هدف از تشکیل شرکت های تعاونی جمع کردن کار و توانایی اشخاص صاحب فکر است برای خلق دارایی، برای مصرف صاحبان کار، چه در قالب شرکت های تعاونی تولید، چه شرکت های تعاونی مصرف می باشد. شرکت های تعاونی از مقررات ویژه ای تبعیت می کنند که خاص آنها است و همین باعث پیچیدگی های فراوانی در تعیین قانون حاکم بر این شرکت ها گردیده است. عدم شناخت کافی از الزامات قانونی ثبت شرکت تعاونی،مراحل اداری، ومستندات مورد نیاز، نه تنها میتواند فرآیند تأسیس را با چالش ها و تأخیرهای متعدد مواجه سازد، بلکه ممکن است در آینده نیز مشکلات حقوقی و اجرایی برای شرکت و اعضای آن به همراه داشته باشد.
از این رو، در این مقاله، به بررسی دقیق قوانین و آیین نامه های مرتبط با تأسیس و ثبت شرکت تعاونی در ایران می‌پردازیم و شما را با مراحل ثبت شرکت تعاونی،شرایط قانونی لازم برای متقاضیان و اعضا،انواع شرکتهای تعاونی و تفاوت های ثبتی آن ها،مستندات و مدارک ضروریو همچنین نکات کلیدی که باید در طول این فرآیند مد نظر قرار دهید، آشنا خواهیم نمود.
مشاوره تخصصی (آنلاین، تلفنی، حضوری) را هم اکنون دریافت کنید
شرکت تعاونی چیست؟
شركت تعاونی شركتی است كه از اشخاص حقيقی و يا حقوقی كه به منظور رفع نيازمندی های مشترك و بهبود و‌ضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طريق خودياری و كمك متقابل و همكاری آنان مطابق ضوابط مندرج در قانون شرکت های تعاونی و قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تشكيل مي‌شود.
اهداف تشکیل شرکت تعاونی
شرکت های تجاری که در ماده ۲۰ قانون تجارت احصاء شده اند عموما برای انجام فعالیت های تجاری و بازرگانی تاسیس می شوند اما شرکت های تعاونی با هدف یاری رسانی و افزایش همکاری میان اعضا ایجاد می شود و به هیچ عنوان به دنبال کسب سود و منفعت نیست. مطابق ماده ۱ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، اهداف بخش تعاونی عبارت است از:
- ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.
- قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند.
- پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.
- پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و اضرار به غیر.
- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.
- کمک به تامین عدالت اجتماعی و توانمند سازی اقشار متوسط و کم درآمد
- ارتقای کارآیی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منبع مادی و انسانی و فناوری و افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی.
این شرکت مثل شرکت سهامی در هر صورت تجاری محسوب می شود، حتی اگر هیچگونه فعالیت تجاری نداشته باشد.
انواع شرکت تعاونی
انواع شرکت های تعاونی به ۴ دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
تعاونی تولید
تعاونی های تولید شامل تعاونی‌هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می‌نمایند.
تعاونی مصرف (توزیع)
تعاونی های توزیع عبارتند از تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را در چهارچوب مصالح عمومی و به منظور‌کاهش هزینه ها و قیمت ها تأمین می‌نمایند.
تعاونی سهامی عام
نوعی شرکت سهامی عام است که با رعایت قانون تجارت و محدودیت های مذکور در این قانون تشکیل شده باشد.
تعاونی فراگیر ملی
نوعی تعاونی متعارف یا سهامی عام است که برای فقرزدایی از سه دهک پائین درآمدی تشکیل می شود. عضویت سایر افراد در این تعاونی آزاد است ولی در بدو تشکیل حداقل هفتاد درصد(۷۰٪) اعضاء آن باید از سه دهک پائین درآمدی باشند.
با توجه به پیچیدگی هایی که شرکت های تعاونی دارند برای تعیین نوع شرکت می توانید با وکیل شرکت مشورت نمائید.
برای ثبت درخواست مشاوره حقوقی با وکیل متخصص، فرم زیر را تکمیل نمایید. وکلای متخصص دادپویان حامی بعد از دریافت اطلاعات در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.
اساسنامه شرکت تعاونی باید شامل چه مواردی باشد؟
طبق ماده ۵ آیین نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، اساسنامه هر یک از تعاونی ها باید با رعایت مقررات این قانون شامل نکات ذیل باشد:
- نام شرکت با قید کلمه تعاونی
- هدف از تاسیس شرکت تعاونی
- موضوع شرکت تعاونی
- نوع شرکت تعاونی
- حوزه عملیات
- مدت شرکت
- مرکز اصلی عملیات و نشانی شرکت
- میزان سرمایه شرکت تعاونی
- مقررات مربوط به عضو
- ارکان شرکت تعاونی
- مقررات مالی و کار
- انحلال و تصفیه شرکت تعاونی
در صورتی که این موارد رعایت نشود منجر به رد درخواست تشکیل شرکت تعاونی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد شد.
