قرارداد بازاریابی چیست و نحوه تنظیم آن چگونه است؟

امروزه هیچ کسب‌ وکاری بدون بازاریابی موثر نمی‌تواند سهمی پایدار از بازار داشته باشد. بازاریابی به‌ عنوان قلب تپنده‌ی فعالیت‌های تجاری نقشی حیاتی در معرفی محصول، جذب مشتری و ایجاد مزیت رقابتی ایفا می‌کند. در همین راستا، بسیاری از شرکت ‌ها به جای ایجاد ساختار داخلی گسترده برای بازاریابی، ترجیح می‌دهند با اشخاص یا شرکت‌ های متخصص در این حوزه همکاری کنند که همکاری‌ در قالب قرارداد بازاریابی شکل رسمی و حقوقی می‌گیرد.

با توجه به اینکه بازاریابی می‌تواند طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها شامل تبلیغات، معرفی محصول، جذب مشتری، برگزاری کمپین‌های تبلیغاتی و یا مذاکره با مشتریان بالقوه را در بر گیرد، تنظیم قراردادی دقیق، حرفه‌ای و منطبق با نیازهای خاص هر پروژه  ضرورتی انکارناپذیر است. از سوی دیگرحفظ منافع تجاری، جلوگیری از افشای اطلاعات محرمانه، تعیین دقیق نحوه پرداخت حق‌الزحمه و پیش‌بینی سازوکار حل ‌و فصل اختلافات از جمله موارد مهمی است که تنها از طریق یک قرارداد مدون و حقوقی قابل تأمین است. بنابراین آشنایی با ساختار، مفاد، نکات کلیدی و الزامات حقوقی قرارداد بازاریابی برای هر فعال اقتصادی که در این عرصه فعالیت می‌کند ضرورتی بنیادین است.

مشاوره تخصصی (آنلاین، تلفنی، حضوری) را هم اکنون دریافت کنید.

قرارداد بازاریابی چیست؟

قرارداد بازاریابی توافقی است کتبی یا شفاهی که به موجب آن یک طرف قرارداد به عنوان بازاریاب متعهد می‌شود در قبال دریافت حق‌الزحمه معین، اقداماتی در جهت معرفی، تبلیغ، ترویج یا تسهیل فروش کالا یا خدمات طرف دیگر قرارداد که کارفرما یا صاحب محصول است در بازار هدف انجام دهد، بدون آنکه بازاریاب لزوماً متعهد به تحقق فروش باشد.

مگر آنکه در قرارداد تصریح شده باشد در واقع این قرارداد ابزاری برای بهره‌گیری از تخصص بازاریاب بدون نیاز به استخدام دائمی وی است که با ایجاد چارچوبی مشخص کسب نتیجه مطلوب را آسان تر می نماید؛ عموما از این قرارداد با نام دیگری چون قرارداد پورسانتی یا ویزیتوری استفاده می کنند که در ادامه مقاله به معرفی انواع متنوع آن می پردازیم.

انواع قرارداد های بازاریابی

قراردادهای بازاریابی را می‌توان بر اساس نقش بازاریاب و نوع تعهدات یا رابطه او در برابر کارفرما به انواع زیر تقسیم نمود:

1. قرارداد بازاریابی تبلیغاتی

در این نوع قرارداد بازاریاب صرفاً به ترویج و معرفی کالا یا خدمات می‌پردازد، بدون آنکه مسئولیتی در قبال جذب مشتری یا تحقق فروش داشته باشد و در واقع هدف اصلی از این نوع قرارداد افزایش آگاهی از برند یا محصول است.

2. قرارداد بازاریابی فروش‌محور

در این نوع قرارداد بازاریاب متعهد به جذب مشتری و فروش کالا یا خدمات می‌شود. بازدهی این نوع قرارداد با توجه به هدفی که دارد قابل اندازه‌گیری بوده و اغلب با نظام پورسانتی همراه می‌شود.

3. قرارداد بازاریابی مشارکتی

در این قرارداد بازاریاب شریک تجاری محسوب می‌شود بدین صورت که بخش مشخصی از سود یا درآمد حاصل از فروش به بازاریاب تعلق خواه گرفت.

4. قرارداد بازاریابی شبکه‌ای

در این مدل که کمتر در قراردادهای سنتی دیده می‌شود، بازاریاب ‌ها به صورت زنجیره‌ای و با ساختار چندسطحی  اقدام به معرفی و فروش کالا می‌کنند. به‌ دلیل حساسیت‌ های قانونی، این نوع قرارداد نیازمند تنظیم دقیق و متعهدانه است.

