کارگزاران بورس به عنوان واسطه بین سرمایه گذاران و شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس فعالیت می کنند که برای رسیدگی به تخلفات انضباطی کارگزاران بورس دستور العمل انضباطی کارگزاران بورس اوراق بهادار در تاریخ ۸۹/۰۹/۱۳ به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید .در ادامه به انواع تخلفات انضباطی کارگزاران بورس می پردازیم.
اشخاص موضوع گزارش‌های تخلفات انضباطی در بورس
- کارگزاران در بورس اوراق بهادار و کالا
- در شرکت‌های بورسی و غیربورسی
- بورس‌ها و فرابورس
- حسابرسان معتمد
- شرکت سپرده گذاری مرکزی
- کانون‌ها
- شرکت مدیریت فناوری بورس
مهمترین تخلفات انضباطی کارگزاران در بورس
مهمترین تخلفات انضباطی کارگزاران در بورس می تواند مربوط به خرید و فروش بدون دستور سهام و عدم رعایت اولویت نوبت مشتریان، استفاده کارگزاران از کد سهامدار برای خود یا دیگری، خرید و فروش بیشتر و کمتر از سفارش مشتری، پرداخت وجوه حاصل از فروش سهام به غیر همچنین برخورد نامناسب کارکنان کارگزاری با مشتری باشد. در صورت تخلفات کارگزاران بورس چنانچه در سایر مقررات برای آنها مجازاتی مقرر نشده باشد، مراجع رسیدگی باید نسبت به تعیین نوع تخلف و انطباق آن با یکی از مصادیق این دستورالعمل اقدام نمایند. مراجع رسیدگی در هر صورت نمی توانند از رسیدگی به تخلفات انضباطی کارگزاران بورس خودداری نمایند.
تنبیهات انضباطی کارگزاران در بورس
- تذکر کتبی بدون درج در پرونده
- اخطار کتبی و درج آن در پرونده
- محدود کردن فعالیت مربوطه
- تعلیق مجوز فعالیت مربوطه
- تعلیق سایر مجوزهای فعالیت، علاوه بر فعالیت مربوطه
- لغو مجوز فعالیت مربوطه
- لغو سایر مجوزهای فعالیت، علاوه بر فعالیت مربوطه
- لغو تمام مجوزهای فعالیت یا مجوز تاسیس.
“مرجع رسیدگی میتواند رفع محدودیت در فعالیتها یا رفع تعلیق مجوزهای فعالیت وضع شده را منوط به احراز شرایط یا انجام اقداماتی توسط کارگزاری و تایید آن توسط مدیریت مربوطه نماید”.
تخلفاتی که موجب تذکر کتبی به کارگزار بدون درج در پرونده میشود
- فروش بیش از حد مجاز به بازارساز
- عدم توجه به پیام‌ها و دستورات ناظر بازار
- عدم رعایت ضوابط انضباطی تالارهای معاملات
- عدم اخذ هر یک از مدارک لازم از مشتریان به منظور صدور کد سهامداری
- تاخیر در اخذ کد سهامداری برای مشتری
- ثبت صورت جلسات هیات مدیره و مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده در اداره ثبت شرکتها بدون کسب موافقت کتبی سازمان
- عدم پرداخت به موقع هزینه های مربوط به اعطا یا تمدید مجوزهای فعالیت، خدمات و کارمزدهای سازمان، بورس یا فرابورس، حق ورودیه و حق عضویت سالانه کانون
- عدم ارسال قرارداد خدمات مشاور پذیرش به سازمان پس از امضای آن ظرف مهلت مقرر
- عدم ارسال به موقع و کامل اسامی و مشخصات پرسنل کارگزاری به همراه شرح وظایف مسوولان مالی، پذیرش و معاملات به مراجع تعیین شده در مقررات
- خودداری از پذیرش سفارشهای خرید و فروش مشتریان
- عدم اطلاع رسانی به موقع به سازمان، بورس مربوط، فرابورس یا کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار حسب مقررات مربوط در مواردی از قبیل
اعلام اسامی مدیران کارگزاری، حسابهای بانکی و تغییر آنها، تغییر محل دفتر کارگزاری مطابق مقررات، ورشکستگی، توقیف اموال یا منع شرکت در معاملات ویژه، تغییرات ثبتی.
