بند ۶ ماده ۲ قانون بیمه تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ در تعریف حق بیمه بیان داشته است که :«حق بیمه عبارت است از وجوهی که به حکم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن به سازمان بیمه تامین اجتماعی پرداخت می گردد.»

این که حق بیمه چقدر است؟ و مسئول پرداخت آن کیست در اکثر موارد مشخص است.  سوالی که در این مقوله می خواهیم به آن بپردازیم این است که مهلت پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی چقدر است و پرداخت حق بیمه بعد از مهلت مذکور چه تبعاتی در پی دارد؟ در روابط بین کارگر و کارفرما طبق قانون پرداخت حق بیمه بر عهده کارفرماست. البته این بدان معنی نیست که تمام حق بیمه توسط کارفرما پرداخت می شود بلکه مقداری از این حق بیمه نیز از حقوق کارگر کسر می گردد. اما مسئول این کسر حق بیمه و پرداخت مجموع حق بیمه طبق صراحت قانون گذار کارفرما می باشد.

لازم به ذکر است اگرچه قانون گذار در قانون بیمه تامین اجتماعی به بیمه اختیاری نیز اشاره نموده است ولیکن این امر مشمول رابطه های کارگر و کارفرمایی نمی شود و پرداخت حق بیمه برای کارفرما اجباری است و حتی توافق وی با کارگر نیز او را از این امر معاف نمی نماید.

نحوه و روند پرداخت حق بیمه توسط کارفرما

حق بیمه کارگر توسط کارفرما یی پرداخت میشود که کارگر را به استخدام خود درمی آورد و در برابر انجام عمل به وی، مزد پرداخت میکند. کارفرما باید حق بیمه کارگر را هر ماه به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز نماید .اما قبل از هر چیز، گام اول توسط کارفرما این است که موظف است صورت مزد یا حقوق بیمه شدگان را تنظیم و به سازمان تامین اجتماعی تحویل دهد.

برای این که کارفرما بتواند اقدام به بیمه نمودن کارگران خود نماید بایستی در وهله اول برای واحد تولیدی و کارگاه خود، کد کارگاهی اخذ نماید. فرآیند اخذ کد گارگاهی باید از طریق سازمان بیمه تامین اجتماعی صورت گیرد.

پس از آن که کارفرما اقدام به اخذ کد کارگاهی نمود. باید لیست پرسنل خود را به سازمان تامین اجتماعی اعلام نماید. سازمان نهایتا ظرف ۶ ماه مهلت دارد که اسناد و مدارک فرستاده شده از طرف کارفرما را بررسی کند. درصورتی که اسناد و مدارک صحیح تنظیم شده و نقصی نداشته باشد، سازمان حق بیمه کارگر را، مطابق با آن اسناد مقررکرده وکارفرما موظف به پرداخت میگردد.

پس از آن که برای کارگاه پرونده بیمه تامین اجتماعی تشکیل شد، کارفرما در انتهای هر ماه باید لیست کارگران خود را با تعیین میزان کارکرد هر شخص به سازمان تامین اجتماعی اعلام کند.

مهلت پرداخت حق بیمه توسط کارفرما

حداکثر مهلت پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی تا آخر ماه بعد می باشد. برای مثال مهلت پرداخت حق بیمه کارگران در آذر ماه تا پایان ماه بعد یعنی دی ماه می باشد. چنانچه مهلت پرداخت بیمه تامین اجتماعی به اتمام برسد مطابق قانون با وی برخورد می شود.

پرداخت حق بیمه پس از گذشتن مهلت پرداخت بیمه تامین اجتماعی

همان طور که بیان شد ، مهلت واریز بیمه تامین اجتماعی و مهلت ارائه لیست کارگران و کارکرد آن ها تا پایان همان ماه می باشد لذا در صورتی که کارفرمایی نسبت به این تکلیف عمل نکند طبق قانون دریافت جرایم نقدی ازکارفرمایان مشمول قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۷۳ عدم انجام به این تکالیف مجازات های زیر را در پی دارد:

• امتناع از تنظیم و ارسال صورت مزد و حقوق بیمه شدگان و کارکرد آنها مستوجب جریمه نقدی به میزان ده درصد مبلغ حق بیمه همان ماه می باشد.
• عدم پرداخت حق بیمه یا بیمه بیکاری مربوط به هرماه ظرف مهلت تعیین شده (تا آخرین روز ماه بعد) باعث می شود تا کارفرما علاوه پرداخت اصل حق بیمه و بیمه بیکاری ملزم به پرداخت جریمه نقدی به میزان دو درصد تمام یا کسر بدهی قطعی پرداخت نشده به ازاء هر ماه تاخیر باشد. البته جریمه تعیین شده برای عدم پرداخت حق بیمه، ظرف مهلت واریز حق بیمه تامین اجتماعی  منحصر برای یک سال می باشد و به موجب تبصره ۳ ماده ۱ قانون دریافت جرایم نقدی ازکارفرمایان مشمول قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۷۳ :« چنانچه كارفرمايان به تكاليف قانوني تعيين شده در اين قانون‌ عمل ننمايند جرايم نقدي از ابتداي سال‌ هاي بعد، همه‌ ساله معادل جريمه سال اول اضافه خواهد شد. »