5. قرارداد مشاوره بازاریابی

در این نوع قرارداد بازاریاب صرفاً نقش مشاور و راهبر است و در فرآیند اجرایی فروش یا تبلیغات مستقیم شرکت نمی‌کند ، بلکه بر طراحی استراتژی ، تحلیل بازار و نظارت بر اجرا متمرکز است .

6. قرارداد بازاریابی انحصاری

در این قرارداد کارفرما متعهد می‌شود تنها با یک بازاریاب خاص همکاری کند و به دیگران اجازه فعالیت در همان حوزه یا منطقه را نمی‌دهد. این مدل در برندهای خاص یا بازارهای حساس بیشتر دیده می‌شود ؛ و یا ممکن است این تعهد بالعکس باشد به این معنا که بازاریاب تنها ملزم به بازاریابی محصولات، ممنوع از بازاریابی برای سایر اشخاص باشد. البته این ممنوعیت اصولا در خصوص مشاغل مشابه یا شرکت های رقیب پیش بینی می شود و بازاریاب از انعقاد قرارداد بازاریابی در حرفه ها و صنوف دیگر منع نمی شود.

با توجه به گستردگی موضوعات در این حوزه برای انتخاب بهترین نوع قرارداد با توجه به نیاز و توافقات خود می توانید از وکیل قرارداد متخصص کمک بگیرید.

برای ثبت درخواست مشاوره حقوقی با وکیل متخصص، فرم زیر را تکمیل نمایید. وکلای متخصص دادپویان حامی بعد از دریافت اطلاعات در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.

نحوه تنظیم قرارداد بازاریابی

قرارداد بازاریابی یا قرارداد پورسانتی نیز همانند تمامی قراردادهای معتبر باید دارای ارکان عمومی قرارداد، مانند درج مشخصات طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، مدت قرارداد، مبلغ قرارداد، حقوق و تعهدات طرفین قرارداد و در صورت توافق بین طرفین، درج وجه التزام تخلف از تعهدات می باشد.

قبل از موارد مذکور برای انعقاد قرارداد بازاریابی وجود شرایط عمومی قراردادها که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی ذکر شده الزامی است. در واقع بدون وجود این شروط قرارداد منعقده باطل خواهد بود. ماده ۱۹۰ قانون مدنی شرایط عمومی قرارداد را چنین بیان کرده است: برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:

1. قصد طرفین و رضای آنها
2. اهلیت طرفین
3. موضوع معین که مورد معامله باشد
4. مشروعیت جهت معامله

با توجه به این ماده اگر قرارداد پورسانتی برای موضوع نامشروعی مثل فروش مواد مخدر منعقد شود باطل بوده و واجد اثر حقوقی نمی باشد.

مفاد قرارداد بازاریابی

هر قراردادی از جمله قرارداد بازاریابی شامل مفادی است که به شرح ذیل می باشد:

طرفین قرارداد

مشخصات کامل صاحب کالا یا کارفرما و بازاریاب که هر یک از طرفین می توانند شخص حقیقی یا حقوقی باشند می بایست درج گردد و در صورت لزوم نماینده قانونی هریک تعیین و معرفی گردد.

موضوع قرارداد

در بخش موضوع قرارداد می بایست نوع خدمات بازاریابی مورد انتظار اعم از تبلیغات ، فروش‌ یا شیوه آن مثل حالت میدانی یا دیجیتالی صراحاتا و به دقت ذکر گردد. همچنین محدوده جغرافیایی انجام موضوع قرارداد نیز بهتر است کاملا مشخص شود.

تعیین دقیق کالا یا خدمات مورد بازاریابی نیز جز موضوع قرارداد است که می بایست به روشنی در آورده شود و استفاده از عبارات کلی مانند «بازاریابی برای محصولات شرکت» بدون تعریف دامنهو جزئیات باعث ابهام و اختلاف می‌شود.

مدت قرارداد

تاریخ شروع و پایان همکاری از ارکان مهم هر قراردادی است و ذکر آن در قرارداد ضررورت دارد. در قراردادهای بلند مدت بهتر است شرایط برای بازنگری دوره ای قرارداد جهت حفظ منافع دو طرف پیش بینی گردد.

