همزمان اقدام به ساخت اختراعی کرده باشند در این مواقع اینکه گواهی ثبت به چه کسی تعلق دارد جای بحث دارد.

فرض اول )

 در صورتی که دو یا چند شخص به طور مستقل از یکدیگر، اختراع واحدی کرده باشند با توجه به بند ج ماده ۵ قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۸۶ چنین بیان شده است .«هرگاه دو یا چند نفر مستقل از دیگری اختراع واحدی کرده باشند ،شخصی که اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسلیم کرده و یا در صورت ادعای حق تقدم هرکدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم کرده اند مشروط بر اینکه اظهارنامه مذکور مسترد یا رد نگردیده یا مسکوک گذاشته نشده باشد حق ثبت اختراع را خواهند داشت.»

با توجه به نص ماده تاریخ تسلیم اظهارنامه ملاک قرار گرفته است .فلذا عقل سلیم حکم می کند پس از اختراع ، برای ثبت فورا اقدام شود تا از چنین مواردی جلوگیری به عمل بیاید .چرا که گاهی افراد سود جو فکر و اندیشه مخترع را می دزدند  و با تسلیم اظهارنامه در موعد نزدیک تر این حق را از آن خود می کنند.

فرض دوم )

بند ب ماده ۵ قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری بیان می دارد : «اگر افرادی به صورت مشترک اختراعی کرده باشند حقوق ناشی از اختراع مشترک به آنها تعلق می گیرد.»

این بند ماده ، فرض اشتراکی بودن اختراع را بررسی کرده است. بدین صورت که افرادی با یکدیگر دست به ساخت وسیله ای  می زنند همچون افراد یک تیم رباتیک و … در چنین مواقعی حقوق ناشی از اختراع به کل تیم تعلق می گیرد و همه از آن منتفع می شوند.

و اما در کنار این بند ، ماده ۳۴ آئین نامه مصوب ۱۳۸۷ رئیس قوه قضاییه ، آئین نامه در مورد اختراع اشتراکی صحبت کرده است .و بیان کرده است که اگر افراد بخواهند می توانند تقاضا کنند که در گواهی صادره میزان سهم هریک تفکیک شود و در غیراینصورت حقوق فوق به صورت مساوی به همه افراد تعلق می گیرد.

فرض سوم)

بند ه ماده ۵ «در صورتی که اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد ، حقوق مادی آن متعلق به کارفرما خواهد مگر آنکه خلاف آن در قرارداد شرط شده باشد.» در این بند ماده به دو مورد اشاره کرده است که به توضیح هرکدام می پردازیم .اختراع ناشی از استخدام و اختراع ناشی از قرارداد.

شاید کمی عجیب به نظر برسد که چرا باید حقوق مادی اختراع ناشی از استخدام به کارفرما تعلق بگیرد . در پاسخ می توان اینگونه بیان کرد که از آنجایی که برای هر اختراعی هزینه و تسهیلاتی لازم است و هر فردی که این موارد را در دسترس ندارد و حال اگر کارفرمایی موارد سهولت کار را برای مستخدم خود فراهم کند به عبارتی او را در این امر یاری رسانده است .پس خیلی دور از ذهن نیست که حقوق مادی آن را تصاحب کند.

گاهی  هم ممکن است کلا هدف از استخدام یا قراردادی که منعقد می شود پدید آوردن نرم افزاری باشد که در این صورت حقوق انحصاری ناشی از اختراع متعلق به کارفرماست. و گاهی ممکن است ساخت اختراع جزء موضوع قرارداد باشد که چون در قرارداد قید شده است پس متعلق به کارفرماست. اما فرض مخالف هم امکان پذیر است ، یعنی ممکن است اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد. اما در قراردادی که منعقد می شود بین مستخدم و کارفرما خلاف آن قید شود که در این صورت حقوق مادی به کارفرما تعلق نمی گیرد.

اگر شما نیز جزء هرکدام از دسته های فوق می باشید ، این را بدانید که شما هم محق در ثبت اختراع هستید. و می توانید پس از ثبت از مزایای آن منتفع شوید. در صورتی که بنا به دلایل دیگری ، خود را محق و یا دارای حقی در اختراع می دانید می توانید با ما در تماس باشید و ضمن مشاوره رایگان تلفنی از سایر خدمات موسسه که با کادری متخصص در حال فعالیت است بهره مند شوید.