تقسیم ترکه

دعوای تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث با فوت متوفی از سوی وراث او در صورت اختلاف ورثه در خصوص میزان سهام و نحوه تقسیم سهم الارث بوجود می آید اگر وراث در خصوص نحوه تقسیم سهم الارث با یکدیگر توافق داشته باشند اصولا مشکلی پیش نمی آید و مطابق توافق نامه عمل می شود.

مراحل مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه

بعد از فوت متوفی اولین اقدام برای مطالبه سهم الارث اخذ گواهی انحصار وراثت ( از شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی) از سوی وراث است چرا که برای انجام هر نوع تصرف حقوقی در مال به ارث رسیده وجود گواهی انحصار وراثت ضروری است مگر اینکه مال از نوع منقول یا وجه نقد باشد و تصرف حقوقی در آن نیازمند تشریفات نباشد و ورثه نیز در مورد نحوه تقسیم اختلافی نداشته باشند. پس از اخذ گواهی انحصار وراثت و مشخص شدن ماترک متوفی در صورتی که وراث دیگر حاضر به فروش نباشند دادخواست تقسیم ماترک یا سهم الارث را می توان مطرح نمود. سپس وراث در صورت عدم اختلاف در میزان و نحوه تقسیم، می بایست تقسیم نامه تنظیم و بعد از آن اقدام به تملک سهم خود و تنظیم سند نمایند.

در صورت اختلاف در تقسیم اموال و در صورتی که اموال از نوع غیر منقول باشد باید مطابق مقررات برای درخواست افراز به اداره ثبت مراجعه و بعد از آن، برای مطالبه سهم الارث یا اخذ دستور فروش به دادگاه صالح مراجعه نمایند.

اختلاف در تقسیم ترکه

با ایجاد اختلاف در تقسیم ترکه اگر یک یا چند نفر از ورثه راضی به تقسیم ترکه نباشند،کسی که مایل است اموال تقسیم شود باید از دادگاه تقسیم ترکه را درخواست نماید سپس دادگاه همه ورثه را دعوت و به موضوع رسیدگی می کند. همچنین اگر پس از تعدیل سهام ورثه به تعیین سهم راضی نشوند سهام آن ها به قرعه مین می شود. در تقسیم از طریق قرعه تمام اشخاص ذینفع باید حضور داشته باشند در غیر اینصورت دادگاه بخش بنا به درخواست اشخاص حاضر تعیین سهم می نمایند و در صورتی یکی از آنها غایب یا محجور باشد با تعیین امین یا قیم برای آنها تقسیم صورت می گیرد.

بنا به ماده 324 قانون امور حسبی تصمیم دادگاه در خصوص تقسیم، حکم شناخته می شود و علاوه بر ابلاغ به صاحبان سهام مطابق قوانین قابل اعتراض، پژوهش و فرجام است.

نحوه طرح دعوای مطالبه سهم الارث از سوی وراث پس از تقسیم

از آنجا که ممکن است کلیه اموال منقول و غیر منقول به جا مانده از متوفی بین وراث مشاع باشد با وجود اختلاف آنها می توانند سهم خود را چنانچه تقسیم شده  با ارائه دادخواست مطالبه و اخذ نمایند. بدین صورت که اگر مال قابل تقسیم بود با ارائه دادخواست با خواسته صدور حکم به تقسیم و تحویل سهم الارث ماترک و در صورت غیر قابل تقسیم بودن مال بنا به ماده 317 قانون امور حسبی، ممکن است مال فروخته شود و بهای آن تقسیم می گردد.