- تاخیر در پرداخت جریمه‌ها یا خسارتهای مشخص شده طبق مقررات به ذینفعان
- عدم رعایت شرایط یا نقض مفاد موافقتنامه عضویت در اتاق پایاپای
- استفاده از اشخاصی که دارای گواهینامه یا صلاحیت لازم برای فعالیت یا انجام معاملات نمیباشند
- عدم اطلاع رسانی به موقع توسط کارگزار به مشتریان در خصوص مدارک و اطلاعات مربوط به معاملات آتی از جمله اخطاریه افزایش وجه تضمین، اعلامیه تحویل و مدارک مربوط به تحویل
- عدم رعایت بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های اداری صادره از سوی مقامات ذیصلاح در سازمان
تخلفاتی که موجب اخطار کتبی به کارگزار و درج آن در پرونده میشود
- شروع به فعالیت بازارسازی بدون اعلام قبلی به بورس
- خرید یا فروش اوراق بهادار یا کالا بدون رعایت سهمیه‌های مقرر
- عدم رعایت محدودیت‌های مقرراتی درخصوص خرید سهام برای شرکت‌های کارگزاری و اشخاص حقیقی مرتبط با آنان
- تخطی از آن دسته از مفاد دستورالعمل اجرایی معاملات عمده در روز معامله که مانع از انجام یا قطعیت معامله نشود
- عدم رعایت اولویت یا انصاف در اجرای سفارش خرید و فروش مشتریان یا تخصیص اوراق بهادار در عرضه‌های اولیه
- هرگونه اقدام عمدی از سوی کارگزار که موجب اختلال در گشایش بازار شود
- عدم دریافت، پرداخت یا ارایه تضمین‌ها و وجوه لازمی که طبق مقررات قبل از مبادرت به ورود سفارش باید حسب مورد دریافت، پرداخت یا ارایه گردد
- خودداری از تطبیق و ثبت اساسنامه شرکت کارگزاری براساس اساسنامه نمونه شرکت‌های کارگزاری مصوب سازمان
- خودداری از ارایه خدمات یا کناره‌گیری از فعالیتهای دارای مجوز قبل از طی تشریفات مقرر
- عدم رعایت الزامات مربوط به سفارشهای الکترونیکی و ارایه خدمات مربوط به آن
- عدم رعایت الزامات مربوط به دفاتر، شعب و تالارهای کارگزاری از قبیل نصب تابلو، دارا بودن فضای متناسب با مجوزهای فعالیت، داشتن کاربری اداری یا تجاری و ارسال نشانی آنها به مراجع تعیین شده
- انجام فعالیتهای مستلزم مجوز در کارگزاری، توسط پرسنل یا اشخاص مرتبط با آن که فاقد مجوز هستند
- تعطیلی موقت دفاتر یا شعب کارگزاری بدون طی تشریفات مقرر
- عدم رعایت مقررات مربوط به پذیرش مشتریان و احراز هویت آنها
- عدم رعایت مقررات مربوط به دریافت و پرداخت وجوه مشتریان از قبیل:عدم افتتاح حساب جاری معاملاتی کارگزاری یا استفاده نکردن از آن، عدم واریز وجوه دریافتی مشتریان به حساب جاری معاملاتی کارگزاری تا پایان همان روز، واریز یا انتقال وجوه مشتریان به حسابهایی غیر از حساب جاری معاملاتی کارگزار، تاخیر یا خودداری از پرداخت وجوه ناشی از فروش اوراق بهادار یا کالا به ذینفع علیرغم درخواست وی
- قبول و اجرای سفارشهای خرید و فروش اوراق بهادار که از سوی کارگزار محروم یا تعلیق شده از فعالیت کارگزاری، در دوران تعلیق یا محرومیت وی ارجاع گردد