نحوه تشکیل و ثبت شرکت تعاونی
برای تشکیل و ثبت تعاونی، هیات موسس تعاونی موظف است ابتدا فرما طرح تشکیل تعاونی به شرح پیوست را که به مهر دفتر هیات دولت تائید شده است تکمیل و جهت تصویب به وزارت ارائه نماید.
وزارت پس از دریافت طرح و مدارک آن، ظرف ۱۰ روز کاری نظر مثبت یا منفی خود یا کارگروه موضوع این ماده را در خصوص تصویب طرح به هیات موسس اعلام می نماید. وزارت در صورت منفی بودن پاسخ، دلایل و در صورت مثبت بودن، شرایط و مدارک مورد نیاز را برای صدور مجوز تشکیل و ثبت اعلام خواهد کرد.
تعداد اعضا و شرایط عضویت در شرکت تعاونی
حداقل و حداکثر تعداد عضو در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آیین‌نامه ای تعیین می‌شود که به تصویب وزارت تعاون می‌رسد ولی در هر صورت تعداد اعضاء نباید کمتر از هفت نفر باشد. ضمنا برای عضویت در شرکت های تعاونی وجود شرایط مذکور در ماده ۹ قانون بخش تعاون الزامی است. این شرایط عبارتند از:
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
- عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر
- عدم سابقه ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری
- درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی
- عدم عضویت در تعاونی مشابه
این شرایط باید در ابتدای عضویت و در ادامه عضویت وجود داشته باشد. ضمانت اجرای عدم رعایت شرایط عضویت، اخراج عضو از شرکت تعاونی است.
مسئولیت سهامداران در شرکت تعاونی
مسئولیت مالی اعضا در شرکتهای تعاونی محدود به میزان سهم آنان می باشد، مگر آنکه ترتیب دیگری میان اعضا مقرر شده باشد. بنابراین اصل در مسئولیت اعضای شرکت آن است که مسئولیت ایشان محدود به آورده است. اما می توان از این اصل تخطی نموده و مسئولیت اعضا را گسترده تر یا محدودتر نمود. مسئولیت مالی اعضای غیرعضو همانند مسئولیت مالی اعضا محدود به مبلغ اسمی سهام است مگر اینکه در اساسنامه شرط دیگری شده باشد.
نحوه تصمیم گیری در شرکت تعاونی
اتخاذ تصمیمات لازم در راستای اداره شرکت تعاونی با اکثریت عددی آراء صورت می پذیرد؛ حتی اگر این اکثریت عددی دارای اکثریت سرمایه ای نباشند. در شرکت های تعاونی هر شریک صرف نظر از میزان سرمایه دارای یک رای است.
حداقل سرمایه برای ثبت شرکت تعاونی
سرمایه در شرکت تعاونی اموال و دارائی هایی است که برای تاسیس تعاونی یا افزایش سرمایه قبلی در اختیار آنها قرار می گیرد. سهم اعضاء در تامین سرمایه شرکت های تعاونی برابر است مگر مجمع عمومی تصویب نماید که اعضاء سهم بیشتری تادیه نمایند که در این صورت حداقل و حداکثر سهم ها باید در حدودی باشد که وزارت تعاون متناسب با نوع و تعداد اعضاء تعاونی ها تعیین می نماید.
حداقل تعداد سهم هر عضو در اساسنامه تعاونی تعیین می گردد و حداکثر سهم هر عضو ۳۰ درصد کل سرمایه تعاونی خواهد بود توسط مجمع عمومی اعمال می گردد. حداکثر سهم هر عضو در شرکت تعاونی فراگیر دهستان ۱۵ درصد کل سرمایه تعاونی است.
نحوه انتقال سهام در شرکت تعاونی
انتقال سهام در شرکت های تعاونی با محدودیتی مواجه نیست و سهامداران می توانند هر زمان که بخواهند سهام خود را به سایرین منتقل نمایند. مرجع تصمیم گیری در خصوص انتقال سهم اعضا به یکدیگر مطابق بند ۳ ماده ۳۷ قانون بخش تعاونی، هیات مدیره شرکت تعاونی است. اما در صورتی که انتقال سهام به اعضا جدید مستلزم افزایش سرمایه شرکت باشد، تصمیم گیری در این خصوص از وظایف مجمع عمومی فوق العاده است.
برای انتقال سهام باید تشریفاتی رعایت شود که به شرح ذیل می باشد:
- موافقت هیات مدیره با نقل و انتقال سهام اعضا به سایرین
- ثبت نقل و انتقال در دفتر سهام شرکت تعاونی
عدم رعایت این تشریفات موجب بی اعتباری نقل و انتقال سهام شرکت تعاونی می شود.