اما اگر مال کلا تقسیم نشده باشد یا کلا مال قابلیت تقسیم را نداشته باشد برای تقسیم ترکه و یا فروش آن به طرفیت کلیه وراث باید اقدام نمود. پس از اقدام وراث، ابتدا دادگاه وضعیت را با توجه به توافقات صورت پذیرفته مابین وراث پیگیری می‌نماید. اگر توافق صورت گرفته باشد آن را به صورت مکتوب در آورده و در نهایت به امضای ورثه می‌رساند. صورتمجلس تقسیم و تعیین حصه توسط دادگاه تنظیم و به امضا یا مهر صاحبانشان و امضای دادرس می رسد. پس از آنکه سهم مشخص شد، برای تعلق آن به وراث توافق می شود در غیر اینصورت با دستور دادگاه کارشناس تعیین می گردد.

بنا به ماده ۳۱۵ قانون امور حسبی، کارشناس باید بهای اموال مورد درخواست تقسیم و قابل قسمت بودن و یا قابل قسمت نبودن آنها را معین و سهام را تعدیل نماید.‌ کارشناس برای ارزیابی اموال بهای روز ارزیابی را در نظر می گیرد.

آیا دعوی مطالبه سهم‏الارث پیش از تقسیم ترکه قابل طرح است؟

دعوی مطالبه سهم‏الارث پیش از تقسیم ترکه نیز امکان‏پذیر است. چنانچه یکی از ورثه مطالبه سهم‏الارث خود را بنماید، دادخواست باید به طرفیت کسانی که ترکه در تصرف آنان است طرح نماید و مطالبه سهم مشاع اصولا مستلزم تقسیم و افراز نیست (نظریه اداره کل حقوقی قوه قضائیه).

مال مشاع را می‌توان به افراز،‌ به تعدیل و به رد تقسیم کرد. در حالت اول از مال مشاع به هر فرد شریک به اندازه سهم او داده می‌شود. در حالت دوم با قیمت‌گذاری مال مشاع تقسیم انجام می‌شود و ممکن است معادل سهم افراد به آن‌ها داده نشود. اگر امکان تقسیم به افراز وجود نداشت،‌ تقسیم به تعدیل انجام می‌شود و اگر امکان تقسیم به تعدیل نبود،‌ تقسیم به رد صورت می‌گیرد. اگر هیچ کدام امکان‌پذیر نباشد،‌ مال مشاع فروخته می‌شود و بین وراث به نسبت سهم الارث آن ها تقسیم می گردد.

دعوی تقسیم ترکه باید به طرفیت چه کسانی مطرح گردد؟

دعوی مطالبه تقسیم ترکه بنا به نظریه شماره 2446/7 مورخ 11/4/1384 باید به طرفیت کسانی که ترکه در تصرف آنان است اقامه گردد.

هزینه های طرح دعوای تقسیم ترکه با کیست؟

در صورت طرح دعوا برای تقسیم و یا فروش و مطالبه سهم الارث کلیه هزینه های مربوطه بر اساس سهم الارث هر وارث باید توسط وراث پرداخت گردد.

مدارک و منضمات مورد نیاز جهت طرح دعوای مطالبه سهم الارث و تقسیم ترکه

• تصویر مصدق گواهی حصر وراثت
• تصویر مصدق تقسیم نامه

در صورت عدم وجود مدارك اختياري فوق مي توان يكي از دلایل ذيل را ارائه نمود:

• استماع شهادت شهود و مطلعين
• تحقيقات محلي
• اتیان سوگند
• درخواست جلب نظر کارشناس
• درخواست استعلام
• شماره پرونده استنادي و سایر دلایل و مستندات

مسلماً آگاهی و شناخت دقیق از قوانین و مقررات مربوط به ترکه و چگونگی تقسیم آن در طرح دعوا و پیگیری آن به صورت صحیح برای افراد حائز اهمیت است بنابراین کسانی که در این راستا دچار ابهام می گردند بهتر است با وکلا و کارشناسانی که در این زمینه تخصص و تجربه دارند مشورت نمایند. جهت دریافت مشاوره و پیگیری موضوع خود می توانید با وکلای موسسه حقوقی بین المللی دادپویان حامی با 10 سال سابقه  فعالیت تماس حاصل فرمایید.