مبلغ قرارداد

مبلغ قرارداد و در واقع حق الزحمه بازاریاب و شکل آن اعم از مبلغ ثابت ، پورسانت ، میزان سود حاصل از مشارکت یا در صورتی که ترکیب از این موارد است به روشنی تعیین و ذکر گردد. همچنین می بایست در خصوص زمان و شرایط پرداخت نیز توافقی صورت گرفته و در قرارداد آورده شود، مثلا در صورت فروش موفق یا بازدید به حد نصاب خاص و …

در قراردادهای پورسانتی یا مشارکتی بهتر مبنای محاسبه پورسانت یا سود به روشنی تعیین گردد. مثلا اینکه این مبنا درصدی از فروش خواهد بود یا از سود خالص؟

تعهدات طرفین

در قرارداد می بایست تعهدات طرفین بدون ابهام و به روشنی ذکر گردد بدین صورت که منع بازاریابی برای رقبا یا ارائه گزارش کار ماهانه یا هفتگی از سوی بازاریاب و کلیه تعهدات مورد انتظار هر دوطرف بدون ابهام آورده شود.

شرط محرمانگی (NDA)

در این نوع قرارداد نیز درج شرط محرمانگی بسیار کمک کننده در حفظ اسرار و اطلاعات کارفرما یا صاحب است بدین صورت که بازاریاب متعهد به حفظ اسرار تجاری ، اطلاعات مشتریان ، قیمت‌گذاری ، اسناد فنی و… می نماید و می بایست مدت اعتبار محرمانگی حتی پس از پایان قرارداد نیز به روشنی تعیین گردد و در برای نقض این شرط نیز ضمانت اجرای مشخصی اعم از جریمه مالی یا جبران خسارت پیش بینی شود.

حدود اختیارات

حدود اختیارات بازاریاب می بایست با جزئیات مشخص گردد ، اینکه آیا بازاریاب مجاز به مذاکرات اولیه با مشتری یا امضا هیچ قرارداد اولیه ای با وی است یا خیر ؟ یا اینکه بازاریاب حق دریافت هیچ گونه وجهی از مشتری دارد یا خیر ؟

ضمانت اجراها

در قرارداد می بایست مواردی که نقض تعهد محسوب می‌شود صراحتا بیان گردد و ضمانت اجرای نقض تعهد نیز تعیین گردد، بدین ترتیب که در صورت عدم پاپیندی به شرایط قراردادی وجه التزام یا جریمه خاصی پرداخت شود یا جبران خسارت گردد.

نکات مهم در تنظیم قرارداد بازاریابی

1. قرارداد بازاریابی مانند سایر قراردادهایی که در حقوق ایران برای آنها قالب خاصی شناخته نشده، منطبق بر ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم می شود.
2. در تنظیم قرارداد بازاریابی بایستی تمام انتظارات و خدماتی که در نظر کارفرما می باشد، به درستی تعریف و تعیین گردد و لذا قبل از انعقاد قرارداد مزبور ، کارفرما می تواند مجوز ها ، تخصص ها و تمامی قابلیت هایی را که بازاریاب بایستی داشته باشد را بررسی نموده و پس از تایید آنها اقدام به انعقاد قرارداد با وی نماید.
3. وجود مجوزها و تخصص های اولیه برای انعقاد قرارداد، به معنای کفایت همیشگی بازاریاب نیست و بلکه کارفرما می تواند در بازه های زمانی مشخصی نسبت به بازبینی این موارد اقدام کند و همین نکته را نیز در قرارداد قید نماید.
4. از آنجایی که شخصیت بازاریاب در این قرارداد علت عمده ی عقد است، از شروط مهم در این قرارداد ممنوعیت بازاریاب در واگذاری کلی یا جزئی موضوع قرارداد به غیر است.
5. در قرارداد بازاریابی باید قلمرو بازاریابی مشخص شود و کارفرما نیز ملزم به ارائه اطلاعات لازم در طول مدت قرارداد است.

آیا قرار داد بازاریابی مشمول قانون کار است ؟

در اغلب موارد قرارداد بازاریابی مشمول قانون کار نیست زیرا بازاریاب معمولاً به‌عنوان شخصی مستقل و بدون وابستگی سازمانی ، خارج از ساختار استخدامی کارفرما فعالیت می‌کند و رابطه‌ی کاری او مبتنی بر تعهد به انجام خدمت است با این حال، اگر در عمل مشخص شود که بازاریاب تحت نظارت مستقیم، با الزام برحضور مستمر در محل کار ،  ساعات کاری مشخص و شرایط مشابه یک کارگر فعالیت می‌کند، ممکن است رابطه‌ی طرفین مشمول قانون کار تلقی شود. در نتیجه ملاک اصلی در تشخیص، ماهیت واقعی رابطه است نه عنوان ظاهری قرارداد.