نحوه تقسیم سود در شرکت تعاونی
وفق ماده ۲۵ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، سود خالص شرکت های تعاونی در هر سال مالی به ترتیب زیر تقسیم می‌شود:
- از حداقل پنج درصد (۵%) به بالا با تصویب مجمع عمومی به عنوان ذخیره تعاونی به حساب ذخیره قانونی منظور می‌شود.
- حداکثر پنج درصد از سود خالص به عنوان اندوخته احتیاطی به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی به حساب مربوط منظور می‌گردد و نحوه مصرف آن با تصویب مجمع عمومی است.
- درصدی از سود جهت پاداش به اعضاء، کارکنان، مدیران و بازرسان به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی تخصیص داده می‌شود.
- پس از کسر وجوه فوق، باقیمانده سود خالص به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می‌شود، تقسیم می‌گردد.
انحلال شرکت های تعاونی
انحلال شرکت تعاونی که در مقاله‌ای جداگانه به صورت مفصل به آن پرداخته‌ایم، در موارد زیر امکان پذیر است:
- تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده
- کاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر در قانون در صورتی که حداکثر ظرف مدت سه ماه تعداد اعضاء به نصاب مقرر نرسیده باشد
- انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه در صورتی که مدت در اساسنامه تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد
- توقف فعالیت شرکت بیش از یک سال بدون عذر موجه
- عدم رعایت قوانین و مقررات مربوطه پس از سه بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین‌نامه مربوط.
معافیت مالیاتی شرکت تعاونی
معافیت مالیاتی شرکت های تعاونی صرفا از بابت حق تمبر می باشد که شامل حال انتقال سهام اعضا نمی باشد و این نقل و انتقال مشمول مالیات است. از هر نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام و سهم الشرکه در سایر شرکت ها مالیات مقطوعی به میزان ۴ درصد ارزش اسمی می باشد و از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال مطالبه نخواهد شد.
مزایا و معایب شرکت تعاونی
شرکت های تعاونی یکی از انواع شرکت های تجاری می باشد که مانند دیگر شرکت ها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. آگاهی از این موارد به شما کمک می‌کند تا بتوانید تصمیم بگیرید آیا این نوع شرکت برای اهداف شما مناسب است یا خیر.
مزایای شرکتهای تعاونی
- هر عضو، صرف نظر از میزان سرمایه یا سهم خود، معمولاً یک رأی دارد. این امر باعث می‌شود تصمیم‌گیری ها عادلانه‌تر و با در نظر گرفتن منافع اکثریت اعضا باشد.
- هدف اصلی تعاونی ها، تأمین نیازها و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضای خود است، نه صرفاً کسب سود برای سهامداران خارجی. سود حاصله معمولاً بین اعضا توزیع می‌شود یا برای توسعه خدمات به آن ها سرمایه‌گذاری می‌شود.
- اعضا در اداره امور و تصمیم‌گیری ها مشارکت دارند که این امر میتواند منجر به افزایش تعهد و وفاداری آن ها شود. ریسک ها و موفقیت ها نیز بین اعضا تقسیم می‌شود.
- تعاونی ها معمولاً دیدگاه بلند مدت‌تری دارند و کمتر تحت تأثیر نوسانات کوتاه مدت بازار قرار می‌گیرند، زیرا هدف اصلی آن ها خدمت به اعضاست.
- برای تشویق تشکیل تعاونی ها، معافیت های مالیاتی یا تسهیلات ویژه‌ای ا برای آن ها در نظر گرفته شده است.
- تعاونی ها می‌توانند خدمات یا کالاهایی را که به صورت انفرادی برای اعضا قابل دسترس نیست یا گران است، با هزینه کمتر و کیفیت مناسب‌تر فراهم کنند.
معایب شرکتهای تعاونی
- به دلیل لزوم کسب نظر از تعداد زیادی از اعضا، فرآیند تصمیم‌گیری میتواند طولانی و کند شود.
- تعاونی ها معمولاً برای جذب سرمایه به اعضای خود متکی هستند و دسترسی محدودی به بازارهای سرمایه بزرگ دارند. این امر میتواند مانع رشد سریع آنها شود.
- تفاوت در دیدگاه ها و منافع اعضا میتواند منجر به بروز اختلاف و مشکل در مدیریت تعاونی شود.
- یافتن مدیران حرفه‌ای که هم با اصول تعاون آشنا باشند و هم توانایی اداره یک کسب وکار را داشته باشند، ممکن است دشوار باشد. گاهی اوقات اعضا فاقد تخصص کافی برای مدیریت هستند.