- به کارگیری نرم‌افزار حسابداری که شرایط ابلاغ شده از سوی سازمان و بورس را نداشته باشد از جمله:
سیستمی که قادر به ارایه تراز یا تراز تعدیل شده یا گزارش پیشگیری از کسری وجوه نباشد
سیستمهای حسابداری و کارگزاری جهت ثبت سفارشهای دریافتی از دفاتر و شعب و ارایه اطلاعات حساب مشتریان یکپارچه نباشد
- عدم رعایت الزامات مربوط به دستورالعمل تبلیغات شرکت‌های کارگزاری
- بیشتربودن تعداد قراردادها یا معاملات منفسخ یا ابطال شده از حد تعیین شده در مقررات
- تاخیر در تسویه معاملات اوراق بهادار، کالاها و قراردادهای پذیرفته شده در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس یا عدم رعایت اولویت مشتری در تسویه قراردادها
- عدم انجام تشریفات تحویل کالا طبق مقررات یا طی مهلت مقرر از سوی کارگزار فروشنده
- خرید و فروش اوراق بهادار برای شرکت کارگزاری، مدیران و کارکنان آن، همسر و افراد تحت تکفل آنها برخلاف مقررات مربوطه
- عدم رعایت مقررات مربوط به واریز وجوه معاملات، در معاملات بورس کالا
- انجام معامله بدون دریافت پیش‌پرداخت معامله، حسب مقررات مربوط
- ورود سفارش بیش از محدودیت حجمی بدون هماهنگی با ناظر بازار
- ورود یا ثبت سفارش در سامانه معاملات از طریق شناسه کاربری شرکت کارگزاری یا معامله گر دیگر
- انجام معاملات اوراق بهادار یا کالا بدون اخذ سفارش مکتوب یا الکترونیکی و مدارک مربوط
- عدم رعایت مقررات مربوط به ثبت و نگهداری سفارشها و حسابهای مشتریان
- عدم رعایت شرایط اعلام شده توسط مشتریان در اجرای دستورات خرید و فروش، بدون عذر موجه
- عدم رعایت مقررات مربوط به تهاتر وجوه یا انتقال طلب مشتریان
- تصدیق و تایید مستندات و مدارک نادرست یا ناقص یا هرگونه تقصیر یا سهل‌انگاری در انجام امور محوله به کارگزار به عنوان مشاور پذیرش
- هرگونه تقصیر یا سهل‌انگاری در انجام امور محوله به کارگزاری به عنوان مشاور عرضه
- عدم انتشار به موقع و صحیح اطلاعات و یا فراهم نکردن شرایط لازم جهت اطلاع‌رسانی به موقع و صحیح به مشتریان درخصوص مواردی که براساس مقررات، کارگزار مکلف به آن شده است، از جمله: معاملات سرمایه‌گذاران خارجی، صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک و سبدگردانی
تخلفاتی که موجب محرومیت کارگزار از انجام معاملات حداکثر تا شصت روز کاری میشود
- تغییر سهامداران کارگزاری یا درصد مالکیت آنان بدون رعایت تشریفات مقرر
- سفارش‌چینی گسترده و غیرمتناسب با عرضه و تقاضای بازار یا سفارش‌چینی بدون سفارش یا براساس سفارشهای غیرمستند که منجر به ایجاد جریان غیرواقعی عرضه و تقاضا گردد
- ورود سفارش خرید یا فروش با هدف القای رونق و حذف سفارش وارده پس از ورود سفارشهای دیگر کارگزاران و اقدام به انجام معامله در سمت دیگر، توسط یک یا چند کارگزار بصورت هماهنگ
