تعهد ارزی چیست؟ بررسی کامل مفاهیم، قوانین و مدیریت آن

در دنیای پیچیده تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی، تعهد ارزی به یکی از مفاهیم کلیدی تبدیل شده است که درک صحیح آن برای هر فعال اقتصادی ضروری است. اما تعهد ارزی چیست و چرا اهمیت دارد؟ تعهد ارزی به تعهداتی اشاره دارد که در آن افراد یا شرکت‌ ها ملزم به انجام مبادلات مالی به ارزهای خارجی هستند. این تعهدات می‌توانند تأثیرات گسترده ‌ای بر ثبات مالی و افزایش یا کاهش ریسک ‌های اقتصادی داشته باشند.

در این مقاله، به بررسی مفهوم تعهد ارزی، ویژگی ها و نقش آن در تجارت بین‌المللی و چگونگی مدیریت این تعهدات برای کاهش ریسک ‌های مالی خواهیم پرداخت. با مطالعه این مقاله، شما می‌توانید با اطمینان بیشتری در بازارهای جهانی فعالیت کنید و از فرصت ‌های اقتصادی به بهترین نحو بهره ‌برداری کنید.

تعهد ارزی چیست؟

تعهد ارزی به تعهد واردکنندگان و صادرکنندگان نسبت به بازگشت معادل ارز دریافتی به داخل کشور گفته می شود. بدین معنی که به جهت محدودیت منابع ارزی در کشور ما، فروش ارز به واردکنندگان کالا و خدمات مشروط می باشد. شرط فروش ارز به واردکنندگان وارد کردن کالا و خدمات در ظرف مدت معینی به کشور و ترخیص آن از گمرک است.

صادرکنندگان نیز مکلف هستند ارز حاصل از صادرات را به بانک مرکزی بفروشند و یا با تائید بانک مرکزی نسب به فروش آن به سایر اشخاص اقدام یا جهت تامین ارز واردات کالای خود یا بازپرداخت بدهی تسهیلات ارزی استفاده نمایند. در غیر اینصورت به علت عدم رفع تعهد ارزی واردات و صادرات مشمول مجازات مقرر در قانون می گردند.

ویژگی های تعهد ارزی

تعهد ارزی به معنای عام تمام تعهدات که موضوع آن ها ارز می باشد را در برمیگیرد. اما تعهد ارزی به معنای خاص و آنچه مقصود ما است دارای ویژگی هایی است که آن را از سایر تعهدات ارزی که صرفا موضوع آن ها ارز است متمایز می سازد.

ویژگی هایی که تعهد ارزی به معنای خاص دارا می باشد به ترتیب ذیل است:

1. در تعهد ارزی به معنای خاص بانک مرکزی به طور مستقیم یا غیرمستقیم ذینفع می باشد.
2. وجوه اینگونه تعهدات ارزی از نظام بانکی تامین می شود و مصرف آن در مورد تعیین شده باید به اثبات برسد و در صورت اثبات خلاف آن می بایست به نظام بانکی بازگردد.
3. تعهدات ارزی به معنای خاص متضمن انتقال وجوه ارزی میان حداقل دو حاکمیت است که دارای استقلال سیاسی هستند.

قانون تعهد ارزی

از مهمترین قوانین مربوط به تعهدات ارزی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• مجموعه مقررات ارزی مصوب ۱۰/۵/۱۴۰۰
• قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز
• بخشنامه های بانک مرکزی
• مصوبات هیات وزیران
• آئین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات

انواع تعهدات ارزی

تعهدات ارزی را می توان به دو دسته تعدات ارزی صادرات و تعهدات ارزی واردات تقسیم نمود که در خصوص هر یک به شرح ذیل توضیح خواهیم داد:

تعهد ارزی صادرات چیست؟

تعهد ارزی صادرات به تعهدی گفته می شود که طی آن صادر کننده متعهد می گردد بعد از صدور کالا در مدت زمان مشخصی، ارز حاصل از صادرات را به سیستم بانکی کشور ارائه و معادل ریالی آن را با نرخ معین دریافت دارد و یا معادل همان ارز، کالاهای مجاز وارد کشور نماید.

تعهد ارزی واردات چیست؟

تعهد ارزی واردات به تعهد واردکنندگان نسب به وارد نمودن کالا طبق اوصاف کمی و کیفی مندرج در ثبت سفارش گفته می شود که این تعهد باید در ظرف مهلت مقرر قانونی صورت گیرد.

در چه مواردی تعهد ارزی ایجاد می گردد؟

مواردی که به موجب آن واردکننده یا صادرکننده در مقابل بانک عامل و بانک مرکزی به عنوان متعهد ارزی شناخته می شوند به شرح ذیل می باشد:

• تعهد ارزی ناشی از عدم ورود کالا
• تعهد ارزی ناشی از کمیت کالای وارده
• تعهد ارزی ناشی از کیفیت کالا
• عدم پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز
• تعهد ارزی ناشی از عدم رعایت ارائه صورت حساب قطعی انجام کار و ارائه تائیدیه کارفرما در بخش خدمات
• عدم رعایت مواعد تعیینی و مقرر جهت ارائه اسناد حمل و ارائه برگ سبز گمرکی
• مرجوع شدن کالا که خود به منزله عدم ورود کالا به کشور محسوب می شود.
• ارائه پروانه ورود موقت جهت تسویه تعهد ارزی به جای پروانه گمرکی قطعی ورود کالا
• امحای کالای وارداتی به هر علت قبل از ترخیص قطعی از گمرک
• ترخیص کالا از گمرکات مناطق آزاد تجاری و یا ویژه اقتصادی به جای سرزمین اصلی.
• تعهدات ارزی صادراتی سررسید نشده

