نقش ورود ثالث در پرونده حقوقی| فرصت ها و چالش ها

ورود ثالث یکی از مفاهیم کلیدی و پیچیده در نظام حقوقی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روند دادرسی بگذارد. این مفهوم به زمانی اشاره دارد که شخصی غیر از طرفین اصلی دعوی، به عنوان یک طرف جدید وارد پرونده می‌شود. ورود ثالث می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله دفاع از منافع خود یا ارائه اطلاعات جدید صورت گیرد. در این مقاله، به بررسی جامع ورود ثالث، نقش و اهمیت آن در دعاوی حقوقی و چگونگی تأثیرگذاری آن بر نتایج پرونده ‌ها خواهیم پرداخت. اگر به دنبال درک بهتر این مفهوم حقوقی و کاربردهای آن هستید، با ما همراه باشید تا به زوایای مختلف ورود ثالث بپردازیم.

ورود ثالث چیست؟

ورود ثالث زمانی است که شخص ثالثی در موضوع دادرسی که بین دو فرد دیگر مطرح است خود را مستقلا و یا در محق شدن یکی از طرفین، ذی نفع می داند. فرد ثالث که با چنین موضوعی رو به رو می گردد، می تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد.

در ورود ثالث شخص ثالث که خود را ذینفع می داند وارد دعوا می شود اما در جلب شخص ثالث، یکی از طرفین شخص ثالثی را برای تقویت ادعای خود وارد دعوا می نماید.

منظور از وارد ثالث چیست؟

در پاسخ به این سوال که وارد ثالث یعنی چه باید بیان کرد، هر دعوایی بین دو فرد خواهان و خوانده، که طرفین دعوا هستند شکل می‌گیرد، اما گاهی ممکن است در یک دعوی شخص ثالث نیز خود را ذی الحق بداند و با اختیار خود به دعوای مزبور ورود پیدا نماید. در این صورت به فرد ثالثی که وارد دعوا می گردد وارد ثالث می گویند.

ورود ثالث در پرونده حقوقی

ورود ثالث در پرونده حقوقی به شرایطی اشاره دارد که در آن شخصی که جزء طرفین اصلی یک دعوی حقوقی نیست، به آن پرونده وارد می‌شود. این ورود می‌تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد، نظیر:

1. دفاع از منافع شخصی: شخص ثالث ممکن است احساس کند که نتیجه دعوی می‌تواند بر حقوق یا منافع او تأثیر بگذارد، بنابراین وارد پرونده می‌شود تا از منافع خود دفاع کند.
2. ارائه اطلاعات یا شواهد جدید: گاهی اوقات، شخص ثالث ممکن است اطلاعات یا شواهدی داشته باشد که برای حل و فصل دقیق ‌تر و عادلانه ‌تر پرونده ضروری است.
3. تأثیر مستقیم بر شخص ثالث: در برخی موارد، نتیجه دعوی ممکن است به طور مستقیم بر حقوق یا تعهدات شخص ثالث تأثیر بگذارد، و بنابراین او نیاز دارد که در فرآیند دادرسی مشارکت کند.

ورود ثالث معمولاً با ارائه یک دادخواست یا درخواست به دادگاه صورت می‌گیرد و نیازمند تأیید دادگاه است. دادگاه باید بررسی کند که آیا ورود شخص ثالث به پرونده ضروری و مرتبط است یا خیر. در خصوص ورود ثالث در دیوان عدالت اداری نیز در مقاله مجزایی توضیحات کافی داده شده است که می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به این مقاله مراجعه نمائید.

ماده قانونی ورود ثالث

ماده قانونی ورود ثالث ماده ۱۳۰ قانون آئین دادرسی عمومی و انقلاب در امور مدنی می باشد که چنین مقرر نموده است:

هرگاه شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی برای خود مستقلا حقی قایل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذی نفع بداند، می تواند تا ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد. چه این که رسیدگی در مرحله بدوی باشد یا در مرحله تجدیدنظر. در این صورت نامبرده باید دادخواست خود را به دادگاهی که دعوا در آنجا مطرح است تقدیم و در آن منظور خود را به طور صریح اعلان نماید.

