دعوای اعتراض شخص ثالث

[us_post_title tag=”h1″ link=”post” css=”%7B%22default%22%3A%7B%22color%22%3A%22%23f24822%22%7D%7D”]

اعتراض شخص ثالث ،یکی از طرق اعتراضی به حکمی است که دادگاه صادر کرده است.مستند به قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه دعوایی بین دو فرد اقامه گردد و رای صادر شود ،چنانچه به حقوق فرد ثالثی از این رای صادره خلل وارد گردد فرد ثالث میتواند به رای صادره معترض گردد.اعتراض شخص ثالث بر دو نوع است،اعتراض ثالث اصلی و اعتراض ثالث طاری.

در ادامه هرکدام مورد بررسی قرار میگیرند.

کدام آراء قابل اعتراض شخص ثالث می باشند؟

اعتراض شخص ثالث،اعتراضی است که فرد ثالث  نسبت به رای صادره در یک دعوا مینماید و این در حالی است که شخص مزبور در شمار اصحاب دعوا نبوده باشد و همچنین قائم مقام اصحاب دعوا نیز نمی باشد.

قانون گذار در ماده ۴۱۸ قانون آئین دادرسی مدنی آراء قابل اعتراض شخص ثالث را بیان نموده است و چنین مقرر داشته است:

  … شخص ثالث حق دارد به هرگونه رای صادره از دادگاه های عمومی ،انقلاب، تجدیدنظر اعتراض نماید و نسبت به حکم داور نیز کسانی که خود یا نماینده آنان را در تعیین داور شرکت نداشته اند می توانند یه عنوان شخص ثالث اعتراض کنند.

ماده فوق به صراحت از آراء سخن گفته است و کلیه آراء دادگاه های عمومی ، انقلاب و تجدیدنظر را تحت شمول خود قرارداده است و به دلیل عام به کار بردن واژه آراء شامل کلیه قرارها ، احکام اعم از حضوری ، غیابی ، قطعی ، غیر قطعی قابل اعتراض شخص ثالث می گردد.

 دایره اعتراض شخص ثالث به آراء محدود شده است،از این رو سایر تصمیمات محاکم ، همچون تصمیمات در امور ترافعی، حتی با وجود دارا بودن سایر شرایط قابل اعتراض ثالث نمی باشند.

چنانچه آراء قابل اعتراض ثالث در دسته بندی قرار گیرد، بدین شکل دسته بندی می گردد:

  • آراء حقوقی دادگاه های عمومی ، انقلاب ، تجدیدنظر.
  • آراء دیوان عدالت اداری
  • آراء شوراهای حل اختلاف.
  • آراء دادگاه خانواده
  • آراء داوری
  • رای صادره از دیوان عالی کشور .

نکته قابل توجه …

رای صادره از دیوان عالی کشور، چنانچه در ابرام رای صادره از دادگاه تالی (پایین تر) باشد. در همین دادگاه قابل اعتراض می باشد اما چنانچه در نقض رای مزبور باشد قابل اعتراض در دیوان نمی باشد و دیوان پس از نقض به دادگاه تالی می فرستد و آن هنگام شخص ثالث می تواند به عنوان وارد ثالث به دعوا وارد شود و یا اینکه منتظر بماند که رای از دادگاه تالی صادر شود و بعد فرد ثالث به عنوان شخص ثالث اعتراض نماید.

اصحاب دعوی اعتراض ثالث چه کسانی هستند؟

اصحاب دعوای اعتراض ثالث را معترض و معترض علیه تشکیل می دهند. که البته معترض ثالث برای اینکه بتواند بدین عنوان وارد دعوا شود بایستی واجد ویژگی هایی باشد.

 ویژگی های معترض عبارتند از :

  • معترض حتما باید فرد ثالث باشد: این مورد را قانون گذار در ماده ۴۱۷ قانون آئین دادرسی مدنی نیز بیان نموده است و مقرر داشته که :

اگر در خصوص دعوایی رایی صادر شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رای شده است ، به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد ،می تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید.”

آنچه از این ماده بر می آید این است که….

 معترض نباید سابقا در آن دعوا نقشی ایفا کرده باشد. با استناد به این ماده وارد ثالث و مجلوب ثالث نمی توانند به عنوان معترض ثالث اقامه دعوا نمایند. چرا که وارد ثالث خواهان و مجلوب ثالث در مقام خوانده می باشد و از این رو نمی توانند اعتراض ثالث بنمایند.

                            اما حسب مورد مجاز به طرق دیگر اعتراضی هستند.

 از جمله: واخواهی ، تجدیدنظر ، فرجام و اعاده دادرسی می باشند برخلاف اشخاص ثالث در اعتراض ثالث که از این طرق اعتراضی محروم می باشند.

ذکر یک نکته:

مدیر تصفیه از آنجایی که قائم مقام فرد ورشکسته است و هر زمان که بخواهد مجاز به اقامه دعوا و ورود به دعوا می باشد،از این رو ورود وی به عنوان فرد ثالث مجاز نمی باشد. و قانون گذار در ماده ۴۲۰ قانون تجارت مقرر داشته است:

محکمه هر وقت صلاح بداند می تواند ورود تاجر ورشکته را به عنوان شخص ثالث در دعوی مطروحه اجازه دهد.

