انواع بیمه های پیمانکاری و نکات مهم آن

قراردادهای پیمانکاری به عنوان ابزاری برای بیمه نمودن کارکنان فعال در این قرارداد، بخشی از قوانین و مقررات سازمان تامین اجتماعی را به خود اختصاص داده است. عدم آشنایی کارفرمایان و پیمانکاران با قوانین و مقررات ناظر بر قراردادهای پیمانکاری و پیچیدگی این قوانین باعث بروز اختلافات فراوانی میان کارفرمایان و پیمانکاران با سازمان تامین اجتماعی شده است به نحوی که می توان گفت اکثر اعتراضات در هیات های بدوی و تجدیدنظر سازمان تامین اجتماعی ناشی از بیمه پیمانکاری است.

بنابراین شناخت و آگاهی کارفرمایان و پیمانکاران می تواند تا حد زیادی از این مشکلات بکاهد. با توجه به احساس نیاز کارفرمایان و کارفرمایان در این زمینه سعی نموده ایم در این مقاله به موضوع انواع بیمه پیمانکاری پرداخته و نکات مهم آن را به شما عزیزان ارائه نمائیم.

 بیمه پیمانکاری چیست؟

بیمه پیمانکاری تکلیفی قانونی کارفرمایان جهت متعهد نمودن پیمانکار به بیمه نمودن کارکنان فعال خود نزد سازمان تامین اجتماعی می باشد. این تکلیف در ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی در قرارداد های پیمانکاری مقرر گردیده است. بیمه نمودن کارکنان در قرارداد پیمانکاری از طریق کد کارگاهی که از سوی شعب تامین اجتماعی به کارفرما و کارگاه اختصاص داده شده، صورت می گیرد. عدم بیمه نمودن کارکنان هم برای کارفرما و هم برای پیمانکار دارای تبعات می باشد.

از سوی دیگر کارفرما ۵ درصد از مبلغ قرارداد را نزد خود نگه می دارد تا زمانی که پیمانکار حق بیمه را پرداخت و مفاصاحساب آن را به وی ارائه نماید. لذا عدم توجه به این موضوع می تواند از نظر مالی نیز به ضرر پیمانکار باشد.

انواع بیمه های پیمانکاری

با توجه به تنوع قراردادهای پیمانکاری، سازمان تامین اجتماعی اقدام به تقسیم بندی این قراردادها در ۴ دسته نموده است بنابراین می توان گفت انواع بیمه های پیمانکاری شامل موارد ذیل می باشد:

1. بیمه پیمانکاری عمرانی اجرائی
2. بیمه پیمانکاری عمرانی مشاوره ای
3. بیمه پیمانکاری غیر عمرانی مکانیکی
4. بیمه پیمانکاری غیرعمرانی غیرمکانیکی

در این مقاله در خصوص هر یک توضیحاتی را ارائه خواهیم نمود. با توجه به تخصصی بودن موضوع می توانید با وکیل متخصص مشورت های لازم را دریافت نمائید.

جهت مشاوره با بهترین وکیل دعاوی پیمانکاری در تهران فرم زیر را تکمیل نمایید.

نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری عمرانی

همانگونه که گفته شد انواع بیمه قراردادهای عمرانی به دو دسته اجرائی و مشاوره ای تقسیم می شود.

• قراردادهای مشاوره ای : حق بیمه قراردادهای مشاوره ای مقطوعاً ۱۴ درصد ناخالص کارکرد به علاوه ۶/۱ درصد به عنوان حق بیمه بیکاری است که جمعا به میزان ۶/۱۵ درصد ناخالص کل کارکرد می باشد.
• قراردادهای اجرایی : حق بیمه قراردادهای اجرایی مقطوعاً ۶ درصد ناخالص کارکرد به علاوه ۶ دهم درصد به عنوان بیمه بیکاری است که جمعا مبلغ ۶/۶ درصد ناخالص کل کارکرد می باشد.

به دلیل اهمیت این موضوع، در خصوص حق بیمه طرح های عمرانی در مقاله ای مجزا توضیحات کامل داده شده است. چنانچه تمایل به کسب اطلاعات کامل تری در این زمینه دارید، مطالعه مقاله مزبور را به شما توصیه می نماییم.