ورود شخص ثالث به پرونده

ورود شخص ثالث به پرونده به دو صورت امکان پذیر است:

• ورود ثالث اصلی: دعوایی بین دو فرد جریان می یابد و فرد ثالث مستقلا حقی در دعوای مزبور برای خود قائل است که در این صورت به چنین فردی وارد ثالث اصلی می گویند.
• ورود ثالث تبعی: دعوایی بین دو فرد جریان می یابد و فرد ثالثی مستقلاً در دعوای مزبور حقی برای خود قائل نمی شود. بلکه حق خود را در گرو ذی الحق شناخته شدن یکی از طرفین دعوا می داند که در این صورت واردثالث تبعی نام می گیرد.

دعوای ورود ثالث

دعوای ورود ثالث به شرایطی اشاره دارد که در آن شخصی که به ‌طور مستقیم در یک دعوای حقوقی طرف نیست، به دعوی وارد می‌شود تا به عنوان یک طرف جدید در پرونده حضور یابد. در دعوای ورود ثالث رعایت نکاتی لازم است که به شرح ذیل توضیح خواهیم داد.

1. خواندگان دعوای ورود ثالث

اصولا در طرح یک دعوی، اصحاب دعوا شامل خواهان و خوانده می باشند. شخص سوم که خارج از  اصحاب دعوا هستند عنوان شخص ثالث را دارند. منظور از شخص ثالث همه اشخاص حقیقی و یا حقوقی هستند که در دادخواست اصلی، عنوانی از خواهان و خوانده ندارند. دعوی ورود ثالث دعوای مستقلی است که به موجب دادخواست و علیه اصحاب دعوی و در دادگاهی که دعوی در آن مطرح است اقامه می شود.

2. زمان طرح دعوای ورود ثالث

زمان طرح دعوای ورود ثالث، تا اعلام ختم دادرسی می باشد. اعم از اینکه پرونده در مرحله بدوی باشد یا تجدیدنظر. بنابراین فرد ثالث در هر یک از مراحل بدوی، واخواهی، (مهلت رسیدگی غیابی) تجدید نظر می‌تواند وارد دعوا شود.

سوال : آیا در مرحله رسیدگی دیوان عالی کشور، امکان ورود ثالث وجود دارد؟

پاسخ به این امر منفی است. چرا که دیوان عالی کشور تنها از حیث شکلی به دعاوی رسیدگی می نماید و اغلب وارد رسیدگی ماهیتی به دعاوی نمی گردد. اما چنانچه رایی که به دیوان ارجاع می شود لغو گردد و به دادگاه پایین تر فرستاده شود، راه برای شخص ثالث در دادگاه تالی جهت تقدیم دادخواست ورود شخص ثالث باز می گردد.

3. شرایط شخص ثالث در اقامه دعوای ورود ثالث

وارد ثالث چنانچه قصد ورود به دعوایی را داشته باشد بایستی کلیه شرایط اقامه دعوا را که هر فردی برای ورود به دعوای اصلی نیاز دارد را دارا باشد. چرا که اگر چنین دعوایی در دادگاه مطرح نمی گردید ثالث نمی توانست به دعوا ورود نماید و احقاق حق کند و وی مجبور بود جهت اقامه دعوای خویش به صورت مستقل اقامه دعوا نماید.

4. هزینه دادرسی دعوای ورود ثالث

هزینه دادرسی دعوای ورود ثالث بسته به  موضوع خواسته و اینکه وارد ثالث در کدام مرحله بدوی یا تجدید نظر به دعوا ورود نمایند متفاوت است و هر کدام از مراحل که باشد هزینه ی آن طبق مقررات آن مرحله از شخص ثالث اخذ می گردد.

5. مرجع صالح در دعوای ورود ثالث

از آنجایی که وارد ثالث به دعوای ورود پیدا می‌کند که از قبل بین افرادی در جریان است وی نیز باید دعوای خود را در همان دادگاه که دعوای اصلی در آن مطرح است طرح نماید و همان دادگاه صالح به رسیدگی می باشد.