- سفارش‌چینی گسترده در قسمت‌های پایینی صف‌های خرید و فروش با هدف طولانی‌شدن صف به منظور جلب منفعت برای خود یا دیگران در جهت اهدافی خاص مانند شمول در ضوابط رفع گره‌های معاملاتی و یا فعالیت در طرف مقابل و…
- ورود سفارش خرید یا فروش بالاتر یا پایین‌تر از مظنه‌های خرید یا فروش جاری بازار به منظور ایجاد روندی صعودی یا نزولی در قیمت اوراق بهادار جهت بهره‌گیری از قیمت‌ایجاد شده به نفع خود یا سایرین
- اخلال در فرآیند قیمت‌گذاری ورقه بهادار یا کالا با انجام معامله در حجم کم با قیمت‌های نامتعارف و یا انجام معاملات هماهنگ شده و یا معاملهای متفاوت با جریان بازار
- تحریک طرف عرضه یا تقاضا از یک سو و پرکردن تمام یا بخشی از حجم مبنا با خرید یا فروش ورقه بهادار از سوی دیگر توسط یک یا چند کارگزار
- انجام معاملاتی بدون تغییر مالکیت نهایی با اهدافی مانند ایجاد قیمت‌های ساختگی یا القا رونق یا رکود در بازار
- ورود سفارش با اعتبار روزانه یا اعتبار بیشتر از یک روز پس از جلسه معاملاتی و حذف آن توسط کارگزار در روز بعد با هدف القای رونق یا رکود در بازار
- انتشار اخبار یا شایعاتی در بازار بصورت شفاهی، کتبی یا الکترونیکی (اینترنت، پیامک و امثال آن) و ایجاد جو مثبت یا منفی و سواستفاده از آن جهت خرید یا فروش اوراق بهادار یا کالا توسط کارگزار
- انجام رقابت کاذب و هماهنگ‌شده بین شعب مختلف یک یا چند کارگزار که منجر به افزایش یا کاهش قیمت ورقه بهادار یا کالا شود
- استفاده از اطلاعات افشا نشده تاثیرگذار بر قیمت سهام (از قبیل تعدیل پیش‌بینی سود هر سهم، عرضه عمده سهام، شروع بازارسازی، کسب سود توسط شرکتی خاص از طریق معامله سهام، تصمیم به خرید حجم قابل توجهی از سهام توسط کارگزار یا شرکتی خاص برای پرتفوی) به نفع خود یا اشخاص دیگر در معاملات
- افشای اطلاعات افشا نشده ناشری خاص به روشهایی غیر از موارد مقرر
- افشا یا استفاده از اطلاعات محرمانه مشتریان تحت هر عنوان به غیر از مواردی که طبق مقررات یا مجوزهای سازمان مشخص گردیده است
- انجام معاملات صوری صرفاً با هدف شناسایی سود یا زیان جهت ایجاد انحراف در شاخصه‌های حسابداری مشتری خاص مانند بهای تمام شده و یا درآمد حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌ها که به عاملیت کارگزاری و اطلاع وی انجام شود
- هرگونه فعل یا ترک فعلی که برخلاف مقررات مانع از وقوع یا قطعیت معاملات کالا و یا معاملات عمده اوراق بهادار شود، از قبیل:خودداری از عرضه در قیمت پایه یا بالاتر علیرغم دستور فروشنده و وجود تقاضا، خودداری از ورود سفارش خرید مشتری در ادامه روز قبل که بالاترین تقاضای خرید را داشته است، خودداری از پرداخت حصه نقدی واریزی مشتری در مهلتهای مقرر به اتاق پایاپای، عدم تحویل سند تسویه خارج از پایاپای در مهلتهای مقرر، عدم تهیه یا خودداری از تنظیم یا تایید یا صدور اسناد معاملات
- انجام معاملات ساختگی برخلاف اصول متعارف و منصفانه بازار جهت گریز از محدودیت‌های مقرراتی بازار
