شرکت تعاونی

شركت تعاو‌نی شركتی است كه از اشخاص حقيقی و يا حقوقی كه به منظور رفع نيازمندی های مشترك و بهبود و‌ضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طريق خودياری و‌ كمك متقابل و ‌همكاری آنان مطابق ضوابط مندرج در قانون شرکت های تعاونی و قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تشكيل مي‌شود.

اهداف شرکت تعاونی

انواع شرکت های تجاری که در ماده ۲۰ قانون تجارت احصاء شده اند عموما برای انجام فعالیت های تجاری و بازرگانی تاسیس می شوند اما شرکت های تعاونی با هدف یاری رسانی و افزایش همکاری میان اعضا ایجاد می شود و به هیچ عنوان به دنبال کسب سود و منفعت نیست. مطابق ماده ۱ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، اهداف بخش تعاونی عبارت است از:

۱-ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.

۲-قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند.

۳-پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.

۴- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.

۵- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره‌ برداری مستقیم از حاصل کار خود.

۶-پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و اضرار به غیر.

۷- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.

این شرکت مثل شرکت سهامی در هر صورت تجاری محسوب می شود؛ حتی اگر هیچگونه فعالیت تجاری نداشته باشد.

اقسام شرکت تعاونی

شرکت تعاونی بر ۴ قسم است که عبارتند از:

تعاونی تولید : تعاونی های تولید شامل تعاونی‌هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت،‌ معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می‌نمایند.

تعاونی مصرف (توزیع) : تعاونی های توزیع عبارتند از تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف ‌کنندگان عضو خود را در چهارچوب مصالح عمومی و به منظور‌کاهش هزینه‌ ها و قیمت ها تأمین می‌نمایند.

تعاونی سهامی عام :  نوعی شرکت سهامی عام است که با رعایت قانون تجارت و محدودیت های مذکور در این قانون تشکیل شده باشد.

تعاونی فراگیر ملی : نوعی تعاونی متعارف یا سهامی عام است که برای فقرزدایی از سه دهک پائین درآمدی تشکیل می شود. عضویت سایر افراد در این تعاونی آزاد است ولی در بدو تشکیل حداقل هفتاد درصد(۷۰٪) اعضاء آن باید از سه دهک پائین درآمدی باشند.

شرکای شرکت تعاونی

حداقل و حداکثر تعداد عضو در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آیین‌نامه ‌ای تعیین می‌شود که به تصویب وزارت تعاون می‌رسد ولی در هر صورت تعداد اعضاء نباید کمتر از هفت  نفر باشد. ضمنا برای عضویت در شرکت های تعاونی وجود شرایط مذکور در ماده ۹ قانون بخش تعاون الزامی است.

این شرایط عبارتند از:

۱-تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛

۲- عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر؛

۳-عدم سابقه ارتشاء،  اختلاس و کلاهبرداری؛

۴- درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی؛

۵- عدم عضویت در تعاونی مشابه.

مسئولیت سهامداران در شرکت تعاونی

مسئولیت مالی اعضا در شرکتهای تعاونی محدود به میزان سهم آنان می باشد؛ مگر آنکه ترتیب دیگری میان اعضا مقرر شده باشد.

نحوه تصمیم گیری در شرکت تعاونی

اتخاذ تصمیمات لازم در راستای اداره شرکت تعاونی با اکثریت عددی آراء صورت می پذیرد؛ حتی اگر این اکثریت عددی دارای اکثریت سرمایه ای نباشند. در شرکت های تعاونی هر شریک صرف نظر از میزان سرمایه دارای یک رای است.

سرمایه شرکت های تعاونی

سرمایه در شرکت تعاونی به قطعات سهم به صورت مساوی تقسیم می شود. کل این سهام با نام است و در شرکت های تعاونی سهام بی نام وجود ندارد. ‌ ميزان سهام هر عضو را مي‌توان در اساسنامه به نسبت امكان معاملات او يا شركت تعيين نمود اما در هر حال ميزان سهام يك عضو نبايد از يك هفتم كل سرمايه شركت تجاو‌ز كند.

برخلاف شرکت های سهامی، هیچ حداقل یا حداکثری برای میزان سرمایه شرکت های تعاونی در قانون پیش بینی نشده است.

انتقال سهام در شرکت تعاونی

انتقال سهام در شرکت های تعاونی با محدودیتی مواجه نیست و سهامداران می توانند هر زمان که بخواهند سهام خود را به سایرین منتقل نمایند. منتقل الیه می تواند یکی از سهامداران یا خارج از سهامداران باشد اما باید واجد شرایط لازم جهت عضویت در شرکت های تعاونی موضوع ماده ۹ قانون بخش تعاون باشد.

نحوه تقسیم سود در شرکت تعاونی

وفق ماده ۲۵ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، سود خالص شرکت های تعاونی در هر سال مالی به ترتیب زیر تقسیم می‌شود:

۱- از حداقل پنج درصد (۵%) به بالا با تصویب مجمع عمومی به عنوان ذخیره تعاونی به حساب ذخیره قانونی منظور می‌شود.

۲-حداکثر پنج درصد از سود خالص به عنوان اندوخته احتیاطی به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی به حساب مربوط منظور ‌می‌گردد و نحوه مصرف آن با تصویب مجمع عمومی است.

۳-چهار درصد از سود خالص به عنوان حق تعاون و آموزش به صندوق تعاون واریز می‌گردد.

۴-درصدی از سود جهت پاداش به اعضاء، کارکنان، مدیران و بازرسان به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی تخصیص داده می‌شود.

۵-پس از کسر وجوه فوق، باقیمانده سود خالص به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می‌شود، تقسیم می‌گردد.

انحلال شرکت تعاونی

شرکت های تعاونی در موارد زیر منحل می‌شوند:

۱-تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده؛

۲-کاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر در قانون در صورتی که حداکثر ظرف مدت سه ماه تعداد اعضاء به نصاب مقرر نرسیده باشد؛

۳-انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه در صورتی که مدت در اساسنامه تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد؛

۴-توقف فعالیت شرکت بیش از یک سال بدون عذر موجه؛

۵- عدم رعایت قوانین و مقررات مربوطه پس از سه بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین‌نامه مربوط.