موارد معافیت از تعهدات ارزی

موارد معافیت از تعهدات ارزی به شرح ذیل می باشد:

واردات غیر ارزی

واردات غیر ارزی به وارداتی گفته می شود که وارد کننده با استفاده از منابع ارزی غیر بانکی اقدام به ورود کالا می نماید. منابع ارزی غیر بانکی شامل منابع ارزی غیر بانکی داخلی تا منابع ارزی غیر بانکی خارجی مانند ارز موجود در بازار آزاد، ارز مازاد بر تعهدات پیمان های ارزی ناشی از صادرات، ارز دریافتی از محل تخفیف خرید کالا و ارز حاصل از پورسانت خرید کالا می باشد.

واردات غیر ارزی در کشورهایی که محدودیت ارزی دارند بیشتر در زمانی کاربرد دارد که به واسطه موقعیت متزلزل اقتصاد کشور تامین ارز لازم برای واردات همه کالاهای مورد نیاز کشور از طریق منابع ارزی بانکی و دولتی امکان پذیر نیست.

در همین راستا دولت فهرست کالاهای وارداتی ضروری را تهیه و اعلام می نماید. بهای این کالا پیش از ثبت سفارش در بانک می بایست به تایید وزارت بازرگانی برسد.

علاوه بر این جهت تسهیل در واردات این کالاها امتیازاتی برای واردکنندگان در نظر گرفته می شود، از جمله این امتیازات عدم مطالبه کارت بازرگانی، انتخاب اقلام قابل توجه و سودآور برای واردکنندگان، آزادی در عرضه و قیمت گذاری و حذف موانع تعرفه ای یا غیر تعرفه ای. البته این موارد می بایست تا حدی باشد که باعث ورود کالای کم کیفیت یا خارج از استاندارد های ملی نشود.

کالای مسافری

کالای مسافری به کالایی گفته می شود که فقط توسط صاحب آن استفاده شود. یکی از شرایط کالای مسافری این است که هنگام ورود به کشور همراه مسافر بوده یا هنگام حرکت از مبدأ به عنوان بار تحویل موسسه حمل و نقل شده باشد. همچنین کالای مسافری باید جنبه تجاری داشته باشد.

طبق آئین نامه قانون امور گمرکی در صورتی که کالای مسافری جنبه تجاری داشته باشد و این کالا از اقلام مجاز و مشروط باشد، ترخیص آن از گمرک منوط به ارائه کارت بازرگانی یا موافقت نامه ویژه وزارت امور اقتصادی و دارایی و انجام تشریفات مربوط به کالای وارده بازرگانی است. کالای مسافری به شرح ذیل می باشد:

۱- لوازم شخصی و اسباب سفر مورد نیاز همراه مسافر

۲- هدیه و سوغات

۳- اسباب سفر نو و سایر ارمغان و توشه همراه مسافر

۴- آلات و افزار دستی مربوط به کار یا حرفه

ورود موقت کالا

یکی از انواع واردات، ورود موقت می باشد. ورود موقت نوعی رویه گمرکی است که ورود موقت کالا را به قلمرو گمرکی برای منظورهای خاص و با تعلیق حقوق ورودی متعلقه اجازه می دهد. ورود موقت کالا اقسام مختلفی دارد که به شرح ذیل می باشد:

۱- ورود موقت کالای خارجی برای شرکت در نمایشگاه های بین المللی

۲- ورود موقت کالا برای تعمیر یا تکمیل

۳- ورود موقت دستگاه های فیلم برداری و عکس برداری هوایی و مطالعات علمی یا فنی و غیره

۴- ورود موقت وسایط نقلیه و محفظه های مخصوص حمل کالا

۵- ورود موقت که به منظور تعلیف وارد کشور می شوند.

تعهد ارزی به عنوان یکی از مفاهیم اساسی در تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی، نقش حیاتی در تعیین ثبات مالی و موفقیت اقتصادی ایفا می‌کند. درک صحیح از تعهد ارزی و مدیریت مؤثر آن می‌تواند به کاهش ریسک ‌های مالی و افزایش فرصت‌های اقتصادی منجر شود. با توجه به نوسانات بازار ارز و تغییرات اقتصادی جهانی، شرکت‌ها و افراد باید استراتژی‌ های مناسبی برای مدیریت تعهدات ارزی خود اتخاذ کنند. این امر نه تنها به حفظ ثبات مالی کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز رشد و توسعه پایدار در بازارهای بین‌المللی خواهد بود. در نهایت، آگاهی از پیچیدگی‌های تعهد ارزی و استفاده از مشاوره‌ های تخصصی وکیل ارزی می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های بهتر و موفقیت در تجارت جهانی منجر شود.

دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در حوزه دعاوی ارزی و با بهره مندی از وکلای متخصص و با تجربه آماده ارائه خدمات حقوقی تخصصی خویش در این زمینه به شما عزیزان می باشد. جهت بهره مندی از این خدمات می توانید از طریق شماره های مندرج وب سایت با ما در تماس باشید.