هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم

هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به مالیات های قطعی شده به جهت غیر عادلانه بودن آن می باشد. طرح اعتراض در هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر نیازمند وجود شرایطی است. بنابراین همه مالیات های قطعی در این مرجع قابل اعتراض نمی باشد.  قانونگذار در ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم چنین مقرر داشته است:
“در مورد مالیات های قطعی موضوع این قانون و مالیات های غیر مستقیم که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و به ادعای غیر عادلانه بودن مالیات مستندا به مدارک و دلایل کافی از طرف مودی شکایت و تقاضای تجدید رسیدگی شود وزیر امور اقتصادی و دارایی می تواند پرونده امر را به هیاتی مرکب از سه نفر به انتخاب خود جهت رسیدگی ارجاع نماید. رای هیات به اکثریت آراء قطعی و لازم الاجرا می باشد. حکم این ماده نسبت به عملکرد سنوات ۱۳۶۸ تا تاریخ تصویب این اصلاحیه نیز جاری خواهد بود.”

ترکیب و ساختار هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم

هیات ۲۵۱ مکرر مرکب از سه نفر می باشد که از سوی وزیر امور اقتصادی و دارائی انتخاب می شوند، به نظر می رسد انتخاب اعضای این هیات قائم به شخص وزیر است و قابل تفویض به شخص دیگری نیست.
قانونگذار شرایطی را برای اعضای هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر پیش بینی نکرده است، لکن از روح قانون مالیات های مستقیم استنباط می شود که اعضای هیات باید بصیر، مجرب و واقف به مقررات حاکم بر امور مالیاتی باشند. جلسات هیات با حضور تمامی اعضا رسمیت می یابد و تصمیمات به اکثریت آراء(حداقل دو نفر) قطعی و لازم الاجراست.

صلاحیت و حدود اختیارات هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم

هیات ماده ۲۵۱ مکرر صلاحیت ورود و رسیدگی به مواردی را دارد که وزیر امور اقتصادی و دارایی به ایشان ارجاع میدهد. در صورت عدم ارجاع توسط وزیر نمی توان از این اقدام وزیر نزد دیوان عدالت اداری شکایت کرد. حدود صلاحیت این هیات به شرح ذیل می باشد:

• رسیدگی به کلیه پرونده های مالیاتی اعم از مالیات مستقیم و غیر مستقیم
• در این هیات پرونده هم شکلی هم ماهوی رسیدگی می شود.
• جهات طرح موضوع در این هیات، غیر عادلانه بودن مالیات می باشد که با استناد به مدارک و دلایل کافی می توان شکایت و تقاضای تجدید رسیدگی نمود. از جمله مصادیق غیر عادلانه بودن می توان به نقض قوانین و مقررات، پیروی مودی ار تفسیر اشتباه توسط اداره یا مامور مالیاتی یا سخت گیری بلاوجه درباره مودی اشاره نمود.
• طرح شکایت از طریق این ماده از جمله حقوق انحصاری مودی است. بنابراین اداره امور مالیاتی نمی تواند به استناد این ماده طرح شکایت نماید.

شرایط و ویژگی های رسیدگی در هیات ماده ۲۵۱ مکرر

شرایط رسیدگی پیش بینی شده در ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم، که گونه ای دادخواهی و دادرسی مالیاتی به طریق فوق العاده و خارج از جریان عادی دادرسی های مالیاتی می باشد دارای شرایط و ویژگی های گوناگون است. از جمله این که:

• موضوع و نوع اختلاف مالیاتی می تواند در برگیرنده ی مالیات های مستقیم و غیر مستقیم باشد.
• مالیات موضوع شکایت باید به قطعیت رسیده باشد.
• ادعای مودی باید بر غیرعادلانه بودن مالیات دلالت داشته باشد.
• ادعای مودی باید مستند به مدارک و دلایل کافی باشد.
• قابلیت طرح در دیگر مراجع مالیاتی را نداشته باشد.
• شکایت مودی فاقد محدودیت زمانی می باشد و تاریخ ابلاغ مالیات قطعی تاثیری در اعتراض مودی، پذیرش و یا عدم پذیرش اعتراض وی جهت طرح در این هیات ندارد.
• چنانچه تقاضای رسیدگی از وزیر جهت ارجاع پرونده به هیات سه نفره مورد موافقت قرار نگرفت در صورت تحصیل و تکمیل مدارک امکان درخواست مجدد برای مودی وجود دارد. اما در صورتی که تقاضای رسیدگی منجر به صدور رای شود امکان رسیدگی مجدد وجود ندارد.
• صلاحیت وزیر امور اقتصادی و دارایی بر پایه رویه قضایی هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ی ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم، جنبه ی گزینشی / اختیاری دارد، نه این که الزامی و اجباری یا صلاحیت تکلیفی وی باشد.

