اعتراض ثالث، یکی از راهکارهای قانونی برای اعتراض شخصی غیر از طرفین دعوا است که در زمره اصحاب دعوا قرار نگرفته اما رای صادره موجب تضییع حقوق آنها شده است. دعوای اعتراض ثالث نوعی اعتراض و درخواست رسیدگی و بازنگری به درخواست برای شخصی ثالث است. اعتراض شخص ثالث بر دو نوع است، اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث طاری که در این مقاله قصد داریم به بررسی هریک از این دو نوع بپردازیم و مراحل و شرایط قانونی هر کدام را توضیح دهیم. برای کسب اطلاعات کامل در این زمینه با ما همراه باشید.
اعتراض ثالث چیست؟
اعتراض ثالث دعوای شخصی حقیقی یا حقوقی است که در دعوای بین خواهان و خوانده اصلی دخالت نداشته و به حقوق او خللی وارد آمده باشد. یکی از راههای اعتراض به آراء دادگاه ها، دعوای اعترض ثالث است.
انواع اعتراض ثالث
انواع اعتراض ثالث را می توان به شرح ذیل نام برد:
- اعتراض ثالث اصلی
- اعتراض ثالث طاری
- اعتراض ثالث اجرایی
- اعتراض ثالث نسبت به دستور اجرا موضوع مواد ۱ و ۲ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت
- اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری
- اعتراض ثالث به ثبت ملک، تحدید حدود و حقوق ارتفاقی موضوع ماده ۱۶ تا ۲۰ قانون ثبت
- اعتراض ثالث نسبت به آراء دادگاه کیفری
- اعتراض ثالث نسبت به حکم غیابی
- اعتراض شخص ثالث تبعی
- اعتراض شخص ثالث نسبت به حکم فرجامی
- اعتراض ثالث به رای داور
- اعتراض ثالث نسبت به آراء شورای حل اختلاف
- اعتراض شخص ثالث نسبت به رای شعب تحقیق اداره اوقاف موضوع ماده ۱۴ حج و اوقاف و امور خیریه
اعتراض ثالث طاری چیست؟
اعتراض ثالث طاری عبارت از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رایی است که قبلا در یک دادگاه صادر شده است و خواهان و خوانده در دعوای جدید برای اثبات مدعای خود، آن را ابراز یا مورد استناد قرار بدهد.
بند ب ماده ۴۱۹ قانون آئین دادرسی مدنی نیز در تعریف اعتراض ثالث طاری چنین آورده است :
اعتراض طاری (غیر اصلی ) عبارت است از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رایی که سابقا در یک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود، در اثنای دادرسی آن رای را ابراز نموده است.
مثال: دعوایی بین دو فرد الف و ب نسبت به ملکی مطرح می شود و فرد الف پیروز دعوا می گردد و پس از اخذ رای پیروزی، دعوای خلع ید نسبت به همان ملک بر علیه فرد ثالثی طرح می نماید و یکی از مدارک استنادی خود را رای اخذ شده سابق قرار می دهد و در این بین ثالث که به رای صادره شده در سابق معترض است، وارد دعوی می شود و به رایی که بر علیه او صادر شده است معترض می گردد.
در صورت درخواست مشاوره با وکیل متخصص فرم زیر را تکمیل نموده و از خدمات مشاوره حقوقی تخصصی ما بهره‌مند شوید. وکلای متخصص دفتر حقوقی دادپویان حامی، با سال ها تجربه در طرح انواع دعاوی حقوقی و کیفری آماده ارائه خدمات به شما می‌باشند.
اعتراض ثالث اصلی چیست؟
اعتراض ثالث اصلی، عبارت از اعتراضی است که ابتدا از سوی شخص ثالث صورت گرفته باشد. منظور از ابتدا در ماده ۴۱۹ قانون آئین دادرسی مدنی این است که بین اشخاص ثالث و طرفین پرونده اصلی راجع به این موضوع دعوایی طرح نشده باشد.
