مقصود از حق ارتفاق، حقی است برای شخص در ملک دیگری. به عبارت دیگر حق ارتفاق موجد حقی است در ملک غیر برای صاحب حق و به اعتبار مالکیت خود؛ هر چند حق ارتفاق غالبا میان دو ملک مجاور به وجود می آید اما وجود فاصله زیاد میان دو ملک نیز نمی تواند مانع ایجاد چنین حقی باشد. از جمله مهم ترین حقوق ارتفاقی که مورد اشاره قانون گذار واقع شده اند می توان به حق مجری، حق عبور، حق احداث در و شبکه، حق ناودان، حق شرب، حق سرتیر و حق حریم اشاره نمود.وجود حق ارتفاق در سند رسمی مالکیت املاک قید می شود اما اگر شخصی مدعی وجود حقی برای خود در ملک دیگری باشد که در سند آن ملک درج نشده می تواند برای تثبیت حق خود نزد دادگاه، دعوای اثبات حق ارتفاق را اقامه نماید. در صورتی که دادگاه وجود حق ارتفاق را ثابت بداند، دستور ثبت آن در سند رسمی مالکیت را نیز صادر خواهد کرد.
طرق ایجاد حق ارتفاق
حق ارتفاق ممکن است ناشی از قرارداد یا وضع طبیعی املاک باشد. مالک می تواند به وسیله تنظیم قرارداد، حق ارتفاقی را در ملک خود برای دیگری ایجاد نماید. در برخی موارد قانون، وضع طبیعی املاک را موجد حق ارتفاق دانسته؛ برای مثال اگر دسترسی مالک انباری به ملک خود مستلزم عبور وی از پارکینگ متعلق به غیر باشد، مالک انباری حق عبور از پارکینگ ثالث را خواهد داشت.
شایسته تذکر است اگر مالک به همسایه خود اذن دهد که از ملک او عبور کند یا در ملک او ناودان داشته باشد، حق ارتفاق برای همسایه ایجاد نخواهد شد؛ بلکه همسایه مزبور صرفا ماذون محسوب می شود و مالک می تواند هر زمان که بخواهد از اذن خود رجوع نماید.
انتقال حق ارتفاق
ارتفاق حقی است عینی و قائم به ملک؛ بنابراین حق ارتفاق به صورت مستقل از ملک قابل انتقال نیست و هر کس مالک ملکی شود که در ملک دیگری حق ارتفاق دارد؛ به تبع مالکیت بر ملک، مالک حق ارتفاق نیز خواهد شد. البته صاحب حق ارتفاق می تواند از حق خود صرف نظر نماید.
بدیهی است اگر مالک پس از اعراض از حق ارتفاق، ملک خود را بفروشد، منتقل الیه مالک حق ارتفاق نخواهد شد.
تاثیر انتقال ملک بر حق ارتفاق
نقل و انتقال ملک دارای حق ارتفاق موجب سقوط این حق نخواهد شد و حق مزبور به حال خود باقی می ماند؛ مگر آنکه طرفین بر خلاف این امر تراضی نمایند.
تصرفات منافی حق ارتفاق
مالک ملکی که مورد حق ارتفاق غیر است حق انجام تصرفاتی را که مضر به حقوق مالک حق ارتفاق باشد، ندارد؛ مگر با موافقت صاحب حق.
اثبات حق ارتفاق با سند رسمی
اصولا حق ارتفاق در اسناد رسمی مالکیت هر دو ملک دارای حق ارتفاق و مورد حق ارتفاق قید می شود. اگر حق مزبور به هر دلیلی در یکی از اسناد درج نشده باشد، نیازی به طرح دعوا جهت اثبات حق ارتفاق نمی باشد و ذی نفع می تواند اصلاح سند رسمی مالکیت را بخواهد.
هزینه های نگهداری و بهره برداری از حق ارتفاق
اصولا هزینه نگهداری از اصل ملک با مالک و هزینه بهره برداری از حق ارتفاق بر عهده صاحب این حق است؛ مگر آن که بین مالک و صاحب حق ارتفاق بر خلاف این امر توافقی شده باشد.
تشخیص این امر که کدام هزینه مربوط به نگهداری از اصل ملک بوده و کدام یک برای بهره برداری از حق ارتفاق لازم است بر عهده عرف قرار دارد.
مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوای اثبات حق ارتفاق
رسیدگی به ادعای اشخاص مبنی بر وجود حق ارتفاق برای آنها در ملک دیگری در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک قرار دارد.
اجرای حکم دادگاه مبنی بر احراز وجود حق ارتفاق
حکم دادگاه مبنی بر احراز وجود حق ارتفاق صرفا واجد جنبه اعلامی بوده و موردی برای صدور اجرائیه در این دعوا وجود ندارد. در صورتی که مالک ملک مورد حق ارتفاق پس از صدور حکم دادگاه نیز مانع از بهره برداری محکوم له از حق خود شود، صاحب حق ارتفاق می تواند حسب مورد اقدام به طرح دعوای الزام به رفع ممانعت از حق یا الزام به رفع مزاحمت از حق نماید.
4 پاسخ
سلام. بنده دارای حق درب از پشت مغازه به گاراژ متعلق به شهرداری هستم. شهرداری در ملک مزبور مجتمع تجاری احداث و راه من را مسدود کرده چکار کنم؟
با سلام. اگر این حق به صورت کتبی به شما داده شده می توانید اقدام قانونی نمائید امااگر کتبی نباشد در ابتدا باید دعوای اثبات حق ارتفاق را مطرح کنید.
سلام اگر قبلا زمین کشاورزی فروخته شده باشد در سال ۷۲ حالا بعد این سالها ما برای خودمان کوچه وراه ایجاد کردیم زمین فروخته شده از طرف جنوب به راه اصلی راه دارد.از طرف غرب به کوچه ما آیا میتواند در آینده درب نصب کند حکمش چیست؟
معذرت کوچه شخصیه ودر سند قید شده راه ندارد.ممنون الان دیوار گذاشته و جا برای در .در اینده تعویه کرده در چه صورت میتونه این کارو انجام بده برای محکم کاری چیزی نمیخواد ممنون میشم
سلام حق ارتفاق ندارند و نمیتوانند درب باز کنند.