جرم اختلاس یکی از انواع جرایم مالی می باشد که به معنای برداشت غیرقانونی اموال دولتی و عمومی توسط کارکنان دولت است. با توجه به عواقبی که این جرم برای مرتکبین آن به همراه دارد، شناخت دقیق ارکان تشکیل دهنده این جرم و آگاهی از نحوه دفاع در پرونده اختلاس از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین جهت در این مقاله به بررسی جرم اختلاس و عناصر قانونی آن و مجازات های پیش بینی شده و راهکارهای قانونی برای دفاع در این نوع از پرونده ها پرداخته ایم. برای کسب اطلاعات در این زمینه با ما همراه باشید.
جرم اختلاس چیست؟
جرم اختلاس به اقدام شخصی که مستخدم دولت یا در حکم مستخدم دولت است به برداشت و تصاحب مالی که به سبب شغل و وظیفه تحت تصرف و اختیار او قرار داده شده، می باشد اعم از اینکه به نفع خود باشد یا دیگری.
تفاوت جرم اختلاس با تصرف غیرقانونی
جرم اختلاس و تصرف غیرقانونی هر دو جزء جرائم علیه آسایش عمومی می باشد که شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند. از جمله تفاوت های این دو جرم می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- در جرم اختلاس موضوع جرم، فقط اموال منقول می باشد در حالی جرم تصرف غیرقانونی شامل اموال منقول و غیرمنقول می شود.
- اختلاس جرمی مقید بوده و تحقق آن نیاز به نتیجه دارد. اما در تصرف غیرقانونی صرف استفاده از اموال دولتی در غیرمحلی که به آن اختصاص داده شده کفایت می کند.
- در جرم اختلاس رفتار مجرمانه برداشت و تصاحب می باشد در حالی که در تصرف غیرقانونی، استفاده غیرمجاز ذکر شده است.
با توجه به پیچیدگی هایی که این دو جرم دارند با اخذ مشاوره از وکیل کیفری متخصص می توانید دفاع موثری در این پرونده داشته باشید.
تفاوت جرم اختلاس و خیانت در امانت
از جمله تفاوت های جرم اختلاس و خیانت در امانت در این است که جرم اختلاس توسط کارمندان یا کارمندان خدمات عمومی نسبت به اموال دولت که در اختیارشان می باشد انجام می شود. در حالی که جرم خیانت در امانت، توسط هر شخصی اعم از کارمند یا فرد عادی می تواند صورت گیرد.
مصادیق جرم اختلاس
مصادیق جرم اختلاس که در ماده ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری آمده به شرح ذیل می باشد:
وجوه یا مطالبات یا حواله ها یا سهام یا اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال.
درباره اینکه جرم اختلاس مشمول اموال منقول یا غیرمنقول می شود بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد.
شرایط تحقق جرم اختلاس
برای اینکه جرم اختلاس محقق شود نیازمند وجود شرایط ذیل است:
۱- سپرده شدن مال موضوع جرم به مستخدمین دولتی بر حسب وظیفه
در تحقق اختلاس، عنصر سپرده شدن مال نقش مهمی ایفاء می کند. به طوری که بدون اثبات آن تحقق این دو عنوان مجرمانه قابل تصور نیست. لیکن در جرم اختلاس شرط مهم دیگری وجود دارد و آن این است که اموال یاد شده بر حسب وظیفه به کارمند دولت یا اشخاص در حکم آن سپرده شده باشد.
۲- تصاحب و برداشت دو رفتار توأمان و لازم جهت تحقق اختلاس
برای اینکه جرم اختلاس محقق شود صرف استفاده کارمند دولت از اموال یاد شده کافی نبوده و بایستی وی با این اموال، برخورد مالکانه داشته و آن را وارد اموال خود یا دیگری نماید یا به عبارت دقیق تر و قانونی اموال را تصاحب و برداشت کرده باشد.
- تفاوتی نمی کند که ارتکاب این رفتار به نفع خود فرد مختلس باشد یا فرد دیگری که مد نظر اوست.
- در فرضی که کارمند دولت تنها از اموال سپرده شده به وی استفاده غیر مجاز می نماید، می توان از تحقق جرم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی موضوع ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات ) صحبت کرد.
مجازات جرم اختلاس چیست؟
قانونگذار برای جرم اختلاس ۵ نوع مجازات در نظر گرفته که به شرح ذیل می باشد:
مجازات اصلی جرم اختلاس
نظر به اینکه مرتکب این جرم در مقایسه با جرائم عمومی جایگاه ویژه ای دارد و از افراد عادی جامعه نبوده و کارمند دولت یا در حکم آن محسوب می شود، لذا مجازات شدیدتری نسبت به سایر جرائم به وی تحمیل می گردد.
مجازات های حبس و انفصال از خدمات دولتی در خصوص شخص مختلس بسته به موضوع جرم تعیین می شود. به این ترتیب که در صورتی که میزان آن تا پنج هزار تومان باشد مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز شش ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می گردد و در صورتی که از این میزان بیشتر باشد، دو تا ده سال حبس و انفصال دایم از خدمات دولتی در انتظار مرتکب خواهد بود.