توافقنامه تبلیغات

قرارداد یا توافقنامه تبلیغات را می توان از زیر مجموعه ی قرارداد بازاریابی و یک قرارداد ارائه ی خدمت دانست که در قالب ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم می گردد.

طی این قرارداد تبلیغات به شکل درخواست شده در قرارداد و در بازه ی زمانی مشخص، توسط شرکت تبلیغاتی انجام می شود و یا اینکه می تواند تنها به صورت ارائه ی مشاوره در زمینه ی تبلیغات باشد.

نمونه قرارداد بازاریابی

این قرارداد فی مابین آقای /خانم ……………………… بعنوان ……………….. شرکت ……………………. به نشانی: …………………………………….. و کد پستی ……………………………………………… که من بعد در این قرار داد «کارفرما» نامیده می شود از یک طرف و آقای …………………………. فرزند …………………… دارای کدملی ………………………………. به نشانی: ……………………………………………….. کد پستی …………………………………………….. و شماره همراه………………………….. و شماره ثابت …………………………………….. که در این قرارداد بازاریاب نامیده می شود از طرف دیگر طبق شرایط زیر منعقد می شود.

• وظیفه بازاریاب فقط معرفی کالا و خدمات این دفتر خواهد بود و وی حق دریافت هیچگونه وجهی را از مشتری نخواهید داشت.
• داشتن نمونه کالا در صورت داشتن مشتری به صورت امانت بلامانع است. برای اطمینان کامل و با توجه به متغیر بودن قیمت ها بازار یاب می باست حتما قبل از اعلام قیمت قطعی به مشتریان خود، بهای آنها را با تلفن شماره ……………… از دفتر استعلام نماید.
• در هنگام تماس  با دفتر شرکت اعلام کد همکاری، الزامی است .
• مدت این همکاری بصورت آزمایشی به مدت یک ماه از تاریخ  فوق الذکر می باشد .
• قبل از مراجعه مشتریان به دفتر ، لازم است تا بازاریاب اسامی آنان را به مسئول دفتر اعلام کنید تا پورسانت آن به حساب وی منظور گردد .
• درآمد حاصل از ارائه خدمات یا فروش کالا به مشتریان  ، مطابق با …….درصد از کل مبلغ فروش میباشد که پس از ارائه خدمات و پایان کار به حساب بازاریاب  به شماره /  شماره کارت………………………نزد بانک………….واریز خواهد شد .
• بازاریاب در طول دوره کار موظف به رعایت کلیه شئونات اخلاقی و اسلامی و  پذیرش محل انجام  کار طبق نظر شرکت و رعایت ساعت کاری  است.
• یک فقره سفته / چک شماره …………………… به مبلغ ………….. ریال به عنوان تضمین حسن اجرای تعهدات بازاریاب به مسئول دفتر تحویل داده شده است و آقای/ خانم ………………………………… بازاریاب ،  با کد شماره ………………… تمام موارد فوق را با دقت در صحت وسلامت عقل خوانده ، و متعهد به انجام آنها بوده و اعلام می دارد و اجازه می دهد و رضایت دارد که در صورت رعایت نکردن هر کدام از بندهای فوق از محل سفته / چک فوق به نفع شرکت ……………………………جبران خسارت شود .
• این قرارداد رابطه استخدامی میان بازاریاب و شرکت بوجود  نمی آورد .

امضا و اثر انگشت بازاریاب ……            امضا و اثر انگشت  نماینده شرکت……….

سخن پایانی

در این مقاله کلیاتی در خصوص نحوه انعقاد قرارداد بازاریابی بیان شد. اما این تمام مسئله نمی باشد. چرا که هر قرارداد استخدام بازاریاب، بسته به شرایط مورد توافق، موضوع فعالیت، تعهدات و تکالیف طرفین، حقوق شخص بازاریاب و کارفرما شرایط تنظیم قرارداد متفاوت خواهد بود. لذا نمونه قرارداد بازاریابی و فروش که در بالا قرارداده شده نمی تواند تامین کننده کلیه حقوق طرفین قرارداد باشد. به همین جهت تنظیم قرارداد بازاریاب خود سعی نمایید توسط اشخاص خبره و متبحری که در بحث تنظیم قرارداد تخصص دارند مشاوره انجام دهید.

دفتر حقوقی دادپویان حامی با سالها سابقه درخشان و موفق در حوزه دعاوی و تنظیم قراردادهای داخلی و قراردادهای بین المللی آماده ارائه مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه انواع قراردادها می باشد.