موت فرضی
صدور حکم موت فرضی زمانی امکان پذیر است که از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب مفقودالاثر رسیده است مدتی گذشته باشد که عرفاً شخص زنده نمی ماند.
اشخاص ذی نفع برای درخواست صدور حکم موت فرضی
مطابق قانون امور حسبی صرفاً ورثه شخص غایب، وصی، موصی له می توانند از دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی غائب را بنمایند. بنابراین سایر افرادی که به نحوی ذی نفع در صدور حکم موت فرضی باشند، نمی توانند راساً این درخواست را از دادگاه بنمایند.
دلائل و مدارک مورد نیاز برای صدور حکم موت فرضی
ورثه، موصی له و وصی باید درخواست کتبی خود را همراه با مدارک ذیل به دادگاه تقدیم کنند:
- مدارک و اسنادی که ثابت می کند درخواست کننده جزو ورثه یا موصی له و یا وصی از طرف شخص غایب است. مانند مدارک هویتی و وصیت نامه.
- مشخصات غایب.
- تعیین تاریخ غیبت.
- ادله و اسنادی که قانونگذار اماره فوت تلقی کرده است. مانند گذشت مواعدی که در مسافرت دریایی در نظر گرفته شده است.
- مواردی که از نظر قانونی شخص غایب عادتاً زنده نمی ماند:
- وقتی که ۱۰ سال تمام از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است گذشته و در انقضاء مدت مزبور سن غایب از ۷۵ سال گذشته باشد.
- افرادی که جزء نیروهای مسلح بوده اند و در زمان جنگ مفقود شده اند. حسب مورد در صورت انعقاد صلح ۳ سال و در غیر اینصورت ۵ سال از ختم جنگ گذشته باشد و خبری از مفقود نرسد.
- در مسافرت دریایی که کشتی تلف شده باشد و پس از گذشت ۳ سال خبری از مفقود نرسیده باشد.
- در مسافرت با هواپیما و گذشت ۵ سال از مفقودی هواپیما و یا وقوع حادثه هوایی.
علاوه بر موارد فوق، هر زمان که حادثه ای با خطر حیاتی برای مفقود به وجود آمده باشد ( مانند حضور در منطقه سیل زده یا زلزله زده) و با گذشت ۵ سال خبری از مفقود نرسد می توان اقدام به اخذ حکم موت فرضی نمود.
انتشار آگهی برای صدور حکم موت فرضی
پس از تقدیم دادخواست و اثبات مواردی که عرفاً شخص زنده نمی ماند، حکم موت فرضی زمانی صادر می شود که در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران آگهی در ۳ دفعه متوالی هر کدام به فاصله ۱ ماه منتشر شود. و بعد از گذشت ۱ سال از تاریخ اولین آگهی دلایلی برای اثبات حیات مفقود ارائه نشود.
اگر طبق مقررات قانونی، دارائی مفقود به ورثه او تحویل داده شده باشد تمدید آگهی نیاز نیست.
صدور حکم موت فرضی افرادی که در جریان انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مفقود شده اند.
مطابق قانون اعتبار گواهی بنیاد شهید انقلاب اسلامی اشخاصی که در جریان انقلاب اسلامی و یا در دفاع مقدس مفقود الاثر شده اند و ورثه آنها تقاضای صدور حکم موت فرضی دارند می توانند با ارائه گواهی صادر شده توسط عالی ترین مقام اجرایی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بدون نیاز به رعایت مواعد آگهی، اقدام به اخذ حکم موت فرضی از دادگاه نمایند.
باید توجه داشت که این مقرره شامل ورثه افرادی که درسایر مخاصمات مفقود شده اند نمی باشد. مانند شهدای مدافع حرم.
نحوه تعیین تاریخ موت فرضی
تاریخ دقیق موت مفقود توسط دادگاه معین می شود و ورثه حین الفوت بدین ترتیب مشخص می شوند. اگر موت فرضی بدلیل وقوع حادثه صادر شود فرض بر این است افرادی که در حادثه مذکور حضور داشته اند هم زمان فوت شده اند.
اگر فوت حقیقی غایب مفقود الاثر ثابت شود حکم موت فرضی بی اثر می گردد.
