ممکن است در قراردادی شرط شود که هر یک از متعاقدین یا یکی از آنها یا شخص ثالثی، ظرف مهلت معینی اختیار فسخ معامله را داشته باشد. حق فسخ ناشی از چنین شرطی را شرط خیار می نامند. در صورت اعمال این حق از سوی ذی نفع آن و جهت اثبات انحلال قرارداد، دعوای تنفیذ فسخ قرارداد به جهت شرط خیار قابل طرح است.
موارد طرح دعوای تنفیذ فسخ قرارداد به جهت شرط خیار
چنانچه قراردادی حاوی اختیار فسخ برای احد از متعاملین یا هر دوی آنان یا ثالث بوده اما این حق اعمال نشود، پس از انقضا مدت تعیین شده برای شرط خیار، حق فسخ ساقط شده و قرارداد، غیر قابل فسخ می شود.
در صورتی که ذی حق به استناد این شرط، قرارداد را فسخ کند، می تواند جهت اثبات این امر، تنفیذ فسخ را از دادگاه بخواهد.
طرح دعوا جهت تنفیذ فسخ قرارداد همیشه الزامی نبوده و در مواردی که ضمن رسیدگی به دعوای دیگری به قرارداد فسخ شده استناد شود، طرف دعوا می تواند به عنوان دفاع به فسخ قرارداد اشاره نماید و نیازی به تقدیم دادخواست جداگانه نیست.
صاحب خیار می تواند اعمال حق فسخ خود را به وسیله اظهارنامه رسمی به اطلاع طرف مقابل برساند اما ارسال اظهارنامه جایگزین صدور حکم از سوی دادگاه نسبت به تنفیذ فسخ قرارداد نخواهد بود؛ هر چند اظهارنامه مشعر بر اعلام فسخ می تواند در دعوای تنفیذ فسخ قرارداد مورد استناد قرار گیرد.
ذی نفع دعوای تنفیذ بطلان معامله به جهت شرط خیار
این دعوا توسط طرفین قرارداد موضوع اختلاف علیه یکدیگر قابل طرح است؛ به عبارت دیگر خواهان و خوانده این دعوا طرفین قرارداد هستند.
مرجع صلاحیت دار جهت رسیدگی به دعوای تنفیذ بطلان قرارداد به جهت شرط خیار
اگر موضوع قرارداد، مال غیر منقول باشد، رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک است؛ در غیر این صورت هر یک از دادگاه های محل اقامت خوانده، محل انعقاد یا اجرای عقد صالح به رسیدگی است.
نحوه اجرای رای تنفیذ فسخ قرارداد به جهت شرط خیار
حکم دادگاه مبنی بر تنفیذ فسخ قرارداد به جهت شرط خیار جنبه اعلامی داشته و مستلزم صدور اجرائیه نیست.
2 پاسخ
با سلام. سوالی داشتم. ممنون میشم پاسخ دهید. سه دانگ یک باب خانه توسط شوهرم با حق خیار فسخ در طول عمر شوهرم به من فروخته شده است. در حال حاضر شوهرم فوت کرده است بدون اینکه معامله را در زمان زنده بودنش فسخ کند. چون من و شوهرم اولادی نداشتیم خواهران شوهرم دادخواستی علیه من به عنوان زوجه مطرح کردند با خواسته بطلان معامله سه دانگ مشاع ملک و استدلالشان در متن دادخواست این است: ” شرط مذکور فاقد مدت بوده و حسب مقررات ماده ۴۰۱ قانون مدنی باطل است” ، میخواستم ببینم آیا این حرفشان درست است؟ آیا این شرط مدت دار هست یا بدون مدت می باشد؟
سلام. چنانچه درعقد بیع، خیار فسخ در مدت عمر فروشنده شرط شود چون ابتدای شرط زمان عقد بیع و انتهای آن موقع فوت فروشنده است، شرط مدت دار بوده و صحیح است و مشمول ماده ۳۹۹ قانون مدنی است.