       با توجه به ماده ۴۲۰ قانون تجارت،ورود مدیر تصفیه به عنوان معترض ثالث مجاز نمی باشد .

  • معترض باید ذی النفع باشد: قانون گذار در ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، خلل به حقوق شخص ثالث را ملاک اعتراض ثالث قرارداده است و این امر نشان می دهد که معترض باید در دعوی ذی النفع باشد و به حقوق او خللی وارد آمده باشد تا بتواند اقامه دعوا نماید و البته ماده ۲ قانون مزبور هم لازمه رسیدگی به دعاوی توسط دادگاه را نفع شخص و اشخاص عنوان کرده است ، هر چند در اعتراض ثالث نیازی نیست که ضرر و خلل وارد شده منجر و فعلی هم باشد بلکه ضرر و خلل محتمل هم کفایت می کند .

معترض علیه  در دعوای اعتراض ثالث چه کسی است؟

 قانون گذار در ماده ۴۲۰ قانون آئین دادرسی مدنی چنین مقرر داشته است:

اعتراض اصلی باید به موجب دادخواست و به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض باشد.

با توجه به ماده مزبور معترض علیه فردی است که طرف دعوای اعتراض واقع می شود،  و می تواند محکوم له و یا محکوم علیه دعوا باشد چنانچه در اقامه دعوای اعتراض ثالث ، معترض علیه که از اصحاب دعواست واحد باشد بر علیه او اعتراض صورت می گیرد و پیچیدگی دراین بین وجود ندارد اما چنانچه معترض علیه متعدد باشند و معترض ثالث قصد اقامه دعوا بر بعضی از آن ها را داشته باشد با دو فرض رو به رو می گردد،

*دعوا قابل تجزیه باشد: چنانچه دعوا قابل تجزیه باشد معترض ثالث مجاز است که بر علیه افرادی که می خواهد اقامه دعوا نماید و از باقی افراد صرف نظر کند.

*دعوا قابل تجزیه نباشد: چنانچه دعوا غیر قابل تجزیه و تفکیک باشد، معترض ثالث مجاز به تفکیک معترض علیه ها نمی باشد و بایستی اعتراض را نسبت به کلیه افراد طرف دعوای اعتراض اقامه نماید.

دادگاه پس از رسیدگی ، چنانچه اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد ، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می کند و این در صورتی می باشد که موضوع دعوا قابل تجزیه و تفکیک باشد و در غیر اینصورت دادگاه تمام حکم را لغو می نماید.

آیا دعوای اعتراض ثالث باید در زمان خاصی مطرح گردد؟

اعتراض ثالث با هیچ محدودیت زمانی رو به رو نیست و مطلع بودن یا نبودن معترض ثالث هم اهمیتی ندارد و اما استثنایی که وجود دارد در مورد مهلت اعتراض ثالث نسبت به آرای دیوان عدالت اداری است که محدود به ۲ ماه از تاریخی می باشد که شخص ثالث از مفاد رای صادره مطلع شده است .

دعوای اعتراض شخص ثالث  بر چند قسم است؟

قانون گذار در ماده ۴۱۹ قانون آئین دادرسی مدنی اقسام اعتراض شخص ثالث را عنوان نموده است و آن را بر دو قسم تقسیم نموده است .

  •   اعتراض ثالث اصلی
  •   اعتراض ثالث طاری

اعتراض ثالث اصلی

هر گاه شخص ثالث رایی که سابقا در دعوایی مطرح شده است را خلاف حقوق خود بداند ، می تواند اعتراض خود را به رای مزبور مطرح نماید . چنین اعتراضی ، اعتراض ثالث اصلی می باشد .

قانون گذار نیز در بند الف ماده ۴۱۹ قانون آئین دادرسی چنین آورده است:

  اعتراض ثالث اصلی عبارت است از اعتراضی که ابتدا از طرف شخص ثالث صورت گرفته باشد.”

در اعتراض ثالث اصلی نیاز به تقدیم دادخواست می باشد و این دادخواست بایستی در همان دادگاه صادر کننده رای (بدوی و تجدیدنظر ) تقدیم گردد.

خواندگان این دادخواست نیز محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض می باشد و لازم است که نام هر دو نوشته شود و چنانچه نام یکی از آن ها نوشته نشود، نسبت به چنین دادخواستی قرار عدم استماع دعوا صادر می گردد چرا که تقدیم دادخواست بدین شکل وفق قانون نیست و دادگاه آن را مورد استماع قرار نمی دهد.

اعتراض ثالث طاری

چنانچه دعوایی بین دو فرد در جریان باشد و رای به نفع یکی از آنان صادر شود و شخص منتفع در دعوا با استناد به رای مذکور دعوایی را علیه فرد دیگری نسبت به همان موضوع اقامه کند و یکی از مستندات خود را پیروزی در دعوای سابق اعلام نماید،

بند ب ماده ۴۱۹ قانون آئین دادرسی مدنی نیز در تعریف اعتراض ثالث طاری چنین آورده است :

اعتراض طاری (غیر اصلی ) عبارت است از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رایی که سابقا در یک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود ، در اثنای دادرسی آن رای را ابراز نموده است.