در خصوص مرجع صالح در دعوای ورود ثالث ذکر نکات ذیل لازم و ضروری است:

• در صورتیکه دادگاه در دعوای ورود ثالث از نظر ذاتی صالح نباشد، لازم است که دادگاهی که وارد ثالث در آن اقامه دعوا می نماید از نظر صلاحیت ذاتی صالح باشد. در غیر این صورت چنانچه دعوایی که ثالث مطرح می نماید از نظر ذاتی در صلاحیت دادگاه مزبور که دعوای اصلی در آن مطرح است نباشد، دادگاه نمی تواند از صلاحیت ذاتی چشم‌پوشی نماید و باید دعوا را در دادگاهی که از نظر ذاتی صالح است مطرح نماید.

اما چنانچه دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی، رای صادر شده از دعوای مزبور را در رای خود موثر بداند می‌تواند تا اقامه دعوا در مرجع صالح، انشاء رای را به تاخیر بیاندازد تا دعوای مذکور در دادگاه صالح اقامه شود و نتیجه به دادگاه نخست ارسال گردد.

• چنانچه دادگاه در دعوای ورود ثالث از نظر محلی صالح نباشد، قانونگذار نرمش به خرج داده است و از صلاحیت محلی دعوای ورود ثالث چشم پوشی کرده است. فلذا در صورت عدم صلاحیت محلی مشکلی در رسیدگی دادگاه ایجاد نمی گردد.

شرایط طرح دعوای ورود ثالث

طرح دعوای ورود ثالث به شرایط و ضوابط خاصی نیاز دارد که در قوانین و مقررات قضایی تعیین شده‌اند. این شرایط به منظور اطمینان از این است که ورود ثالث به پرونده موجه و ضروری است و به عدالت و کارایی دادرسی کمک می‌کند. در زیر برخی از شرایط عمومی برای طرح دعوای ورود ثالث ذکر شده است:

1. وجود پرونده اصلی در جریان:برای طرح دعوای ورود ثالث، باید یک دعوای اصلی در دادگاه در حال رسیدگی باشد. ورود ثالث به عنوان یک دعوی مستقل مطرح نمی‌شود، بلکه به یک پرونده جاری افزوده می‌شود.
2. منافع یا حقوق متأثر: شخص ثالث باید نشان دهد که نتیجه دعوای اصلی می‌تواند به‌ طور مستقیم بر حقوق یا منافع او تأثیر بگذارد. این تأثیر باید واقعی و ملموس باشد، نه صرفاً فرضی یا احتمالی.
3. ارائه دادخواست:شخص ثالث باید دادخواستی به دادگاه ارائه دهد که در آن دلایل و مستندات خود برای ورود به دعوی را توضیح دهد. این دادخواست باید به طرفین اصلی دعوی نیز ابلاغ شود.
4. تصویب دادگاه:دادگاه باید بررسی کند و تصمیم بگیرد که آیا ورود ثالث به پرونده ضروری و موجه است یا خیر. دادگاه ممکن است ورود ثالث را بپذیرد یا رد کند، بسته به اینکه آیا شرایط قانونی رعایت شده است یا نه.
5. تأثیر ورود بر روند دادرسی:دادگاه باید اطمینان حاصل کند که ورود ثالث باعث تأخیر یا پیچیدگی غیرضروری در روند دادرسی نمی‌شود.
6. رعایت مهلت‌های قانونی:دعوای ورود ثالث باید تا قبل از اعلام ختم دادرسی مطرح شود.

برای طرح دعوای ورود ثالث بهتر است پیش از هرگونه اقدامی با وکیل متخصص مشاوره حقوقی لازم را داشته باشید تا بهترین راهکارهای حقوقی به شما ارائه شود.

نحوه تنظیم دادخواست ورود ثالث

تنظیم دادخواست ورود ثالث نیازمند رعایت اصول و قواعد خاصی است تا دادگاه بتواند آن را بررسی و در مورد پذیرش یا رد آن تصمیم‌گیری کند. در ادامه، مراحل و نکات مهم برای تنظیم یک دادخواست ورود ثالث آورده شده است:

عنوان و مشخصات دادخواست

• دادخواست ورود ثالث را در سامانه عدل ایران در قسمت دعاوی طاری انتخاب نمائید.
• مشخصات کامل خواهان ثالث (شخصی که قصد ورود به دعوی را دارد) شامل نام، نام خانوادگی، شماره ملی، نشانی و شماره تماس را بنویسید.
• مشخصات خواندگان (طرفین اصلی دعوی) را نیز ذکر کنید.