در اعتراض ثالث اصلی نیاز به تقدیم دادخواست می باشد و این دادخواست بایستی در همان دادگاه صادر کننده رای (بدوی و تجدیدنظر ) تقدیم گردد.
خواندگان این دادخواست نیز محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض می باشد و لازم است که نام هر دو نوشته شود و چنانچه نام یکی از آن ها نوشته نشود، نسبت به چنین دادخواستی قرار عدم استماع دعوا صادر می گردد چرا که تقدیم دادخواست بدین شکل وفق قانون نیست و دادگاه آن را مورد استماع قرار نمی دهد.
فرق اعتراض ثالث اصلی و طاری
شاید اعتراض ثالث اصلی و طاری یکسان به نظر برسد اما تفاوت هایی را با هم دارند به به شرح ذیل توضیح خواهیم داد:
- در اعتراض ثالث اصلی، دعوا از سوی شخص ثالث علیه محکوم له و محکوم علیه رای قطعی مطرح می شود. اما اعتراض ثالث طاری، دعوای شخص ثالثی است پس از طرح دعوای جدید علیه او رای موضوع اعترض ثالث را به عنوان دلیل و مستند ابراز و ارائه نموده است.
- اعتراض ثالث اصلی مستلزم تقدیم دادخواست با تمام شرایط آن است. ولی در اعتراض ثالث طاری نیازی به تقدیم دادخواست نیست. مگر اینکه درحه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر نموده است.
- ترتیب دادرسی در اعتراض ثالث اصلی مانند دعوای نخستین است اما در دعوای اعتراض ثالث طاری اینگونه نیست.
- اعتراض ثالث طاری به نوعی دفاع محسوب می شود بنابراین تابع تشریفات و هزینه دادرسی نیست.
- اعتراض ثالث اصلی در دادگاهی رسیدگی می شود که رای قطعی معترض عنه را صادر نموده ولی اعتراض ثالث طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است به عمل می آید.
تفاوت اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث اجرایی
اعتراض ثالث یکی از راهکارهای قانونی برای حمایت از حقوق افرادی است که به نحوی از انحاء، حقوقشان در جریان دادرسی یا اجرای حکم تحت تأثیر قرار گرفته است. در این زمینه، دو نوع اعتراض ثالث وجود دارد: اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث اجرایی. در زیر تفاوت های اصلی بین این دو نوع اعتراض را توضیح می‌دهیم:
- اعتراض ثالث اصلی زمانی مطرح می‌شود که شخص ثالث احساس می‌کند حقوق او در نتیجه‌ی حکمی که بین دو طرف دیگر صادر شده، تحت تأثیر قرار گرفته است. این اعتراض معمولاً پس از صدور حکم و قبل از اجرای آن مطرح می‌شود. شخص ثالث با ارائه دادخواست به دادگاه صادرکننده حکم، اعتراض خود را اعلام می‌کند.
- اعتراض ثالث اجرایی زمانی مطرح می‌شود که اجرای حکم صادر شده، به حقوق شخص ثالث آسیب می‌زند یا آن را تهدید می‌کند. این اعتراض بعد از شروع فرآیند اجرای حکم مطرح می‌شود. شخص ثالث باید به مرجع اجرایی مربوطه مراجعه کند و دلایل خود را برای توقف یا تغییر در اجرای حکم ارائه دهد.
اعتراض ثالث به اثبات مالکیت
اعتراض ثالث به اثبات مالکیت می تواند به دو روش اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث طاری مطرح شود. در صورتی که شخصی در دادگاه طرح دعوای اثبات مالکیت نموده و رای بر احراز و اثبات مالکیت وی صادر شده باشد، اما شخص ثالث که ادعای مالکیت دارد، از رای صادره مطلع می گردد می تواند اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اصلی نماید.
اگر آقای الف در دعوای خود به طرفیت ب حکم سابق الصدور مبنی بر اثبات مالکیت را به طرفیت آقای ج به عنوان مستند دعوا ابراز نماید، اعتراض طاری نامیده می شود.
