نشانه ها یا علائم جغرافیایی واجد ویژگی ها و فوایدی است که متفاوت از خصوصیات سایر حقوق مالکیت صنعتی می باشد. در مقاله حاضر قصد داریم به بررسی تفصیلی خصوصیات و فواید علائم و نشانه های جغرافیایی بپردازیم و در آخر به تفاوت علائم جغرافیایی با علائم تجاری خواهیم پرداخت.

• خصایص و ویژگی های علائم جغرافیایی

1. عدم تعلق علائم جغرافیایی به شخص یا موسسه خاص

 نشانه جغرافیایی امتیازی انحصاری نمی باشد و به موسسه تجاری یا صنعتی خاصی تعلق ندارد. در واقع حقوق و یا امتیازات ناشی از علائم جغرافیایی یک امتیاز جمعی منطقه ای مربوط به یک کشور یا منطقه و یا ناحیه خاصی از یک کشور می باشد و دارای جنبه فردی یا شخصی نمی باشد.

به عنوان مثال امتیاز پنیر لیقوان، به علت کیفیت مطلوب آن می باشد و به شرکت یا موسسه اقتصادی یا تجاری خاص تعلق ندارد  و هر شخص یا موسسه ای که در این منطقه به تولید این محصول بپردازد می تواند از این امتیاز استفاده نماید ولیکن مناطق دیگر حق استفاده از این علامت یا نشانه را ندارند.

2. محلی بودن علائم جغرافیایی

نشانه های جغرافیایی به کشور یا منطقه یا ناحیه خاصی تعلق نداشته و در واقع امتیازی محلی محسوب می شوند.

3. غیرقابل انتقال بودن علائم جغرافیایی

با توجه به جنبه سرزمینی یا منطقه ای داشتن نشانه های جغرافیایی، آنها قابلیت انتقال یا واگذاری به سرزمین یا موسسه اقتصادی کشوری دیگر را ندارند.

در واقع، بحث انتقال علائم جغرافیایی اساساً منتفی است چرا که در بحث علائم جغرافیایی در واقع خصوصیات آب و هوایی و ویژگیهای خاکی خاصی در آن منطقه یا کشور صاحب امتیاز نشانه جغرافیایی مطرح است که طبیعتاً این خصایص در کشور یا منطقه ای دیگر علی الاصول وجود ندارد.

• فواید علائم جغرافیایی

فواید نشانه های جغرافیایی به شرح ذیل می باشد:

1. علامت جغرافیایی معرف مکان خاص تولید کالا و محصولات است.

نشانه جغرافیایی علامت نشان دهنده ی مکان مخصوص تولید محصولات کشاورزی یا دامی و کالای صنعتی می باشد.

به عنوان مثال گلاب قمصر، قالی کرمان و … نشان دهنده آن است که کالا یا محصول به سرزمین یا منطقه و ناحیه جغرافیایی خاصی تعلق داشته و در آن مکان محصول یا کالا تولید گردیده است.

2. علامت جغرافیایی معرف کیفیت خاص کالاها و محصولات است.

علائم جغرافیایی بیان کننده کیفیت خاص و ویژه آن کالا یا محصولی است که به بازار داخلی یا بین المللی عرضه شده است. به عنوان مثال برنج ایرانی یا مثلا طلای ایتالیا به علت کیفیت ویژه و مطلوب آنها در سطح بازار ملی و بین المللی، شهرت یافته است که منتهی به رغبت فراوان مشتریان و خریدارانش گردیده است.

از طرفی دیگر مشاهده این علامت جغرافیایی (مثلاً برنج ایرانی) در روی بسته بندی محصول، باعث اطمینان خاطر مشتری به اصالت و مرغوبیت کالا خواهد شد.

3. علامت جغرافیایی منبع مهم اطلاعات و وسیله تبلیغ محصول است.

علائم جغرافیایی وسیله ای بزرگ جهت رساندن اطلاعات و تبلیغ محصولات و کالاها در سطح بازارهای ملی و بین المللی می باشند.

4. علامت جغرافیایی واجد قدرت تمایزبخشی بین محصولات می باشد.

از آنجایی که علائم جغرافیایی معرفی کننده کیفیت کالاها و تولیدات می باشند، وجود این علائم عاملی برای تمایز این محصولات و کالاها از محصولات مشابه که در منطقه جغرافیایی دیگری تولید شده اند می باشد و این امر موجب عدم سردرگمی و عدم تردید اشخاص در انتخاب محصول موردنظرشان خواهد شد.

5. علائم جغرافیایی معرف سنت، فرهنگ و سوابق تاریخی جوامع است.