مشخصات پرونده اصلی

• شماره پرونده اصلی، نام دادگاه رسیدگی‌کننده و مشخصات طرفین اصلی دعوی را قید کنید.

موضوع دادخواست

• موضوع دادخواست را به‌صورت مختصر و واضح بیان کنید. به عنوان مثال: “درخواست ورود ثالث به دعوی حقوقی مربوط به …”.

شرح دلایل ورود

• دلایل و مستنداتی که نشان می‌دهد ورود شما به دعوی ضروری و موجه است را به‌تفصیل توضیح دهید.
• توضیح دهید که چگونه نتیجه دعوی اصلی می‌تواند بر حقوق یا منافع شما تأثیر بگذارد.

مدارک و مستندات

• فهرستی از مدارک و مستنداتی که به دادخواست پیوست می‌کنید را تهیه کنید و ضمیمه دادخواست نمایید. این مدارک می‌تواند شامل اسناد مالکیت، قراردادها، شواهد و … باشد.

پرداخت هزینه دادرسی

• هزینه مربوط به ثبت دادخواست ورود ثالث را پرداخت کنید تا آماده ارسال به مرجع قضایی شود.

تقدیم به دادگاه

• دادخواست را به دادگاه صالح که پرونده اصلی در آن در حال رسیدگی است، تقدیم کنید.

اطمینان حاصل کنید که دادخواست شما کامل و بدون نقص است، زیرا هر گونه نقص یا نارسایی می‌تواند منجر به رد درخواست شما شود. همچنین، مشاوره با یک وکیل متخصص می‌تواند در تهیه و تنظیم صحیح دادخواست کمک‌کننده باشد.

 نحوه رسیدگی به دعوای ورود ثالث

شروع رسیدگی به دعوای ورود ثالث و همچنین باقی دعاوی مستلزم تقدیم دادخواست است و دادخواست باید به دفتر دادگاه که دعوای اصلی در آن مطرح می باشد تقدیم گردد.

سوال:آیا امکان تقدیم دادخواست ورود شخص ثالث در جلسه دادرسی وجود دارد؟

پاسخ به این سوال مثبت می باشد. امکان تقدیم دادخواست ورود ثالث در جلسه دادرسی وجود دارد، در چنین مواقعی چنانچه دادخواست تکمیل باشد و سایر شرایط هم فراهم باشد و اصحاب دعوا نیز آمادگی لازم را داشته باشند امکان بررسی در همان جلسه وجود دارد و می‌تواند در همان جلسه به دعوای وارد ثالث توامان با دعوای اصلی رسیدگی نماید.

اما چنانچه دادخواست شخص ثالث وصول شود و شرایط رسیدگی در همان جلسه فراهم نباشد ، وقت دادرسی به وی اعلام می گردد و یک نسخه از دادخواست و ضمائم آن هم بایستی برای طرفین دعوا ارسال شود و چنانچه وقت کافی وجود نداشته باشد به دستور دادگاه ، وقت جلسه دادرسی تغییر می یابد و این تغییر به اصحاب دعوا ابلاغ می‌گردد تا در تاریخ مقرر جهت دفاع حضور یابند .

نکته قابل توجه: این امکان وجود دارد که دادخواست وارد ثالث ابطال گردد و یا دعوا رد شود یا با عدم استماع دعوا مواجه گردد، در چنین مواقعی هیچ کدام از موارد مزبور مانع ورود شخص ثالث در مرحله تجدیدنظر نمی گردد.

ورود ثالث در مرحله تجدید نظر

ورود ثالث در دادگاه تجدیدنظر نیز امکان پذیر است. در صورتی که پرونده اصلی در دادگاه تجدیدنظر باشد، دادخواست ورود ثالث باید به دادگاه تجدیدنظر تقدیم گردد. در صورتی که نسبت به پرونده اصلی تجدیدنظرخواهی شده باشد اما هنوز به دادگاه تجدیدنظر ارسال نشده باشد، باید منتظر ماند تا پرونده به یکی از شعبات دادگاه تجدیدنظر ارسال شود و سپس دادخواست ورود ثالث به آن شعبه تقدیم گردد.