- استفاده از هر ابزار و یا امکانات غیرمجاز اعم از سخت افزاری و نرم افزاری که موجب از بین‌‌رفتن رقابت سالم و منصفانه بین کارگزاران گردد
- خرید و فروش اوراق بهادار یا کالای پذیرفته شده در بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس خارج از سامانه معاملاتی توسط کارگزار
- انجام فعالیتهایی که مستلزم اخذ مجوز بوده و مجوز مربوط قبلاً از سازمان اخذ نگردیده است، ازقبیل: معاملات اوراق بهادار، کالا، سبدگردانی، مشاوره پذیرش، مشاوره سرمایه‌گذاری، مشاوره عرضه، پردازش اطلاعات مالی و رتبه‌بندی اوراق بهادار؛
- انجام فعالیتهایی خارج از موضوع اساسنامه
- عدم ارایه گزارش‌های فعالیت هیات مدیره و عملکرد و صورتهای مالی حسابرسی شده ظرف مهلت ۴ ماه از تاریخ پایان سال مالی و عدم ارایه صورتجلسات مجامع عمومی کارگزاری حداکثر ظرف مهلت ده روز از تاریخ جلسه به سازمان، بورس یا فرابورس حسب مورد
- عدم رفع عوامل موجد اظهارنظر مردود و یا عدم اظهارنظر حسابرس بر روی صورتهای مالی در مهلت تعیین شده توسط مرجع رسیدگی‌کننده
- استفاده از کد معاملاتی، اطلاعات، اسناد و مدارک مربوط به معاملات یا وجوه مشتریان به نفع خود یا سایرین
- معرفی خود به عنوان نماینده بورس یا سازمان بدون داشتن سمت یا ایجاد تعهد نسبت به آنها
- عدم ارایه اطلاعات و مستندات مورد درخواست سازمان یا بورس به ویژه در حین بازرسی
- عدم کفایت موجودی حسابهای جاری معاملاتی کارگزاری جهت پوشش تعهدات کارگزار در قبال مشتریان بستانکار در هر مقطع زمانی
- دستکاری در دفاتر و حسابهای کارگزاری از قبیل ثبت معامله انجام نشده، حذف معامله انجام شده و ثبت تهاتر بدون مجوز
- اقدام به ارایه اسناد و مدارک غیرواقعی یا جعلی به سازمان یا بورس یا استفاده از اسناد مذکور در معاملات
- تاخیر یا عدم پرداخت بدهی ناشی از انجام معاملات اوراق بهادار و کالا ظرف مهلت مقرر توسط کارگزار خریدار
- عدم اطلاع‌رسانی به سازمان و بورس درخصوص مشارکت یا مدیریت در موسسات یا شرکت‌های پذیرفته شده در بورس
- تملک سهام دو یا چند شرکت کارگزاری بهطور همزمان یا تصدی به سمت مدیرعاملی در دو یا چند شرکت
- امتناع از امضا یا تایید آن دسته از مستنداتی که طبق مقررات، کارگزار مکلف به تایید آن میباشد
- اقدام به اداره امور سرمایه‌گذاری‌ها به نمایندگی از طرف اشخاص حقیقی و یا حقوقی بدون رعایت مقررات مربوط
- اخذ کد معاملاتی بدون رعایت مقررات مربوط به احراز هویت
- دریافت وجوهی غیر از کارمزدهای مصوب یا بیش از سقف‌های تعیین شده از مشتریان، تحت هر عنوان
- داشتن نقش موثر در شکل‌گیری یکی از عناوین مجرمانه فصل ششم قانون بازار اوراق بهادار
تخلفاتی که موجب تعلیق تمام یا بخشی از مجوزهای کارگزار میشود
- انجام فعالیت کارگزاری به هر نحو پس از انقضای مهلت مجوز تاسیس یا فعالیت
- از دست دادن بخش عمده‌ای از شرایط تاسیس یا فعالیت