- موفقیت تعاونی به شدت به مشارکت فعال و تعهد اعضا بستگی دارد. بی‌تفاوتی یا عدم مشارکت اعضا میتواند به تضعیف تعاونی منجر شود.
- در برخی موارد، به دلیل توزیع سود بین تعداد زیادی از اعضا، انگیزه فردی برای نوآوری و تلاش فوق‌العاده ممکن است کمتر از شرکت های خصوصی باشد.
در نهایت، موفقیت یک شرکت تعاونی به عوامل متعددی از جمله مدیریت کارآمد، مشارکت فعال اعضا، شفافیت در عملکرد و تطابق با نیازهای واقعی اعضا و جامعه بستگی دارد.
در این مقاله سعی نمودیم تمامی نکات و مراحل ثبت و تاسیس شرکت های تعاونی را به شما عزیران ارائه دهیم با توجه به پیچیدگی هایی که در خصوص این نوع از شرکت ها وجود دارد، نیاز به اخذ مشاوره حقوقی تخصصی در تمامی مراحل وجود دارد. در این راستا دفتر حقوقی دادپویان حامی با تیمی مجرب و دارای تخصص در امور شرکت ها آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش به شما عزیزان می باشد. جهت بهره مندی از این خدمات می توانید با ما در تماس باشید.
كارمندان اداره اي بين خودشون شركت تعاوني مسكن زدن وبه اسم اداره ثبت كرده اندبه نام شركت تعاوني كاركنان اداره برق سيرجان تخلفات زيادي كرده اندكه شاكيان به اعتبارنام اداره به اداره برق مراجعه كرده وخواستارحق وحقوقشون هستن آيااداره برق به عنوان شخص حقوقي ميتواندازسوءاستفاده شركت تعاوني ازنام اداره شكايت كندواينكه مرجع صلاحيت داركدام دادگاه است؟
سلام بله میتواند.
سلام و وقت بخیر. ما یک شرکت تعاونی تولیدی چرم هستیم. که با تقدیم دادخواست به طرفیت دادستان عمومی و انقلاب اقدام به طرح دعوا مبنی بر صدور حکم ورشکستگی کرده ایم. با این توضیح که سرمایه شرکت به صورت غیرنقدی بیشتر از دیون شرکت است. الان چه باید کرد و تکلیف چیست؟ سپاس از پاسخگویی شما.
سلام. به موجب قانون تجارت، ورشکستگی تاجر به حکم دادگاه در موارد زیر امکان دارد: ۱.اظهارنامه خود تاجر ۲. تقاضای یک یا چند نفر از طلبکارها. ۳. تقاضای مدعی العموم. در صورتی که تقاضا بر حسب مقررات قانون تجارت با ارسال کلیه مدارک مورد نیاز که در قانون احصا شده صورت گرفته باشد دادگاه به این تقاضا رسیدگی و حکم مقتضی صادر می کند. سوال مطروحه با توجه به مندرجات پرونده مورد نظر همکاران قضائی بوده، به طوریکه اولا: معلوم نیست شرکت خواهان از جمله شرکت های تجاری مصرحه در قانون تجارت باشد. ثانیاً در خصوص ادعا دلیلی که اقامه نشده، اخذ تصمیم با دادگاه ذیصلاح است.
با سلام. نحوه توقیف سهام شرکت های تعاونی و مرجع محل بازداشت و مستندات آن را بیان می فرمایید؟ ممنونم.
با سلام. با توجه به اینکه در شرکتهای تعاونی نیز با توجه به ماده ۱۹۳ قانون تجارت رعایت مواد ۳۲ و ۳۳ قانون تجارت الزامی است (شرکت تعاونی اعم از تولید یا مصرف ممکن است مطابق اصول شرکت سهامی یا بر طبق مقررات مخصوصی که با تراضی شرکاء ترتیب داده شده باشد تشکیل بشود ولی در هر حال مفاد مواد ۳۲ – ۳۳ لازم‌الرعایه است.) و طبق ماده ۱۹۵ ثبت کلیه شرکت ها از جمله شرکتهای تعاونی نیز الزامی است فلذا بازداشت سهام نیز با اعلام به دایره ثبت شرکت ها امکان پذیر خواهد بود.
سلام. سوالی داشتم. آیا مدیران عامل شرکت های تعاونی روستایی کارگر محسوب می شوند؟ آیا قوانین کار شامل آنان می شود یا نه؟
با سلام. مطابق با رویه قضایی ایران در ارتباط با اجرای احکام مدنی؛ با توجه به مواد ۱ و ۳ قانون کار که راجع به تعریف کارگر و کارفرما است، می توان مدیران عامل شرکت های تعاونی روستایی را مشمول مقررات این قانون دانسته و کارگر محسوب داشت.