رابطه نامشروع به هر رابطه ای اعم از جنسی و یا غیر آن گفته می شود که زن و مرد بیگانه بدون وجود علقه ی زوجیتی، با یکدیگر دارند؛ درحالی که زنا به معنای رابطه جنسی کامل میان زن و مردی است که علقه زوجیتی میان آنها وجود ندارد.یکی از مهم ترین موضوعاتی که اسلام مؤکداً به آن اهمیت داده است، حدود روابط بین زن و مرد است و دلیل این تأکید هم، جلوگیری از وقوع آسیب های اجتماعی و فردی است که ممکن است به افراد وارد شود. از این رو قانونگذار با تکیه بر قواعد شارع مقدس و هم چنین با توجه به اوضاع، احوال و شرایط جامعه جرایمی را در رابطه با این مهم پیش بینی کرده است.
رابطه نامشروع ، زنا و دون زنا
ارتباط زن و مردی که با هم ازدواج نکرده اند، در نظام حقوقی ما جرم انگاری شده است و در صورتی که ارتباط با رضایت هر دوی آن ها صورت گرفته باشد، می توان هم مرد و هم زن را مجازات کرد. این روابط، در قانون مجازات اسلامی تحت دو عنوان زنا و رابطه نامشروع دون زنا مشخص شده است، اما در عرف این اصطلاحات را به اشتباه به جای یک دیگر استفاده می کنند.
رابطه نامشروع
رابطه نامشروع، نقطه ی مقابل رابطه مشروع می باشد؛ به این معنا که هر نوع رابطه خارج از حد و منافی عفت، بین زن و مردی را گویند که با هم ازدواج نکرده اند و به هم محرم نیستند.
رابطه نامشروع دون زنا، در ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی و در کتاب تعزیرات تعریف شده است. طبق این ماده، هر گاه زن و مردی که بین آنها رابطه زن و شوهری نیست، مرتکب اعمالی نامشروع و منافی عفت مانند بوسیدن، در آغوش کشیدن و گرفتن دست یک دیگر شوند، رابطه مذکور، از نوع روابط نامشروع خواهد بود و زن و مرد مجرم هستند. طبق این ماده، مجازات آنها شلاق تا نود و نه ضربه خواهد بود و اگر عمل با عنف و اکراه باشد فقط اکراه کننده تعزیر می شود.
زنا
در قانون مجازات اسلامی، تعریف مشخصی از زنا مطرح شده است که به عنوان رابطه جنسی زن و مرد تعریف شده است، بدون علقه ی زوجیت، و این رابطه حدود خاصی دارد و شامل انواعی است . زنا در ماده ۲۲۱ قانون مجازات اسلامی و تبصره آن تبیین شده است.
زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آنها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد.
تبصره ۱- جماع با دخول اندام تناسلی مرد به اندازه ختنه گاه در قبل یا دبر زن محقق می شود.
در ادامه هم، در تبصره ۲ این ماده به استثنائات مجازات این جرم اشاره شده است؛
تبصره ۲- هرگاه طرفین یا یکی از آنها نابالغ باشد، زنا محقق است لکن نابالغ مجازات نمی شود و حسب مورد به اقدامات تامینی و تربیتی مقرر در کتاب اول این قانون محکوم می گردد.
تفاوت رابطه نامشروع ، دون زنا و زنا
زنا و دون زنا، زیر مجموعه ی رابطه نامشروع قرار دارند و زنا عمل جنسی مشخصی است که در قانون پیش بینی شده است و دون زنا اعمالی است که پایین تر و کمتر از عمل زنا بین زن و مردی که همسر هم نیستند، صورت می گیرد؛ در واقع بین رابطه نا مشروع و زنا، رابطه عموم و خصوص مطلق بر قرار است.
رابطه نامشروع، زنا و دون زنا را در بر می گیرد. زنا یک جرم حدی است، در حالی که رابطه نامشروع دون زنا یک جرم تعزیری است و هر گونه ارتباط منافی عفت زن و مردی که با هم ازدواج نکرده اند با یکدیگر با قصد میل و لذت جنسی است که شامل زنا هم نشود که حتی شامل رابطه ای مثل رابطه نامشروع تلفنی هم می شوند.
تفاوت بعدی، در مرور زمان این جرایم است؛ به این معنی که در صورت گذشت مدتی از زمان وقوع یک جرم، دیگر امکان اقامه دعوا در دادگاه ها وجود ندارد. جرم زنا از جمله جرایم حدی است که مرور زمان ندارد و هر چه قدر از آن گذشته باشد باز هم می توان از آن شکایت کرد و در صورتی که شکایت از رابطه نامشروع دون زنا، شامل مرور زمان نمی شود و پس از گذشت هفت سال از زمان وقوع آن ممکن نخواهد بود.
تفاوت دیگر زنا با رابطه نا مشروع، این است که وجود و یا عدم وجود شرایط احصان در میزان مجازات زنا تاثیر گذار است و در صورتی که احصان هیچ تاثیری بر رابطه نامشروع دون زنا ندارد.
تفاوت در مجازات رابطه نامشروع ، دون زنا و زنا
چون رابطه نامشروع دون زنا از دسته جرایم تعزیری است، مجازات آن جرم هم از نوع مجازات های تعزیری است، در حالی که مجازات زنا از نوع مجازات های حدی است که یعنی منشأ آن شرع اسلام می باشد و در منابع فقهی ما مشخص شده است.
در ماده ۶۳۷ تعزیرات مجازات رابطه نامشروع دون زنا شلاق تا نود و نه ضربه مشخص شده است.
مجازات زنا، بسته به نوع زنا متفاوت است؛ انواع زنا شامل زنای محصنه، یعنی این که زانی شرایط برقراری رابطه جنسی با همسرش را دارد، با زنای غیر محصنه که شرایط برقراری ارتباط جنسی زانی با همسر زانی وجود ندارد، تفاوت دارد. مجازات زنای محصنه مطابق ماده ۲۲۵ قانون مجازات اسلامی، رجم است که البته در صورتی که امکان اجرای رجم نباشد، با پیشنهاد دادگاه صادرکننده حکم قطعی و موافقت ریاست قوه قضائیه چنانچه جرم با بینه ثابت شده باشد، موجب اعدام زانی محصن و زانیه محصنه است و در غیر این صورت موجب صد ضربه شلاق برای هریک می باشد.