نحوه رسیدگی به اعتراض در هیات ماده ۲۵۱ مکرر

سامانه هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم جهت ثبت اعتراض مودیان نسبت به آراء قطعی مالیاتی راه اندازی شده است. مودیان مالیاتی می بایست تقاضا و اعتراض خود را نسبت به حکم قطعی مالیاتی از طریق این سامانه ارسال نمایند. در سامانه هیات ماده ۲۵۱ مکرر امکان بارگزاری پیوست ها و مدارک وجود دارد.
در صورتی که مدارک متقاضی ناقص باشد نواقص از طریق سامانه یا پیامک به شاکی اعلام می شود و ایشان باید  ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ نسبت به رفع نقص اقدام نماید در غیر اینصورت پرونده مختومه خواهد شد. در صورتی که شاکی پس از ثبت شکایت در سامانه هیات ۲۵۱ مکرر در خواستی اعم از تغییر نشانی یا تغییر شماره تماس و یا تسریع در رسیدگی داشته باشد می تواند با تکمیل فرمی که در این سامانه قرار داده شده است آن را به مرکز عالی دادخواهی مالیاتی ارسال نماید.

دبیرخانه هیات، شکوائیه های واصله را مورد بررسی قرار می دهد و با استعلام از سازمان امور مالیاتی و اخذ اطلاعات اولیه از حوزه مالیاتی مربوطه، گزارشی از خلاصه پرونده تهیه می نماید. و برای اتخاذ تصمیم در خصوص ارجاع یا عدم ارجاع پرونده به هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر به دفتر وزیر امور اقتصادی و دارائی منعکس می نماید.
چنانچه پرونده قابل ارجاع به هیات ماده ۲۵۱ مکرر تشخیص داده شود، به هیات سه نفره ای متشکل از سه نفر از اعضای ثابت یا مامور خدمت در دبیرخانه و یا حسب مورد به سه نفر افرادی که به نام تعیین می شوند ارجاع داده می شود تا رسیدگی و نسبت به صدور حکم اقدام نمایند.
هیات سه نفره منتخب برای بررسی شکایت واصله، اسناد و مدارک لازم را از سازمان امور مالیاتی استعلام و در صورت نیاز نسبت به دعوت از مسئولین ذیربط در حوزه مالیاتی مربوطه جهت بررسی موضوع و ارائه توضیحات حضوری و عنداللزوم از طریق قرار کارشناسی اقدام می نمایند.
سازمان امور مالیاتی و حوزه های مربوطه موظف هستند نسبت به ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز هیات، با حفظ اصول و ضوابط لازم به جهت حفظ اسناد و مدارک و جلوگیری از فقدان آنها از جمله از طریق لاک و مهر نمودن پرونده های ارسالی و یا حسب مورد تهیه و ارسال کپی مصدق اسناد ،در اسرع وقت اقدام نمایند.
هیات سه نفره پس از بررسی های لازم نسبت به تهیه و صدور حکم نهایی اقدام و دبیرخانه نیز بلافاصله حکم نهایی را از طریق سازمان امور مالیاتی به مراجع ذیربط وهمچنین به مودی یا وکیل وی ابلاغ می نمایند.

نحوه اعتراض به ماده ۲۵۱ مکرر

ماده ۲۵۱ مکرر آراء صادره از هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر را قطعی و لازم الاجرا دانسته است. اما این بدان معنا نیست که نتوان نسبت به آراء صادره از هیات مذکور اعتراض نمود. اما با توجه به بند ۲ ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری امکان شکایت مودی از آرای صادره از هیات ماده ۲۵۱ مکرر در دیوان عدالت اداری امکان پذیر است.

