مطابق با تبصره ماده ۴۷ قانون آئین  دادرسی مدنی، در مواردی که طرح دعوا یا دفاع به وسیله وکیل جریان یافته و وکیل یاد شده حق وکالت در مرحله بالاتر را دارد کلیه آراء صادره باید به او ابلاغ شود و مبدأ مهلت ها و مواعد از تاریخ ابلاغ به وکیل محسوب می گردد و هر گونه ابلاغ و اخطار می بایست به وکیل و نشانی مندرج در وکالتنامه ارسال گردد وگرنه در صورتیکه با وجود داشتن وکیل به موکل ابلاغ گردد، فاقد وجاهت قانونی می باشد؛ همانگونه که در رای صادره از دیوان عالی کشور صراحتاً بیان شده که هرگونه اخطار از جمله اخطار رفع نقص در اجرای مقررات تبصره ماده ۴۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی می‌بایست به وکیل مذکور ابلاغ شود. بنابراین با وجود وکیل، ابلاغ اوراق. قضایی به موکل اعتبار ندارد و هرگونه اخطار از جمله اخطار رفع نقص، می‌بایست به وکیل ابلاغ شود.

عدم ابلاغ وقت رسیدگی به وکیل

مطابق با نظر هیأت عالی نشست قضایی مورخ ۱۳۸۰/۰۹/۰۳ و مستفاد از مواد ۳۱، ۳۸ و ۴۸ قانون آئین دادرسی مدنی، در صورتی که طرفین یا یکی از اصحاب دعوا دارای وکیل باشند، اوراق قضائی و اخطاریه های دادگاه باید به وکیل یا وکلای طرفین ابلاغ شود. لذا؛ ابلاغ به موکل بدون دعوت وکیل از موجبات تجدید جلسه دادرسی خواهد بود.

شرایط ابلاغ به وکیل از منظر قانون آئین دادرسی مدنی و کیفری

طبق ماده ۳۱ قانون آئین دادرسی مدنی هر کدام از طرفین دعوا می توانند به جای خود به دادگاه و محاکم رسیدگی قضائی، وکیل دادگستری معرفی نمایند؛ در این صورت دادگاه مکلف است ضمن ابلاغ مراتب به وکیل در تمامی اقدامات و اعمالی که موکل انجام دهد وکیل دادگستری را نیز به جای موکل بپذیرد. از تاریخ اعلام وکالت وکیل دادگستری و انعقاد قرارداد الکترونیکی وکالت، در صورتی که وکیل پس از ارائه دادخواست، قبول وکالت می نماید می بایست تمامی اخطاریه ها از جمله اخطاریه دعوت به جلسه دادرسی، پرداخت هزینه ها، فراهم نمودن وسایل اجرای قرارها و… به وکیل دادگستری ابلاغ شود. در تمامی مواردی که طرح دعوا یا دفاع به وسیله وکیل دادگستری جریان یافته و وکیل یاد شده حق وکالت در مرحله ی بالاتر را دارد. تمامی آرای صادره باید به وکیل دادگستری ابلاغ شود و مبدأ مهلت ها و مواعد، تاریخ ابلاغ به وکیل دادگستری است؛ البته ابلاغ دادنامه به وکیل دادگستری، در صورتی که وکیل حق دادرسی در دادگاه بالاتر را نداشته یا برای وکالت در آن دادگاه مجاز نباشد و وکیل در توکیل نیز نباشد معتبر نخواهد بود.

یکی از آثار وکالت نسبت به موکل آن است که با تعیین وکیل و قبول وی و بنابراین با تحقق وکالت، کلیه اقدامات و اعمالی که وکیل، در موضوع وکالت و حدود اختیارات تعیین شده، معمول می دارد به منزله اقدامات و اعمال موکل است و بنابراین کلیه آثار آن بر موکل مترتب می گردد و علیه او و هم چنین له او و علیه دیگران قابل استناد است.

در نظر داشته باشید که امروزه ابلاغ به وکیل به طور فیزیکی نخواهد بود و در سامانه قوه قضائیه صورت خواهد گرفت.

شرایط ابلاغ به وکیل دادگستری از منظر قانون آیین دادرسی کیفری

در ابلاغ در امور کیفری نیز، در صورتی که شاکی یا متهم وکیل تعیینی داشته باشد، ابلاغ وقت رسیدگی و رای صادره و اخطاریه ها می بایست به وکیل صورت گیرد مگر آن‌که دادسرا یا دادگاه حضور شخص شاکی یا متهم را نیز لازم بداند که در این صورت علاوه بر ابلاغ به وکیل، موکل وی هم باید حاضر شود مانند تفهیم اتهام به متهم. اصطلاحاً به این موارد «اقدامات قائم به شخص» گفته می شود.

• لزوم ابلاغ به وکیل در امور کیفری

مطابق با ماده ۳۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادنامه به طرفین یا وکیل آنان و دادستان ابلاغ می‌شود و در صورتی که رای دادگاه حضوری به طرفین ابلاغ شود، دادن نسخه ای از رای یا تصویر مصدق آن به طرفین الزامی است. در این صورت، ابلاغ مجدد ضرورت ندارد.