تخلف کارفرما در اعلام درست حقوق و کارکرد پرسنل

تخلف کارفرما در اعلام درست حقوق و کارکرد پرسنل

بیان شد که کارفرما مبلغ حق بیمه را بایستی در مهلتی که قانون مقرر کرده است به سازمان بپردازد. قانون هم حداکثر مهلت را تا آخرین روز ماه بعد در نظر گرفته است.گاهی کارفرمایان در محاسبه حقوق یا مزد کارگران تخطی میکنند و اسناد و مدارک صحیح را به سازمان ارسال نمی کنند. پرسشی که اینجا حادث می شود این است که اعلام خلاف واقع لیست پرسنل و کارکنان چه تبعاتی می تواند برای کارفرما به دنبال داشته باشد؟

در این فرض چنانچه سازمان با نقص یا اختلاف و یا مغایرت مواجه شود، جهت وصول ما به تفاوت از کارفرما اقدام میکند. که البته در وهله اول از خود کارفرما تقاضا می کندکه اسناد و مدارک صحیح را ارسال کند. در صورت امتناع وی از این امر ،سازمان ما به التفاوت را خود تعیین میکند و جهت مطالبه و وصول آن اقدامات لازم را انجام می دهد.

گاهی هم با فرضی رو به رو میشویم که کارفرما هیچ سند و مدرکی را به سازمان  ارسال نمیکند. (سند ومدرک اعم از صحیح یا اشتباه  منظور است).چنانچه کارفرما ازاین امر امتناع ورزند دراین صورت برابر ماده ۴۰ قانون تامین اجتماعی عمل میشود که مقرر داشته است :«… سازمان می تواند حق بیمه را راسا تعیین و از کارفرما مطالبه و وصول کند»

اگر کارفرما از ارسال مدارک مربوط به بیمه امتناع کند چگونه عمل می شود؟

درصورتیکه کارفرما از فرستادن اسناد و مدارک امتناع کند، سازمان بیمه تامین اجتماعی میتواند حق بیمه را راسا تعیین نماید و ازکارفرما وصول کند. چنانچه در این بین کارفرما به میزان حق بیمه و خسارت تاخیر تعیین شده از طرف سازمان تامین اجتماعی اعتراض داشته باشد. می تواند اعتراض خود را ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ ، بیان کند .چنین اعتراضی در هیات بدوی تشخیص مطالبات مطرح می شود.

سخن آخر

در مقاله حاضر سعی شد با بیان نحوه تشکیل پرونده در سازمان تامین اجتماعی و فرآیند پرداخت حق بیمه توسط کارفرما آشنا شویم. مهلت ارسال لیست بیمه هرماه و ایضا زمان پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی را نیز بیان کردیم. این که در فرآیند اعلام لیست بیمه شدگان و پردخت حق بیمه تخلفی انجام شود نیز از دیگر مواردی بود که در اینجا بررسی نمودیم اما این ها صرفا یک فرآیند و بیشتر نزدیک به امور اداری هستند هرچند عدم آشنایی با آن می تواند تبعات حقوقی سنگینی به دنبال داشته باشد.

با وجود این که در بسیاری از مواقع اشخاص با رعایت موارد پیش گفت ظرف مهلت قانونی اقدام به ارسال لیست بیمه و پرداخت حق بیمه می نمایند اما باز هم مشکلات حقوقی گریبان گیر برخی می گردد. مواردی از جمله این که ادعا می شود کارفرما در اعلام نفرات بیمه شده خلاف واقع عمل نموده و تعدادی را ذکر نکرده است یا اشخاصی را که در کارگاه کارفرما مشغول نمی باشد در بین بیمه شدگان ذکر گردیده است. این موارد در صورتی که منطبق بر واقع باشند تبعات سنگینی را برای کارفرما و بیمه شده می تواند در پی داشته باشد. به همین جهت پیشنهاد می شود قبل از هر گونه اقدام حقوقی با وکلای پایه یک دادگستری که تبحر و تخصص لازم را در این زمینه دارند مشورت نمایید.