در صورتی که از رای بدوی تجدیدنظرخواهی نگردد و قطعی شود شخص ثالث نمی تواند دعوای ورود ثالث را مطرح نماید و صرفا می تواند طبق ماده ۴۱۷ طرح دعوا نماید.

تفاوت ورود ثالث و اعتراض ثالث

دعوای ورود ثالث و اعتراض ثالث دو مفهوم حقوقی متفاوت هستند که هر کدام در شرایط خاصی مطرح می‌شوند و اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. در ادامه، تفاوت ‌های اصلی این دو نوع دعوی را توضیح می‌دهم:

• ورود ثالث مربوط به پرونده‌ای است که در حال رسیدگی است. هدف از این دعوی این است که شخص ثالث به عنوان یکی از طرفین جدید در دعوای جاری وارد شود تا از حقوق یا منافع خود دفاع کند. هدف از اعتراض ثالث این است که شخصی که در دادرسی اصلی شرکت نداشته، اما حکمی که صادر شده به حقوق یا منافع او آسیب می‌رساند، بتواند به آن حکم اعتراض کند.
• دعوی ورود ثالث در طول رسیدگی به پرونده اصلی مطرح می‌شود و شخص ثالث دادخواستی را به دادگاه ارائه می‌دهد تا به پرونده اضافه شود. در صورتی که ثالث پس از صدور حکم در پرونده اصلی می تواند اعتراض نماید.
• در دعوای ورود ثالث، شخص باید نشان دهد که نتیجه دعوی اصلی می‌تواند به ‌طور مستقیم بر منافع یا حقوق او تأثیر بگذارد. در حالی که شخص معترض باید نشان دهد که حکم صادره به‌طور مستقیم و زیان‌بار بر حقوق یا منافع او تأثیر داشته است.
• در دعوای ورود ثالث، شخص ثالث به عنوان یک طرف جدید در دادرسی شرکت می‌کند و می‌تواند در فرآیند رسیدگی و دفاع شرکت کند. اما شخص معترض به عنوان شخصی که از حکم صادره متضرر شده، درخواست اصلاح یا لغو حکم را دارد.

ورود ثالث در دعوای اثبات مالکیت

ورود ثالث در دعوای اثبات مالکیت یکی از موارد شایعی است که طبق آن شخص ثالث با ادعای داشتن حقی در مال موضوع دعوا وارد می شود. در چنین مواردی شخص ثالث می تواند با رعایت شرایط قانونی دادخواست ورود به دعوا را مطرح نماید. ورود ثالث در چنین مواردی به دادگاه این امکان را می‌دهد که تمامی افراد ذی‌ نفع و مرتبط با موضوع را در فرآیند دادرسی مشارکت دهد و از تصمیم‌گیری نهایی اطمینان حاصل کند که حقوق همه طرفین به دقت بررسی شده است.

در پایان، ورود ثالث به عنوان یکی از عناصر کلیدی در دعاوی حقوقی، می‌تواند تأثیرات مهمی بر روند و نتیجه پرونده‌ها داشته باشد. با درک صحیح از شرایط و ضوابط ورود ثالث، افراد و نهادها می‌توانند از حقوق و منافع خود به بهترین نحو دفاع کنند. اگر شما نیز درگیر پرونده‌ ای هستید که ممکن است ورود ثالث در آن مطرح شود، مشاوره تخصصی می‌تواند نقشی حیاتی در موفقیت شما ایفا کند.

دفتر حقوقی “دادپویان حامی” با تیمی مجرب و متخصص در زمینه حقوقی آمادگی دارد تا شما را در تمامی مراحل دادرسی همراهی کند. با تکیه بر تخصص و تجربه وکلای ما، می‌توانید از راهنمایی‌های دقیق و استراتژی‌های مؤثر بهره‌مند شوید. برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر، همین امروز با ما تماس بگیرید و از خدمات حقوقی بی‌نظیر ما بهره‌مند شوید.