همچنین مطابق با ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری آراء و تصمیمات دادگاه اطفال و نوجوانان علاوه بر شاکی، متهم و محکوم علیه، به ولی یا سرپرست قانونی متهم و محکوم علیه و در صورت داشتن وکیل به وکیل ایشان نیز ابلاغ می شود.

• تکلیف وکیل به حضور در جلسه دادرسی

یکی از آثار وکالت نسبت به وکیل آن است که با توجه به اینکه وکلای دادگستری «بجای» اصحاب دعوا تلقی می گردند باید کلیه اقدامات و اعمالی را که، آنها قانوناً می بایست یا می توانند جهت احقاق و تحفیظ حقوق خود معمول دارند، در زمان لازم، به وکالت از موکل انجام دهند. از جمله اینکه وکلا مکلفند هنگام محاکمه حضور داشته باشند مگر اینکه دارای عذر موجهی باشند.

هم چنین مطابق با ماده ۴۲ قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که وکیل همزمان در دو یا چند دادگاه دعوت شود و جمع بین آنها ممکن نباشد، لازم است در دادگاهی که حضور او برابر قانون آئین دادرسی کیفری یا سایر قوانین لازم باشد، حاضر شود و به دادگاه های دیگر لایحه بفرستد و یا در صورت داشتن حق توکیل، وکیل دیگری معرفی نماید

در امور کیفری نیز مانند دعاوی حقوقی حضور وکیل الزامی نیست؛ به جز در جرایمی که مجازات آنها یکی از بندهای «الف»، «ب»، «پ» و «ت» (جرایم موجب مجازات سلب حیات، جرایم موجب مجازات حبس ابد، جرایم موجب مجازات قطع عضو و جنایت عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان ثلث دیه کامل یا بیش از آن) ماده ۳۰۲ قانون آئین دادرسی کیفری است که در این موارد جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود. چنانچه متهم، وکیل معرفی نکند یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود، تعیین وکیل تسخیری الزامی است و چنانچه وکیل تسخیری بدون اعلام عذر موجه در جلسه رسیدگی حاضر نشود، دادگاه ضمن عزل او، وکیل تسخیری دیگری تعیین می کند. اگر بعد از تعیین وکیل تسخیری، متهم، وکیل تعیینی به دادگاه معرفی کند، وکالت تسخیری منتفی می شود. (ماده ۳۴۸ قانون آئین  دادرسی کیفری)

تغییر نشانی توسط وکیل دادگستری

وکیل دادگستری می تواند محلی را که برگ ها در آن ابلاغ شده یا محلی که برای ابلاغ برگ ها انتخاب کرده اند را تغییر دهد. در این صورت باید مراتب را به آگاهی دفتر دادگاه برساند تا نوشتن نشانی در ابلاغ نامه براساس اعلام جدید اشخاص مزبور انجام گیرد؛ که با توجه به تغییر روند ابلاغ، باید تغییر اطلاعات خود را به دفاتر خدمات قضایی برساند.

مسئولیت وکیل دادگستری

وکیل دادگستری در قبال موکل از هر لحاظ مسئول بوده و می بایست توجه و دقت کافی در مورد اوراقی که به وی ابلاغ می گردد داشته باشد و موکل را در مهلت مقرر به هر وسیله (تلفنی، فکسی، پیامک، ایمیل و…) مطلع نماید تا از ورود هرگونه خسارت به موکل جلوگیری به عمل آورد.

مسئولیت وکیل دادگستری

ابلاغ به وکیل یا موکل ( اصیل)

مطابق با ماده ۹۴ قانون آئین دادرسی مدنی خواهان، خوانده یا هر دو مکلف شده اند که چنانچه دادرس حضور شخص آنها را لازم دانسته، و این امر را در اخطاریه تصریح نموده باشد، شخصاً در دادگاه حاضر شوند. تکلیف اصحاب دعوا به حضور در دادگاه، به هیچ وجه، نافی حق  آنها در همراه داشتن وکیل و تکلیف دادگاه به دعوت از وکیل نمی باشد.

لازم به ذکر است مطابق با ماده ۴۵ قانون آیین دادرسی مدنی وکیلی که در وکالت نامه حق اقدام یا حق تعیین وکیل مجاز در دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور را داشته باشد، هرگاه پس از صدور رأی یا در موقع ابلاغ آن استعفا و از رویت رای امتناع نماید، باید دادگاه رای را به موکل ابلاغ نماید در این صورت ابتدای مدت تجدیدنظر و فرجام، روز ابلاغ به وکیل یاد شده محسوب است مگر اینکه موکل ثابت نماید از استعفاء وکیل بی اطلاع بوده در این صورت ابتدای مدت از روز اطلاع وی محسوب خواهد شد… .

نحوه ابلاغ به دو وکیل

در رابطه با وضعیت ابلاغ در صورت تعدد وکلا رای دادنامه قطعی به شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۱۶۰۰۸۳۸ مورخ ۱۳۹۳/۰۷/۰۶ صادره از شعبه ۱۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران  قابل توجه است که بیان نموده در صورتیکه وکلاء مشترکاً و منفرداً حق مداخله را در پرونده دارند ابلاغ اوراق قضایی به احد از هر دو وکیل کفایت می‌کند.