نحوه محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری غیرعمرانی

روش تعیین میزان حق بیمه این قراردادها به شرح زیر می باشد.

• قراردادهای منعقده قبل از ۲۴/۱/۷۰ براساس ضرایب دستمزدی که با توجه به نوع عملیات قرارداد و نحوه تهیه مصالح تعیین شده است:

بیست هفت درصد * ضریب دستمزد عملیات قرارداد * کل ناخالص کارکرد = حق بیمه قرارداد

• قراردادهای منعقده از ۲۴/۱/۷۰ به بعد مأخذ واحدی همانند طرح های عمرانی برای محاسبه قراردادهای غیرعمرانی در نظر گرفته شده است.
  این امر تسهیلات زیادی را در جهت آگاه کردن پیمانکار و کارفرما از میزان حق بیمه قرارداد و همچنین تعیین و وصول حق بیمه و صدور مفاصا حساب پیمانکاران فراهم آورده است.
  حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی نیز از مطالب پر اهمیتی می باشد که بحث و بررسی آن نیازمند توضیحات مفصلی است که در این بحث نمی گنجد. از این رو این موضوع را به صورت جداگانه ای در مقاله ای مجزا توضیح داده ایم. چنانچه تمایل به کسب اطلاعات کامل تری در این زمینه دارید، به مقاله مورد نظر مراجعه نمایید.

بیمه پیمانکاری چند درصد است؟

در پاسخ به این سوال که بیمه پیمانکاری چند درصد است، در ابتدا باید نوع قرارداد از نظر عمرانی یا غیرعمرانی بودن مشخص گردد.

در قراردادهای عمرانی حق بیمه کمتر از قراردادهای غیرعمرانی است. نرخ ضرایب قراردادهای عمرانی حدود یک درصد از قراردادهای غیرعمرانی کمتر است بدین صورت که در قرارداد عمرانی مشاوره ای باشد، ۶/۱۵ درصد و در قرارداد عمرانی اجرایی، ۶/۶ درصد می باشد.

درصد حق بیمه قرارداد پیمانکاری در قرارداد غیرعمرانی مکانیکی ۸/۷ درصد و در قرارداد غیرعمرانی غیرمکانیکی ۶۷/۱۶ درصد می باشد.

بیمه پیمانکاری با مصالح

یکی از مسائلی که در بیمه قراردادهای پیمانکاری مطرح است، قراردادهای دارای مصالح می باشد. در صورتی که در قرارداد تامین مصالح با پیمانکار باشد، ضریب اعمالی به قرارداد، ضریب قراردادهای غیرعمرانی مکانیکی یعنی ۸/۷ درصد می باشد. اگر تامین مصالح بر عهده کارفرما باشد، ضریب ۶۷/۱۶ درصد برای بیمه ملاک قرار می گیرد. اگر تامین مصالح به عهده کارفرما و پیمانکار توامان باشد، ارزش مصالح واگذاری از سوی کارفرما به پیمانکار به مبلغ قرارداد اضافه شده و ضریب اعمالی به ناخالص کل کارکرد، ۸/۷ درصد می باشد.

بیمه پیمانکاری بدون مصالح

پیمانکاری بدون مصالح بدین معناست که مصالح توسط کارفرما تهیه و به صورت رایگان به پیمانکار تحویل گردد بدون اینکه سهم و مبلغ مصالح در قرارداد مشخص شده باشد، به عنوان مصالح واگذاری تلقی نشده و قیمت آن به کل کارکرد اضافه نمی گردد.

 میزان و مهلت پرداخت حق بیمه پیمانکاری

میزان حق بیمه کارکنان در حال حاضر ۳۰ درصد حقوق و مزایا بوده که از این مقدار۲۳ درصد آن توسط کارفرما و ۷ درصد آن به عنوان سهمیه کارگر یا کارمند از حقوق و مزایای آن ها کسر و به طور مستقیم از طریق امور مالی کارگاه به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می گردد. مهلت پرداخت و تأدیه حق بیمه مربوط به هر ماه حداکثر تا آخرین روز ماه بعد می باشد.