فارغ از میزان ارزش موضوع جرم، در هر صورت مرتکب به رد مال یا وجه تحصیل شده و نیز جزای نقدی معادل دو برابر آن محکوم می شود.
رد مال یا وجه در شرایطی صورت می گیرد که اصل مال یا وجه موضوع جرم موجود باشد. در فرضی که اتلاف عمدی به عنوان رفتار مادی جرم اختلاس ارتکاب یافته باشد، مرتکب مطابق عمومات باب ضمان دارای مسئولیت است و ضمناً مجازات اختلاس نیز در خصوص وی جاری می شود.
مجازات دیگری که برای جرم اختلاس پیش بینی شده است، انتشار حکم محکومیت قطعی در رسانه ملی یا یکی از روزنامه های کثیرالانتشار است البته مشروط به اینکه ارزش مال موضوع جرم صد میلیون تومان یا بیشتر از آن باشد.
مجازات تکمیلی و تبعی جرم اختلاس
قانون گذار صدور حکم به مجازت های تکمیلی را در خصوص تمامی جرایم تعزیری ممکن دانسته و در این خصوص درجه خاصی از مجازات را لحاظ نکرده است ( ماده ۴ از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ) لذا در خصوص جرم اختلاس نیز بنا به تشخیص قاضی رسیدگی کننده امکان صدور حکم به مجازات تکمیلی در خصوص شخص مرتکب وجود دارد.
ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی در رابطه با مجازات تبعی شرایط خاص از جمله نصاب مشخصی به لحاظ درجه مجازات تحمیلی بر مرتکب را پیش بینی کرده است که با توجه به درجه چهار تلقی شدن مجازات جرم اختلاس ( با ارزش مالی بیش از پنج هزار تومان ) تحمیل مجازات تبعی و محرومیت سه ساله مرتکب از حقوق اجتماعی به موجب بند ب ماده ۲۵ الزامی است.
رد مال در جرم اختلاس
به موجب تبصره ۳ از ماده ۵ قانون تشدید، در صورتی که مرتکب اختلاس قبل از صدور کیفر خواست تمام وجه یا مال موضوع جرم را مسترد کند، از تمام یا قسمتی از جزای نقدی معاف شده و اجرای حکم حبس در خصوص وی معلق می گردد. البته در این فرض حکم انفصال در رابطه با او اجرا خواهد شد.
نحوه اثبات جرم اختلاس
یکی از روش های اثبات جرم اختلاس استناد ارگان دولتی به عنوان شاکی پرونده به شهادت شهود است. مطابق قاعده کلی در اثبات عناوین مجرمانه، نصاب شهادت در همه جرایم علی الاصول دو شاهد مرد است که جرم اختلاس نیز مشمول این قاعده قرار می گیرد.
از ادله دیگر در اثبات این عنوان مجرمانه می توان به اقرار متهم و نیز حصول علم قاضی در احراز مجرمیت اشاره کرد.
جرم اختلاس در صلاحیت کدام دادگاه است
پس از اینکه تحقیقات مقدماتی تحقق جرم اختلاس در دادسرای ویژه کارکنان دولت صورت پذیرفت و در خصوص متهم کیفرخواست صادر شد، پرونده جهت رسیدگی و تعیین مجازات به دادگاه کارکنان دولت ارسال می شود تا ابعاد مختلف آن مورد رسیدگی قرار گیرد.
در صورتی که به رای صادره از شعب بدوی دادگاه کارکنان دولت ظرف مهلت قانونی بیست روزه اعتراض شود، این اعتراض در دادگاه تجدیدنظر مورد بررسی قرار می گیرد.
چگونه می توان در پرونده اختلاس دفاع نمود؟
دفاع در پرونده اختلاس نیاز به اشراف بر قانون و دارا بودن دانش حقوق کیفری و اشنایی کامل با رویه های قضایی دارد. با توجه به تبعات سنگینی که این جرم دارد، استفاده از وکیل متخصص و با تجربه می تواند بسیار موثر باشد. بنابراین اولین گام برای دفاع در این نوع از پرونده ها مشورت با وکیل متخصص در این زمینه می باشد.
گام بعدی جمع آوری مدارک و مستندات مالی و گردش حساب ها و هر انچه می تواند در اثبات بی گناهی شما موثر باشد، است. سپس با تهیه و تنظیم لایحه دفاعی که بهتر است در صورت عدم توانایی اخذ وکیل، توسط وکیل متخصص نوشته شود، می باشد.
آیا جرم اختلاس قابل گذشت است؟
با توجه به اینکه جرم اختلاس در زمره جرائم عمومی است می توان گفت جرم اختلاس قابل گذشت نیست.
جرم اختلاس یکی از جرائمی است که عواقب زیان بار و جبران ناپذیری را به همراه دارد. دفتر حقوقی دادپویان حامی با تیمی متشکل از وکلای پایه یک دادگستری متخصص در امور کیفری، اماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی اعم از ارائه مشاوره حقوقی، تنظیم لایحه دفاعی و قبول وکالت در پرونده های اختلاس می باشد. اگر با اتهام اختلاس روبرو هستید می توانید با تماس از طریق شماره های مندرج در وب سایت ما از خدمات تخصصی وکلای این مجموعه بهره مند شوید.