ماده ۴۴ قانون آئین دادرسی مدنی ارسال لایحه و اعلام عذر موجه وکیل و عدم حضور وی را در فرضی که خواهان یا خوانده دو نفر وکیل داشته باشند، مورد بررسی قرار داده است و مقررات ویژه ای را در این خصوص بیان داشته است. مطابق با این ماده، چنانچه یکی از اصحاب دعوا اعم از خواهان یا خوانده دو نفر وکیل داشته باشند و حق اقدام و دفاع انفرادی به هر وکیل داده نشده باشد، عدم حضور یک وکیل به علت عذر موجه، موجب تجدید جلسه دادگاه نخواهد شد.

در صورتی که هر دو وکیل عذر موجهی برای عدم حضور اعلام نمایند و این عذر مورد پذیرش دادگاه واقع شود، چنانچه حق توکیل به غیر به آنها داده شده باشد مطابق ماده ۲۹ قانون وکالت آنها موظف به انتخاب وکیل دیگر و اعزام وی به جلسه دادرسی می باشند و اگر حق توکیل به غیر به آنها داده نشده باشد مطابق ماده ۴۱ قانون آئین دادرسی مدنی عمل خواهد شد.

شخصی که در دادرسی دارای دو وکیل است و یکی از وکلای او در دادگاه حاضر و ورقه ی قضائی، مانند اخطاریه یا دادنامه بدوی، به او ابلاغ می شود و تعهد می کند که به همکار خود (وکیل دیگر) نیز ابلاغ کند. این عمل نسبت به وکیل دیگر نه ابلاغ واقعی محسوب می شود و نه در شمار هیچ یک از روشهای ابلاغی بیان شده قرار می گیرد.

اعلام وکالت در مرحله دادسرا

اعلام وکالت در مرحله دادسرا

1. الزامی بودن وکالت در جرایم دارای مجازات سلب حیات یا حبس ابد

مطابق با تبصره ۲ ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری در امور کیفری، در جرائمی که مجازات آن سلب حیات یا حبس ابد است، اگر متهم اقدام به معرفی وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی نکند، بازپرس برای او وکیل تسخیری انتخاب می کند.

2. الزامی بودن وکالت برای اطفال و نوجوانان در جرائم در صلاحیت دادگاه کیفری یک و جرائم مشمول دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل و جرائم تعزیری درجه ۶ و بالاتر.

مطابق با ماده ۴۱۵ قانون آئین دادرسی کیفری در جرائم فوق دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان به ولی یا سرپرست قانونی متهم  ابلاغ می نماید که برای او وکیل تعیین کند.  در صورت عدم تعیین وکیل یا عدم حضور وکیل بدون اعلام عذر موجه، در مرجع قضایی برای متهم وکیل تعیین می شود.

لازم به ذکر است  در جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، ولی یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان می تواند از خود دفاع و یا وکیل تعیین نماید. نوجوان نیز می تواند از خود دفاع کند.

برابر با ماده فوق لزوم دخالت وکیل، هم ناظر به مرحله دادسرا و هم ناظر به مرحله دادرسی است.

• لازم به ذکر است وکالت تسخیری ویژه ی امور کیفری بوده و در امور حقوقی راه ندارد همچنین این وکالت فقط برای دفاع از جانب متهم می باشد نه برای شاکی.

در دعاوی حقوقی اگر ابلاغیه به دست خوانده نرسد، چه راهکار قانونی ای وجود دارد؟

مطابق با ماده ۷۲ قانون آئین دادرسی مدنی هرگاه معلوم شود محلی را که خواهان در دادخواست معین کرده است نشانی خوانده نبوده یا قبل از ابلاغ تغییر کرده باشد و مامور هم نتواند نشانی او را پیدا کند باید این نکته را در برگ دیگر اخطاریه قید کند و ظرف دو روز اوراق را عودت دهد. در این صورت برابر ماده ۵۴ مدیر دفتر دادگاه ظرف دو روز نقایص دادخواست را به طور کتبی و مفصل به‌خواهان اطلاع داده و از تاریخ ‌ابلاغ به‌مدت ده روز به او مهلت می‌دهد تا نقایص را رفع نماید. مگر در مواردی‌که اقامتگاه خوانده برابر ماده (۱۰۱۰) قانون مدنی تعیین شده باشد که در همان محل ابلاغ خواهد شد. و مطابق با ماده ۷۳ قانون فوق  در صورتی که خواهان نتواند نشانی خوانده را معین نماید یا پس از اخطار رفع نقص از تعیین نشانی اعلام ناتوانی کند ‌بنا به درخواست خواهان و دستور دادگاه مفاد دادخواست یک نوبت در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار به هزینه خواهان آگهی خواهد شد. تاریخ انتشار‌ آگهی تا جلسه رسیدگی نباید کمتر از یک ماه باشد.