صدور حکم حجر

هر ذی نفع می تواند از مرجع صالح، صدور حکم حجر مجانین یا اشخاص غیر رشید را درخواست نماید. با صدور حکم حجر، محجورین از مداخله در امور حقوقی و مالی منع شده و قیم، مسئول اداره امور آنان می باشد.

شرایط صدور حکم حجر

طبق مفاد قانون امور حسبی، تحقیق راجع به اشخاص محجور و درخواست صدور حکم حجر آنان از وظایف دادسرای امور سرپرستی می باشد، اما این موضوع مانع رجوع مستقیم افراد ذی نفع به دادگاه و درخواست صدور حکم حجر نمی باشد. مدعی حجر می بایست در دادگاه، محجور بودن فرد را اثبات نماید .در خصوص اشخاص غیر رشید، مدعی مکلف است، مدارک و دلایل محجور بودن سفیه را به دادگاه ارائه داده و ثابت نماید که سفیه در اموال خود تصرفات سفیهانه انجام داده و قدرت تشخیص ارزش اقتصادی را ندارد.

در مورد مجانین، مدعی جنون باید به پزشک قانونی مراجعه کرده و نظریه پزشک قانونی را اخذ نماید و در دادگاه ثابت کند که فرد به اختلال روانی و اعصاب مبتلا می باشد. فرد، پس از اظهارنظر پزشکی قانونی، مبنی بر ابتلاء به جنون، محجور شناخته می شود.

صدور حکم حجر متوفی

آثار حجر با فوت محجور از بین نمی رود؛ به همین سبب هر ذی نفع می تواند بعد از فوت از مرجع صالح، صدور حکم حجر را درخواست نماید. همچنین طبق رای وحدت رویه شماره 72 مورخ 4/9/53 هیأت عمومی دیوان‌عالی کشور، فوت کسی که درخواست حجر او شده مانع رسیدگی دادگاه نیست زیرا آثاری که بر حجر مترتب است با فوت محجور از بین نمی‌رود و دادگاه باید رسیدگی را به طرفیت وراث ادامه داده و حکم مقتضی صادر کند.

آقای((س.ش)) در تاریخ 10/6/1399 ملک متعلق به خود به متراژ 2000 مترمربع را به آقای ((رگ)) فروخته است. آقای ((س.ش)) در تاریخ 20/8/99 فوت کرد.ورثه وی ابتدائا از دادگاه خانواده صدور حکم حجر را درخواست کرده و در جلسه دادرسی بیان کردند که پدر ایشان مطابق اسناد پزشکی از سال 1394 دچار زوال عقلی بوده و مطابق نظر پزشک معالج، مغز نامبرده کوچک شده و قادر به انجام امور مالی و حقوقی خود نبوده است؛ همچنین مدارک و دلایلی را مبنی بر سفاهت پدر به دادگاه ارائه نمودند. دادگاه پس از بررسی مستندات ارائه شده و نظریه پزشکی قانونی اعلام نمود که شخص مذکور از تاریخ 7/3/94 محجور بوده است. ورثه متوفی پس از صدور حکم حجر، دعوای   تایید بطلان معامله به دلیل حجر را در دادگاه عمومی حقوقی طرح نمودند. دادگاه عمومی حقوقی با توجه به حکم حجر متوفی، حکم به بطلان معامله صادر نمود.

طرفین درخواست  صدورحکم حجر

هر ذی نفع می تواند مستقیما یا توسط دادسرای امورسرپرستی حوزه ای که مولی علیه در آن جا سکونت دارد درخواست صدور حکم حجر را در مرجع صالح طرح نماید.

اقدامات دادگاه قبل از صدور حکم حجر

به جهت آنکه مقصود اصلی قانونگذار از صدور حکم حجر، حمایت از محجورین و اشخاص ثالث است، دادگاه می تواند قبل از صدور حکم و یا قبل از قطعی شدن آن، تمام یا بعضی از تصرفات محجور را در اموالش موقتا ممنوع نماید. همچنین دادگاه می تواند برای حفظ اموال و اداره امور محجور موقتا اقدام به نصب امین نماید.

اقدامات دادگاه بعد از صدور حکم حجر

بعد از صدور حکم حجر و انقضاء مدت تجدیدنظر یا صدور حکم قطعی، دادگاه اقدام به نصب قیم می نماید. تعیین قیم در صورتی که در دادگاه حاضر باشد، حضورا به او اعلام می گردد و در صورت عدم حضور باید فورا به او ابلاغ شود .

اعلان حکم حجر

با صدور حکم حجر، دادسرای امور سرپرستی ملزم است، صدور حکم حجر اشخاصی را که متناسب با میزان داراییشان ممکن است طرف معاملات عمده ای قرار بگیرند اعلان نماید تا بدین وسیله از ورود ضرر و زیان به محجور و اشخاص ثالث اجتناب شود؛ همچنین اسامی اشخاصی که بعد از کبر و رشد به علت جنون یا سفه محجور می گردند می بایست در دفتر ثبت محجوران ثبت گردد.

مرجع صالح جهت صدور حکم حجر

مرجع صالح جهت صدور حکم حجر، دادگاه خانواده محل اقامت محجور می باشد.

اثر قهقرایی  صدور حکم حجر

اثر حکم حجر از تاریخ قطعیت حکم مترتب می شود و محجور از زمان اعلام در حکم دادگاه از مداخله در کلیه امور حقوقی و مالی خود منع می گردد، اما اگر ثابت شود علت حجر قبل از تاریخ حکم حجر وجود داشته است، اثر حجر از زمان وجود علت حجر، مترتب می شود.

برای مثال، آقای ((ک.م))ملکی که دارای ارزش بالایی می باشد را به پایین ترین قیمت فروخته است.خانم((ن.م)) درخواستی مبنی بر صدور حکم حجر را به دادگاه خانواده ارائه نموده است و در جلسه دادرسی بیان کرده است که آقای ((ک.م)) دچار زوال عقلی بوده و به هیچ وجه قادر به تمییز امور مالی و غیرمالی خود نمی باشد و به همین جهت معامله وی غیرنافذ است. دادگاه خانواده موضوع را جهت رسیدگی به پزشکی قانونی ارجاع داده، پزشکی قانونی، زوال عقلی آقای ((ک.م)) را تشخیص داده و اعلام می کند، شخص مذکور مبتلا به درجاتی از جنون از افت مغزی و بیماری جسمانی می باشد. دادگاه خانواده  حکم حجر آقای ((ک.م)) را صادر می کند. خانم ((ن.م))دعوای تایید بطلان معامله را به دلیل حجر در دادگاه عمومی حقوقی مطرح می کند و دادگاه به استناد سفه رای به بطلان معامله می دهد.

اعتراض به حکم حجر

دادستان، محجور، قیم و هر شخص ذی نفع می توانند ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ رای  نسبت به صدور حکم حجر یا رد درخواست حجر، اعتراض نمایند.