مثال: دعوای بین دو فرد الف و ب بر ملکی مطرح می شود و فرد الف پیروز دعوا می گردد و پس از اخذ رای پیروزی ، دعوای خلع ید نسبت به همان ملک بر علیه فرد ثالثی طرح می نماید و یکی از مدارک استنادی خود را ، رای اخذ شده سابق قرار می دهد و در این بین ثالث که به رای صادره شده در سابق معترض است ، وارد دعوی می شود و به رایی که بر علیه او صادر شده است معترض میگردد، این دعوا را قانون گذار دعوای اعتراض ثالث طاری می نامد .

دعوای اعتراض ثالث اصلی در کدام دادگاه مطرح میگردد؟

دعوای اعتراض ثالث اصلی در همان دادگاهی رسیدگی می شود که به دعوای سابق رسیدگی کرده است اما با این تفاوت که به موجب درخواست اعتراض به عمل می آید و دیگر نیازی به دادخواست ندارد.

البته نکته قابل توجه که بایستی بیان شود این است که…

 رسیدگی بدین اعتراض چنین است که اگر دادگاه رسیدگی کننده به دعوای فعلی از  دادگاه صادر کننده رای معترض عنه پایین تر نباشد. بایستی همین دادگاه به اعتراض ثالث رسیدگی نماید، البته شرط صلاحیت ذاتی که لازمه رسیدگی دادگاه به همه دعاوی است باید حتما رعایت گردد.

و چنانچه پایین تر باشد ، همچون حالتی که دادگاهی که رای را صادر کرده است دادگاه تجدیدنظر و دادگاهی که به پرونده فعلی رسیدگی می کند ، دادگاه بدوی باشد . دادگاه بدوی در چنین صورتی مجاز به تغییر رای دادگاه تجدید نظر نمی باشد. و در این حالت  به معترض ثالث ۲۰ روز فرصت می دهند تا دادخواست اعترض ثالث را در دادگاه صادر کننده رای قبلی، مطرح نماید و چنانچه نتیجه اعتراض را در رسیدگی خود موثر تشخیص دهد تا مشخص شدن نتیجه اعتراض ، موقتا رسیدگی خود را متوقف نماید.

دعوای اعتراض ثالث چه آثاری دارد؟

اثر انتقالی : اثر انتقالی بدین معناست که دعوا با تمام اجزای خود(موضوعی و حکمی) از مرحله بدوی به مرحله تجدیدنظر منتقل می شود.

اثر انتقالی اعتراض ثالث بدین شکل است که اثر انتقالی محدود به همان جهاتی می باشد که شخص ثالث آن جهات را بر خلاف حقوق خود دانسته است . به عبارت دیگر حتی چنانچه در این اعتراض رای صادره دارای ایراداتی باشد اما خلاف حقوق شخص ثالث نباشد نقض نمی گردد.و از طرفی دیگر در اعتراض ثالث دعاوی طاری وجود ندارد و این موضوع به دلیل همان محدود بودن اثر انتقالی اعتراض ثالث است که محدود به جهاتی است که شخص ثالث خلاف حقوق خود دانسته است.

اثر تعلیقی : قانون گذار در بند اول ماده ۴۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی عنوان کرده است که :

  اعتراض ثالث موجب تاخیر اجرای حکم نمی باشد.”

 قانون گذار در این بند از ماده اثر تعلیقی را از اعتراض ثالث گرفته است اما در ادامه ماده مزبور اثر تعلیقی اعتراض ثالث را منوط به دارا بودن ۳ شرط نموده است.

این شروط عبارتند از :

۱)چنانچه معترض ثالث درخواست نماید.

۲)در صورتی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرا ممکن نباشد .

۳) در صورتی که معترض ثالث تامین مناسب بسپارد.

چنانچه ۳ شرط مزبور در کنار همدیگر وجود داشته باشد دادگاه قرار تاخیر اجرای حکم را برای مدتی صادر می نماید.

در این مقاله اعتراض ثالث مورد بحث قرارگرفت و از انواع و اقسام آن ، شیوه رسیدگی ، مهلت ،آراء قابل اعتراض و … صحبت شد اما ورود به چنین دعاوی با اطلاعات صرف کفایت نمی کند و نیازمند بحث و بررسی های موردی هر دعوا با مقتضیات خاص خود می باشد . از این رو توصیه می شود ضمن مطالعه و بالا بردن اطلاعات خویش در باب موضوعی که قصد اقامه دعوا در آن را دارید حتما از تجربیات وکلای صاحب تجربه در این زمینه استفاده نمایید.

گروه وکلای دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از ۱۰ سال سابقه موفق حقوقی و کیفری و … و دارا بودن وکلای متخصص در موضوع مربوطه آماده همکاری و مساعدت به شما عزیزان می باشد .

مسلما دسترسی به نتیجه مطلوب جز با طی طریق صحیح امکان پذیر نخواهد بود.

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

20 − شانزده =