مالیات بر درآمد نقل و انتقال املاک در قانون مالیاتی پیشبینی شده است .به عبارت دیگر،نقل و انتقال قطعی املاک مشمول مالیات می باشد و بر این اساس طبق ماده ۵۹ قانون مالیات های مستقیم ، به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ ۵ درصد در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین ، مشمول مالیات می گردد.
ماخذ مالیات بر درآمد نقل و انتقال املاک چیست؟
ماخذ شمول مالیات در مورد نقل و انتقال املاک ، ارزش روز یا ارزش تعیین شده در قرارداد یا قولنامه نیست، بلکه صرفا ارزش معاملاتی املاک می باشد.
اما در این مورد یک استثناء وجود دارد و آن زمانی است که انتقال گیرنده دولت یا شهرداری ها یا موسسات وابسته به آنها می باشد، همچنین در مواردی که ملک به وسیله اجرای ثبت یا سایر ادارات دولتی به قائم مقامی مالک انتقال داده می شود.
لازم به ذکر است که …
چنانچه بهای مذکور در سند کمتر از ارزش معاملاتی باشد در محاسبه مالیات ، بهای مذکور در سند به جای ارزش معاملاتی ، هنگام نقل و انتقال حسب مورد ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
مرجع تعیین ارزش معاملاتی املاک
تعیین ارزش معاملاتی املاک بر عهده کمیسیون تقویم املاک می باشد.
کمیسیون مزبور موظف است ارزش معاملاتی موضوع این قانون را در سال اول معادل دو درصد میانگین قیمت های روز منطقه تعییین کند .این شاخص هرسال به میزان دو واحد درصد افزایش می یابد. تا زمانی که ارزش معاملاتی هر منطقه به بیست درصد میانگین قیمت های روز املاک برسد.
کمیسیون تقویم املاک متشکل از ۵ عضو می باشد که در تهران از نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور و وزارتخانه های راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی ، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و شورای اسلامی شهر و در سایر شهرها از مدیران کل یا روسای ادارات امور مالیاتی ، راه و شهرسازی جهاد کشاورزی و ثبت اسناد و املاک و یا نمایندگان آنها و نماینده شورای اسلامی شهر تشکیل و هر سال یکبار نسبت به تعیین ارزش معاملاتی املاک به تفکیک عرصه و اعیان اقدام می نماید.
در چه مواردی نقل و انتقال املاک مشمول مالیات نمیگردد؟
- نقل و انتقال قطعی املاک که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی به عمل آمده یا خواهد آمد.
- انتقال واحدهای مسکونی از طرف شرکت های تعاونی مسکن به اعضای آنها.
- فسخ معاملات قطعی املاک براساس حکم مراجع قضایی به طور کلی و اقاله یا فسخ معاملات قطعی املاک در سایر موارد تا ۶ ماه بعد از انجام معامله ، به عنوان معامله جدید مشمول مالیات نقل و انتقال نخواهد بود.
- املاکی که در اجرای ماده ۳۴ قانون ثبت و اصلاحات بعدی آن به دولت تملیک شود.
- هرگونه مال یا وجوهی که از طرف وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی یا شهرداری ها بابت عین یا حقوق راجع به املاک و اراضی برای ایجاد یا توسعه مناطق نظامی یا مرافق عامه از قبیل توسعه یا احداث جاده ، راه آهن ، خیابان، معابر، لوله کشی آب و نفت و گاز ، حفر نهر و نظایر آنها به مالک یا صاحب عین تعلق می گیرد یا به حساب وی به ودیعه گذاشته می شود.
- املاکی که طبق قوانین مربوطه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده یا می رسد ، در صورت انتقال به سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت به کل مالیات نقل و انتقال قطعی معاف هستند.و در سایر موارد که مالکیت در دست اشخاص باقی می ماند نسبت به ۵۰ درصد مالیات معاف می باشند.
- هرگونه وجه یا مالی که از طرف سازمان میزاث فرهنگی بابت تملک املاک یا حقوق واقع در محدوده طرح های نوسازی ، بهسازی ، و بازسازی محلات قدیمی و بافت های فرسوده شهرها به مالکین یا صاحبان حق تعلق می گیرد .
- زمین هایی که از طریق سند عادی معامله گردیده است در موقع تنظیم سند رسمی به نام خریدار ، قیمت اعیانی احداث شده به وسیله خریدار ، در محاسبه منظور نخواهد شد.مشروط بر این که موضوع مورد تائید مراجع ذیصلاح دولتی یا محاکم قضایی یا شهرداری محل که ملک در محدوده آن واقع است قرار گرفته باشد.
تفاوت مالیات بر درآمد نقل و انتقال املاک در معاملات با اسناد رسمی و غیر رسمی
- معاملات به موجب اسناد رسمی : در مواردی که معاملات املاک به موجب اسناد رسمی انجام میگیرد، مودی مکلف است قبل از انجام معامله میزان دریافتی و یا درآمد موضوع هریک از مالیات های مندرج در ماده ۱۸۷ این قانون را به تفکیک به اداره امور مالیاتی ذیربط اعلام دارد.
- معاملات به موجب اسناد غیر رسمی :لکن در مواردی که معاملات املاک به موجب اسناد رسمی انجام نمی گیرد انتقال گیرنده مکلف است مراتب را ظرف سی روز از انجام معامله کتبا به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک اطلاع دهد.
نکات مهم درخصوص مالیات بر نقل و انتقال املاک
- چنانچه پس از پرداخت مالیات از طرف مودی معامله انجام نشود اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است بنا به درخواست مودی و تائید دفتر اسناد رسمی مربوط ، مبنی بر عدم ثبت معامله ظرف پانزده روز از تاریخ اعلام دفتر اسناد رسمی ، مالیات وصول شده متعلق به معامله انجام نشده را از محل وصولی جاری مسترد دارد.
- در مورد املاک با عنوان دستدارمی یا عناوین دیگر که حسب عرف محل در تصرف شخصی است چنانچه متصرف تمامی حقوق خود نسبت به ملک را به دیگری منتقل نماید انتقال مزبور مشمول مالیات نقل و انتقال قطعی املاک خواهد بود.
- از نظر مالیاتی مستاجرین املاک اوقافی اعم از این که اعیان مستحدثه در آن داشته یا نداشته باشند نسبت به عرصه مشمول مقررات این فصل خواهند بود و در محاسبه مالیات این گونه مودیان تاریخ اشاره به جای تاریخ تملک منظور می گردد.