اگر تاریخ فوت اشخاصی که از یکدیگر ارث می برند مجهول باشد و تقدم و تأخر هیچ یک معلوم نباشد، اشخاص مزبور از یکدیگر ارث نمی برند.
اگر تاریخ فوت یکی معلوم و دیگری مجهول باشد فرض بر این است که شخصی که تاریخ فوت او مجهول است از دیگری ارث می برد.
مرجع صالح به رسیدگی جهت صدور حکم موت فرضی
دادگاه خانواده آخرین محل اقامت غایب به درخواست صدور حکم موت فرضی رسیدگی می نماید و حکم صادر شده از طرف درخواست کننده و دادستان قابل تجدیدنظر است.
وضعیت اموال شخص مفقود در صدور حکم موت فرضی
اموال شخصی که حکم موت فرضی او صادر شده است به وراث و یا موصی له تحویل داده می شود که طبق قواعد عمومی تقسیم ترکه بین خود تقسیم کنند.
همچنین وراث شخص مفقود الاثر می توانند از محکمه تقاضا کنند که قبل از صدور حکم موت فرضی نیز اموال شخص غایب به آنها تحویل داده شود. در این فرض با توجه به عدم صدور حکم موت فرضی و قطعیت آن، محکمه از وراث تضمین کافی اخذ می کند که در صورت مراجعت غایب و یا در صورتیکه اشخاص ثالث حقی بر اموال او داشته باشند، از عهده اموال و یا حق اشخاص ثالث برآیند. این تضمینات تا زمان صدور حکم موت فرضی باقی می ماند.
اگر غائب مفقود الاثر برای اداره اموال خود شخصی را معرفی کرده باشد امکان تحویل اموال شخص غایب قبل از صدور حکم موت فرضی حتی با سپردن تضمین به وراث او ممکن نیست.
وضعیت نکاح شخص مفقود الاثر که حکم موت فرضی او صادر شده است.
اگر حکم موت فرضی شخصی صادر شود نکاح وی منحل و همسر شخص باید عده وفات نگهدارد. ( چهار ماه و ده روز). اگر قبل از صدور حکم موت فرضی شخص چهار سال تمام غایب مفقود الاثر باشد، زن او می تواند تقاضای طلاق نماید و در این صورت دادگاه با صدور دستور آگهی ۳ دفعه متوالی با فاصله ۱ ماه زن شخص غایب را طلاق می دهد و نیازی به صدور حکم موت فرضی نیست.
اثر مراجعت شخصی که حکم موت فرضی او صادر شده است.
الف) وضعیت اموال:
بعد از صدور حکم موت فرضی تمامی اموال شخص به تصرف وراث داده می شود و ورثه حق هر گونه دخل و تصرف در آن را دارند. از طرفی امکان اخذ تضمین از وراث نیز وجود ندارد. بنابریان در صورتی که شخص مراجعت کند ورثه صرفاً مکلف به استرداد اموالی هستند که در حین پیدا شدن شخص غایب موجود باشد و نمی توان نسبت به اموالی که از بین رفته یا مصرف شده آن ها را مسئول دانست.
ب) وضعیت نکاح:
اگر حکم طلاق به واسطه غیبت شخص صادر شده باشد و مراجعت در زمان عده صورت پذیرد می تواند به همسر خود رجوع کند اما پس از انقضای عده حق رجوع ندارد.
اگر نکاح به واسطه صدور حکم موت فرضی منحل شده باشد به عقیده حقوقدانان با مراجعت شوهر زوجیت پا برجا تصور می شود مگر آنکه زن ازدواج کرده باشد که در این صورت الغاء حکم موت فرضی تاثیری در نکاح جدید ندارد.
الغاء حکم موت فرضی
حکم موت فرضی به قوت خود باقی می ماند تا زمانی که یکی از موارد زیر محقق شود.
الف) فوت حقیقی مشخص شود.
موت فرضی زمانی معنی دارد که فوت حقیقی شخص اثبات نشده باشد. با ثبوت فوت حقیقی، حکم موت فرضی ملغی می شود.
ب) شخص غایب مراجعت کند.
با رجوع شخص غایب و احراز حیات او آثار حکم موت فرضی نیز الغا می گردد.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