جریمه عدم پرداخت حق بیمه پیمانکاری

پیمانکار مکلف است طبق ردیف پیمان دریافتی، لیست و حق بیمه کارکنان فعال خود را در موعد قانونی تعیین شده به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نماید. در صورت عدم انجام این تکلیف قانونی، علاوه بر حق بیمه  پیمان، جریمه نیز می گردد. جریمه عدم پرداخت حق بیمه به میزان ۲ درصد حق بیمه به انضمام بیمه بیکاری لیست ارسالی به تعداد ماه های تاخیر حداکثر تا یکسال می باشد. جریمه عدم ارسال لیست نیز ۱۰ درصد حق بیمه لیست صرفا برای یک ماه است.

نحوه پرداخت حق بیمه قراردادهای پیمانکاری

اولین مرحله برای پرداخت حق بیمه قراردادهای پیمانکاری، ارسال یک نسخه از قرارداد به شعب تامین اجتماعی و اخذ کد گارگاهی می باشد. در مرحله بعد پیمانکار باید نسبت به ارسال لیست و پرداخت حق بیمه کارکنان شاغل در قرارداد در موعد مقرر اقدام نماید.

کارفرما مکلف به نگهداری ۵ درصد از هر پرداختی یا صورت وضعیت به علاوه قسط آخر نزد خود می باشد تا در صورتی که پیمانکار نسبت به انجام تکلیف خود در قبال سازمان تامین اجتماعی اقدام ننمود در پایان قرارداد از محل این تضامین بدهی پیمانکار به سازمان تامین اجتماعی را پرداخت نماید.

تکالیف کارفرما در بیمه قراردادهای پیمانکاری

۱) کارفرمایان موظفند، مقاطعه کاران را متعهد کنند که پرسنل خود را در اجرای قراردادهای پیمانی بیمه نمایند و بایستی حق بیمه آن ها را طبق ماده ۲۸ قانون کار پرداخت کنند. (۷ درصد کارگر، ۲۳ درصد کارفرما )

۲) کارفرمایان باید همزمان با ابلاغ قرارداد به پیمانکاران یک نسخه از آن را هم به سازمان تامین اجتماعی ارسال نمایند.

۳) کارفرمایان موظفند ۵ درصد هر صورت حساب پرداختی به مقاطعه کاران را نزد خود نگه دارند. همچنین آخرین قسط پیمانکاران را تا زمانی که فرم تسویه حساب با سازمان را ارائه نکرده اند به آنان پرداخت نکنند. درحقیقت قانونگذار این امر را از این جهت وضع کرده است که درصورتی که مقاطعه کاران به هر علتی از انجام وظیفه قانونی خود سرباز زدند بتوان از آن طریق خسارت وارده را جبران کرد.

۴) وظیفه اطلاع رسانی از مواردی همچون میزان کارکارگر، تاریخ شروع، تاریخ خاتمه و غیره به سازمان تامین اجتماعی هم بر عهده کارفرماست. همچنین باید مقاطعه کاران را جهت اخذ مفاصاحساب (تسویه حساب) سازمان، راهنمایی نمایند.

۵) در صورتی که یک سال از پایان یا تعلیق و یا فسخ قراردادهای پیمانی بگذرد و در این مدت مقاطعه کاران اقدامی جهت ارائه مفاصاحساب به کارفرما ننماید، پیمانکاران در مقابل تامین اجتماعی بدهکار محسوب می شوند. در این صورت چنانچه بدهکاری پیمانکاران قطعی اعلام شود،کارفرما(حداکثر ظرف مدت ۲۰روز از تایخ ابلاغ بدهی پیمانکاران ) بایستی از ۵ درصدکل کار و آخرین قسط نگه داری شده، نزد خود را به حساب سازمان واریز نماید.

۶) چنانچه مقاطعه کاران به تعهد خود عمل ننمایند مسئولیت پرداخت حق بیمه مقرر و متفرعات آن بعهده کارفرما می باشد.

بحث بیمه قراردادهای پیمانکاری و معافیت برخی از آنها از مهم‌ترین مباحثی است که ذهن کارفرمایان را به خود مشغول ساخته بخصوص اینکه برخی از این قراردادها جزء قراردادهای معاف از بیمه هستند.بنابراین بهتر است قبل از تنظیم این چنین قراردادهایی آگاهی های لازمه را کسب نمایید یا در صورت نیاز با استفاده از دانش اشخاص حقوقی و دریافت مشاوره حقوقی اقدام به تنظیم قرارداد نمایید.