اعتراض ثالث کیفری چیست؟
طبق تبصره ۲ ماده ۴۱۸ قانون آئین دادرسی کیفری، متضرر از تصمیم بازپرس یا دادستان یا دادگاه می تواند در مورد به اشیاء و اموال موضوع این ماده می تواند طبق مقررات اعتراض کند. هر چند قرار بازپرس یا حکم نسبت به امر کیفری قابل اعتراض نباشد. در این مورد، مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به تصمیم بازپرس، دادگاه و نسبت به تصمیم دادگاه بدوی، دادگاه تجدیدنظر استان است.
طرفین دعوی اعتراض ثالث چه کسانی هستند؟
اصحاب دعوای اعتراض ثالث را معترض و معترض علیه تشکیل می دهند. که البته معترض ثالث برای اینکه بتواند بدین عنوان وارد دعوا شود بایستی واجد ویژگی هایی باشد.
معترض ثالث چه کسی است؟
- معترض حتما باید فرد ثالث باشد:معترض نباید سابقا در آن دعوا نقشی ایفا کرده باشد. با استناد ماده ۴۱۷ قانون آئین دادرسی مدنی، وارد ثالث و مجلوب ثالث نمی توانند به عنوان معترض ثالث اقامه دعوا نمایند. چرا که وارد ثالث خواهان و مجلوب ثالث در مقام خوانده می باشد و از این رو نمی توانند اعتراض ثالث بنمایند.
- معترض باید ذی النفع باشد: قانون گذار در ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، خلل به حقوق شخص ثالث را ملاک اعتراض ثالث قرارداده است و این امر نشان می دهد که معترض باید در دعوی ذی النفع باشد و به حقوق او خللی وارد آمده باشد تا بتواند اقامه دعوا نماید.
معترض علیه در دعوای اعتراض ثالث چه کسی است؟
معترض علیه فردی است که طرف دعوای اعتراض واقع می شود و می تواند محکوم له و یا محکوم علیه دعوا باشد. چنانچه در اقامه دعوای اعتراض ثالث، معترض علیه که از اصحاب دعواست واحد باشد بر علیه او اعتراض صورت می گیرد و پیچیدگی در این بین وجود ندارد اما چنانچه معترض علیه متعدد باشند و معترض ثالث قصد اقامه دعوا بر بعضی از آن ها را داشته باشد با دو فرض رو به رو می گردد:
- چنانچه دعواقابل تجزیه باشد معترض ثالث مجاز است که بر علیه افرادی که می خواهد اقامه دعوا نماید و از باقی افراد صرف نظر کند.
- چنانچه دعوا غیر قابل تجزیه و تفکیک باشد، معترض ثالث مجاز به تفکیک معترض علیه ها نمی باشد و بایستی اعتراض را نسبت به کلیه افراد طرف دعوای اعتراض اقامه نماید.
مهلت اعتراض ثالث
اعتراض شخص ثالث قبل از اجرای حکم مورد اعتراض، قابل طرح است و بعد از آن در صورتی می توان اعتراض نمود که ثابت شود، حقوقی که اساس و ماخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده باشد.
بنابراین دعوای اعتراض ثالث، مقید به مهلت معینی نیست و تا روز اجرا و حتی پس از آن با تحقق شرایط امکان پذیر است.
نکاتی که باید در دادخواست اعتراض ثالث رعایت شود
در تنظیم دادخواست اعتراض ثالث باید نکات ذیل رعایت شود:
- قید نام و نام خانوادگی و مشخصات خواهان اعتراض ثالث
- قید نام و نام خانوادگی و مشخصات خواندگان اعتراض ثالث
- تعیین موضوع دعوای اعتراض ثالث
- ذکر جهات اعتراض
- تعیین خواسته و بهای آن
- ذکر ادله و دلایل
- پیوست نمودن رونوشت یا تصویر اسناد و مدارک
دعوای اعتراض ثالث در کدام دادگاه مطرح می گردد؟
دعوای اعتراض ثالث اصلی در دادگاهی رسیدگی می شود که رای قطعی معترض عنه را صادر نموده است. قانونگذار در ماده ۴۲۰ قانون آئین داددرسی مدنی مقرر نموده ترتیب رسیدگی مانند دادرسی نخستین خواهد بود. بنابراین موارد منصوص در مرحله نخستین بی کم و کاست در این مرحله به کار گرفته می شود و اگر دادخواست اعتراض ثالث به دادگاه تجدیدنظر تقدیم گردیده است در این حالت نیز دادگاه تجدیدنظر باید نحوه رسیدگی خود را مطابق با ترتیب دادرسی نخستین انجام دهد.