مهلت طرح شکایت و اعتراض در هیات ۲۵۱ مکرر

شکایت و اعتراض در هیات ۲۵۱ مکرر دارای مهلت نمی باشد. و هر زمان می توان بعد از قطعی شدن رای مالیاتی نسبت به طرح شکایت در هیات ۲۵۱ اقدام نمود.

شکایت همزمان در هیات ۲۵۱ مکرر و دیوان عدالت اداری

در صورتی که به طور همزمان نسبت به رای قطعی مالیاتی در هیات ماده ۲۵۱ مکرر و دیوان عدالت اداری شکایت صورت گیرد، چنانچه شعبه دیوان از طرح همزمان در هیات ماده ۲۵۱ مکرر اطلاع پیدا کند می بایست رسیدگی را تا صدور رای هیات و تعیین تکلیف پرونده متوقف نماید. پس از صدور رای هیات، چنانچه رای به رد شکایت مودی صادر شود، شعبه دیوان عدالت اداری اقدام به رسیدگی می نماید. اما در صورتی که هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر رای به ورود شکایت مودی صادر نماید طبق بند ج ماده ۵۳ قانون دیوان عدالت اداری قرار رد شکایت صادر می گردد.

هیات موضوع ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم

مودی یا دادستان انتظامی مالیاتی می توانند به موجب ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم، نسبت به رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی به جهت عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص در رسیدگی اعتراض نمایند. به این اعتراض در شورای عالی مالیاتی رسیدگی می شود.

نحوه رسیدگی در هیات موضوع ماده ۲۵۱  قانون مالیات های مستقیم

نحوه رسیدگی در هیات موضوع ماده ۲۵۱ بدین شکل می باشد که پس از ابلاغ برگ قطعی هیات بدوی یا تجدیدنظر مودی یا دادستان انتظامی مالیاتی دو ماه مهلت دارند تا اعتراض خود را مطرح نمایند. پس از ارسال شکایت و درخواست در هیات ماده ۲۵۱، پرونده به یکی از شعبات هیات ارجاع می گردد. چنانچه شکایت مطروحه مورد پذیرش واقع شود، رای هیات بدوی یا تجدیدنظر نقض و برای رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض بدوی یا تجدیدنظر ارسال می گردد.

در صورتی که شکایت مطروحه مورد پذیرش واقع نشود می توان نسبت به رای قطعی در دیوان عدالت اداری شکایت نمود.

تفاوت ماده ۲۵۱ و ۲۵۱ مکرر قانون

طبق ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم، حسب اعتراض مودی یا دادستان انتظامی مالیاتی نسبت به رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی به جهت عدم رعایت قوانین و مقررات موضوعه یا نقص رسیدگی در شورای عالی مالیاتی رسیدگی می شود. اعتراض به رای قطعی هیات حل اختلاف مالیاتی طبق ماده ۲۵۱ قانون مالیات های مستقیم  باید ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیات تجدیدنظر حل اختلاف مالیاتی یا رای قطعیت یافته در هیات بدوی حل اختلاف مالیاتی صورت گیرد.

طبق ماده ۲۵۱ مکرر اعتراض به مالیات های قطعی که در مرجع دیگری قابل اعتراض نباشد و ادعای شاکی به جهت  غیر عادلانه مالیات باشد و این شکایت مورد موافقت وزیر اقتصاد قرار گیرد در هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر رسیدگی می شود. اعتراض در هیات ماده ۲۵۱ مکرر دارای محدودیت زمانی نیست. و رسیدگی هم از نظر ماهوی می باشد هم از نظر شکلی.

از جمله تفاوت های اساسی در این است که چنانچه رای قطعی مورد اعتراض در ماده ۲۵۱ نقض شود جهت رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف بدوی یا هیات حل اختلاف تجدیدنظر هم عرض ارسال می شود. اما در هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر رسیدگی به صورت ماهوی و شکلی بوده و نیازی به ارجاع پرونده به شعبه هم عرض نیست. اعتراض طبق ماده ۲۵۱ از طریق ارائه درخواست و مدارک به شورای عالی مالیاتی می باشد. اما اعتراض در هیات موضوع ماده ۲۵۱ مکرر از طریق سامانه امکان پذیر است.

در صورت رد شکایت در شورای عالی مالیاتی و هیات ماده ۲۵۱ مکرر می توان در دیوان عدالت اداری شکایت نمود.