پرداخت حقوق کارگران پیمانکار توسط کارفرما

پیش از شروع بحث در مورد اینکه چه کسی بایستی بیمه کارگران را در قراردادهای پیمانی پرداخت نماید، لازم است با تعریف پیمانکار یا مقاطعه کار آشنا شوید.
پیمانکار یا مقاطعه کار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می شود که با کارفرما قراردادی را جهت انجام کاری منعقد می کند و از مرحله صفر تا صد یک پروژه را خود در دست می گیرد.

در این مواقع بین کارفرما و پیمانکار رابطه کارگر و کارفرما حاکم است. اما چنانچه پیمانکار برای به سر انجام رساندن پروژه کارکنانی را استخدام کند، بین کارکنان استخدامی و کارفرما رابطه کارگر و کارفرمایی برقرار نیست اما بین پیمانکار و کارکنانی که استخدام کرده است این رابطه برقرار است و از این رو بایستی به وظایف قانونی کارفرمایی خود که قانون بر عهده او نهاده است عمل کند. یکی از وظایف قانونی بیمه نمودن کارگران می باشد. فلذا با این استدلال چنین نتیجه گیری می شود که به دلیل رابطه استخدامی که بین پیمانکار و کارگران برقرار می گردد، پرداخت بیمه کارگران برعهده پیمانکار می باشد.

سهم قابل پرداخت بیمه کارگر و کارفرما در قراردادهای پیمانکاری

سهم قابل پرداخت بیمه در قراردادهای پیمانی با سایر قراردادهای کاری متفاوت می باشد. پیش از اینکه در مورد بیمه کارگر در قراردادهای پیمانی بحث نماییم ، میزان حق بیمه را در سایر قراردادهای کاری مورد بررسی قرار می دهیم  تا تمایز میزان حق بیمه در قراردادهای پیمانی و کاری آشکارتر گردد.

میزان حق بیمه در حال حاضر، ۷ درصد سهم کارگر که بر مبنای حقوق و مزد او محاسبه می شود و ۲۰ درصد سهم کارفرما که قانون گذار در ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی کارفرما را موظف نمود که ۳ درصد مزد بیمه شده را هم به عنوان حق بیمه بیکاری به سازمان پرداخت کند. فلذا حق کارفرما به ۲۳ درصد و حق کارگر ۷ درصد می باشد.

البته لازم به ذکر است که کلیه وجوه و مزایای نقدی و غیر نقدی که به صورت مستمر در مقابل کار بیمه شده به او پرداخت می گردد مبنایی جهت کسر حق بیمه است. که البته این کسر شدن نباید از حداقل حقوق کارگر که همه ساله از سوی دولت اعلام می شود کمتر و از حداکثر مبنای کسر حق بیمه که توسط تامین اجتماعی اعلام می گردد بیشتر شود.

اما تا به اینجای بحث در مورد قراردادهای کاری صحبت شد که میزان مزد و حقوق مشخص بود اما در مورد قراردادهای پیمانکاری که امکان تعیین مزد یا حقوق فرد بیمه شده به طور مشخص وجود ندارد بایستی نسبت مزد به کل کار انجام شده در نظر گرفته شود که این میزان توسط شورای عالی تامین اجتماعی تعیین و حق بیمه بر همان اساس تعیین و در نهایت وصول می گردد.

تکلیف پیمانکار در پرداخت حق بیمه پیمانکاری

همانطور که گفته شد، از اصلی ترین حقوق هر کارگری داشتن حق بیمه است. که توسط کارفرما برای وی پرداخت می شود. اما در مورد کارکنانی که پیمانکار استخدام می کند نیز اگر چه بین کارفرما اصلی با کارگران استخدامی رابطه  کارگر و کارفرمایی وجود ندارد اما قانون گذار به جهت حمایت از حقوق این دسته از کارگران برای این افراد هم پرداخت حق بیمه را قرار داده است. که در این مواقع حق بیمه باید توسط پیمانکار پرداخت شود. قانون گذار در ماده ۳۸ قانون تامین اجتماعی این امر را پیش بینی کرده است و مقرر داشته است که کارفرما بایستی  پیمانکار را ملزم به بیمه کردن کارکنان استخدامی خویش کند.