دعوای اعتراض ثالث طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است بدون تقدیم دادخواست به عمل می آید. ولی اگر درجه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر کرده، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رای صادر کرده است تقدیم می نماید. در این حالت اگر دادگاه تشخیص دهد حکمی که در خصوص اعتراض ثالث صادر شده موثور در اصل دعوا خواهد بود، تا حصول نتیجه اعتراض رسیدگی به دعوا را به تاخیر می اندازد.
دعوای اعتراض ثالث چه آثاری دارد؟
از جمله آثار دعوای اعتراض ثالث می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
اثر انتقالی
اثر انتقالی بدین معناست که دعوا با تمام اجزای خود( موضوعی و حکمی) از مرحله بدوی به مرحله تجدیدنظر منتقل می شود.
اثر انتقالی اعتراض ثالث بدین شکل است که اثر انتقالی محدود به همان جهاتی می باشد که شخص ثالث آن جهات را بر خلاف حقوق خود دانسته است. به عبارت دیگر حتی چنانچه در این اعتراض رای صادره دارای ایراداتی باشد اما خلاف حقوق شخص ثالث نباشد نقض نمی گردد. و از طرفی دیگر در اعتراض ثالث دعاوی طاری وجود ندارد و این موضوع به دلیل همان محدود بودن اثر انتقالی اعتراض ثالث است که محدود به جهاتی است که شخص ثالث خلاف حقوق خود دانسته است.
اثر تعلیقی
قانون گذار در بند اول ماده ۴۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی عنوان کرده است که: اعتراض ثالث موجب تاخیر اجرای حکم نمی باشد. قانون گذار در این بند از ماده اثر تعلیقی را از اعتراض ثالث گرفته است اما در ادامه ماده مزبور اثر تعلیقی اعتراض ثالث را منوط به دارا بودن ۳ شرط نموده است. این شروط عبارتند از:
۱) چنانچه معترض ثالث درخواست نماید.
۲) در صورتی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرا ممکن نباشد .
۳) در صورتی که معترض ثالث تامین مناسب بسپارد.
چنانچه ۳ شرط مزبور در کنار همدیگر وجود داشته باشد دادگاه قرار تاخیر اجرای حکم را برای مدتی صادر می نماید.
اثر نسبی
منظور از اثر نسبی این است که رای صادره در دادگاه نخستین، تجدیدنظر و فرجام و حتی اعتراض ثالث، فقط نسبت به طرفین و قائم مقام قانونی آنها موثر است و بر اشخاص دیگر اثر ندارد. مگر در مواردی که قابل تجزیه و تفکیک باشد.
در این مقاله اعتراض ثالث مورد بحث قرارگرفت و از انواع و اقسام آن، مهلت اعتراض و شیوه رسیدگی صحبت شد. اما ورود به چنین دعاوی با اطلاعات صرف کفایت نمی کند و نیازمند بحث و بررسی های موردی هر دعوا با مقتضیات خاص خود می باشد. از این رو توصیه می شود ضمن مطالعه و بالا بردن اطلاعات خویش در باب موضوعی که قصد اقامه دعوا در آن را دارید حتما از تجربیات وکلای صاحب تجربه در این زمینه استفاده نمایید.
گروه وکلای دفتر حقوقی دادپویان حامی با دارا بودن وکلای متخصص در موضوع مربوطه آماده همکاری و مساعدت به شما عزیزان می باشد .جهت بهره مندی از خدمات تخصصی ما می توانید از طریق شماره های مندرج در وب سایت با ما تماس حاصل نمائید.