فلذا جهت جلوگیری از تخطی پیمانکار از این امر، کارفرما را موظف کرده است که از هر اقساط پرداختی به پیمانکار، ۵ درصد را نزد خود نگه دارد تا زمانی که پیمانکار مفاصاحساب (تسویه حساب ) سازمان را به کارفرما ارائه دهد. همچنین به جز ۵ درصد از هر قسط، کارفرما می تواند آخرین قسط پرداختی پیمانکار را هم تا زمان ارائه مفاصاحساب تحویل ندهد.

در این بین اگر پیمانکار هر میزان از بدهی خود را به سازمان پرداخت کند به همان میزان می تواند از مبالغ موجود در دست کارفرما آزاد کند و در غیر اینصورت و چنانچه در ظرف یک سال از تاریخ خاتمه ، فسخ، تعلیق کار بگذرد و پیمانکار بدهی خود را به سازمان تسویه نکند، سازمان مجاز است که بدهی خود را پس از قطعی شدن میزان آن طبق قانون بر اساس آراء هیات تجدیدنظر موضوع ماده ۴۴ قانون تامین اجتماعی و پس از ابلاغ مجدد به پیمانکار جهت پرداخت حق بیمه و پس از ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ توسط سازمان تامین اجتماعی ، بدهی مشخص شده را از مبلغ ۵ درصدی آخرین قسط نگه داری شده نزد کارفرما مطالبه و وصول کند.

تکلیف کارفرما در صورت عدم پرداخت حق بیمه از سوی پیمانکار

کارفرما موظف است در ابتدای انعقاد قرارداد با پیمانکار، او را ملزم به پرداخت حق بیمه کارگران استخدامی خود نماید. و بدین منظور هم از هر قسط پرداختی خود به پیمانکار ۵ درصد را نزد خود تا ارائه مفاصاحساب نگه داری نماید. همچنین آخرین قسط را هم تا ارائه مدارک تسویه به پیمانکار پرداخت نمی کند .اما چنانچه پیمانکار مفاصاحساب ارائه نداده باشد و کارفرما بدون ارائه چنین مفاصاحسابی که حاکی از پرداخت بدهی او به سازمان است مبالغ نگه داری شده نزد خود را به پیمانکار تحویل دهد، کارفرما مکلف به پرداخت بدهی های پیمانکار همراه با خسارت های مربوطه می گردد.  البته پس از پرداخت می تواند مجددا به پیمانکار مراجعه کند که البته مشکلات عدیده خود را می تواند داشته باشد.

اما سوالی که ممکن است مطرح شود این است که اگر کارفرما از هر قسط ۵ درصد و همچنین آخرین قسط را نزد خود نگه دارد و پیمانکار بدهی را وصول نکند و سازمان از مبالغ نگه داری شده نزد کارفرما تصمیم بر وصول بدهی خود بگیرد و میزان بدهی پیمانکار مازاد بر این مبالغ شود تکلیف کارفرما چه می شود؟

لازم به توضیح است که در چنین مواقعی کارفرما مکلف به پرداخت مبالغی اضافه بر میزان مبالغ نگه داری شده نزد خود نمی باشد و دیگر تعهدی به پرداخت نخواهد داشت.

در این مقاله سعی نمودیم در خصوص انواع بیمه قراردادهای پیمانکاری و نکات مهم آن توضیحاتی را ارائه نمائیم اما با توجه به تخصصی بودن موضوع و عدم آشنایی کارفرمایان و پیمانکاران به این موضوع، مشکلاتی را برای آنها در سازمان تامین اجتماعی ایجاد می نماید که می تواند خسارات مالی برای آنها همراه داشته باشد. لذا داشتن وکیل متخصص در این حوزه می تواند از بروز مشکلات اینچنینی جلوگیری نماید.

دفتر حقوقی دادپویان حامی با اشراف به نیاز کارفرمایان و پیمانکاران سعی نموده با بهرهمندی از وکلای متخصص و با تجربه در این زمینه خدمات حقوقی تخصصی خویش را اعم از مشاوره حقوقی، وکالت دعاوی و تنظیم لوایح به شما عزیزان ارائه نماید. جهت بهره مندی از این خدمات می توانید با شماره های مندرج در وب سایت با ما در تماس باشید.