محصولات تولید شده در یک کشور یا منطقه جغرافیایی مبین فرهنگ، آداب و رسوم آن منطقه و نوعی شناسنامه حیات یک جامعه محسوب می شود. مثل تولید فرش در یک منطقه جغرافیایی خاص (قالی کرمان) که نقوش به کار رفته در آن به عنوان صنایع دستی بیان کننده سوابق تاریخی و رمز و راز هنجارها و ناهنجاری های آن جامعه می باشد. فی الواقع بی توجهی به نشانه های جغرافیایی منجر به نابودی فرهنگ یک جامعه و از دست رفتن هویت آن خواهد شد.

6. علائم جغرافیایی سبب ارتقاء کیفیت کالا، توسعه و رشد اقتصادی است.

از  آنجائیکه تلاش در جهت تضمین مرغوبیت و کیفیت کالاها و تولیدات و حفظ شهرت کالاها در افزایش تقاضای مصرف داخلی و بین المللی بسیار موثر است، این امر سبب توسعه تولید و تقویت بنیه اقتصادی کشور خواهد شد.

در واقع می توان گفت نشانه جغرافیایی برای تولید کننده محصولات مفید فایده خواهد بود. چرا که باعث اعتماد بیشتر مشتری به محصولاتی که نشان جغرافیایی در روی آن وجود دارد خواهد شد و افزایش تقاضای محصول، منجر به افزایش سود تجاری تولید کننده خواهد شد.

• تفاوت علائم جغرافیایی با علامت تجاری یا صنعتی (مارک)

 با وجودیکه علائم تجاری و علائم جغرافیایی، هر دوی آنها به مبدأ تولید و عرضه محصول یا خدمت اشاره دارند و هر دو در دسته ی حقوق مالکیت فکری قرار می گیرند،  اما تفاوت زیادی به شرح ذیل بین آنها وجود دارد:

1. صاحبان حرفه ای معین که دارای مهارت در ساخت یا تولید کالا و محصول هستند، ممکن است علائم یا مارک جمعی به ثبت برسانند که خود آنها صاحب امتیاز آن علائم هستند و علائم آنها به کشور یا منطقه خاصی تعلق ندارد. و سایر اشخاص و یا موسسات اقتصادی حق بهره برداری از علامت آنها را نخواهند داشت. در حالیکه استفاده از نشانه های جغرافیایی برای کلیه اشخاصی که در منطقه جغرافیایی مزبور (مانند منطقه ی لیقوان در تولید پنیر لیقوان یا کشور هلند در تولید کره هلندی) فعالیت تولید محصول محلی را دارند آزاد و بلامانع بوده و منحصر به شخص یا اشخاص خاصی نمی باشد.

در واقع نشان جغرافیایی بر خلاف علامت تجاری می تواند بین کسب و کارها و شرکت های متعدد در یک منطقه مشترک بوده و این اشتراک مانعی برای ثبت نخواهد بود.

2. با توجه به اینکه علائم تجاری به مهارت سازندگان و تولیدکنندگان و صاحبان حرفه خاصی وابستگی دارد نه به وضع جغرافیایی و ویژگی های سرزمینی یا محلی، و هم چنین کیفیت کالاها به مهارت این اشخاص وابسته است، لذا امتیاز علائم تجاری بر خلاف علائم جغرافیایی، قابل انتقال می باشد.
3. امکان اجازه بهره برداری از علائم تجاری به شخص یا موسسه اقتصادی دیگر در داخل یا خارج از کشور، وجود دارد. در حالیکه علائم جغرافیایی امتیازی فردی و شخصی و انحصاری نمی باشند تا بتوان لیسانس بهره برداری از امتیاز آنها را تحصیل نمود. به عنوان مثال همانطور که دکترین حقوقی نیز بیان نموده اند، علامت مخصوص اتومبیل بنز، امتیازی است که به کشورهای دیگر از جمله کشور ایران قابل واگذاری است و هم چنین اجازه بهره برداری از علامت مزبور به کشورها یا موسسات تولیدی خودرو و یا حتی اشخاص حقیقی امکان پذیر است. ولیکن عسل سبلان یا پنیر لیقوان که متعلق به مناطق جغرافیایی خاصی از ایران است، قابل واگذاری و انتقال به کشورهای دیگر و حتی به مناطق جغرافیایی دیگر خود کشور ایران نیز نمی باشد.
4. علائم جغرافیایی صرفاً قابلیت استفاده بر روی یک کالای خاص را دارند در حالیکه علائم تجاری ر ا می توان بر روی کالاهای مرتبط با آن علامت نیز به کار برد.
5. مدت حمایت از علائم جغرافیایی محدود به مدت معینی نمی باشد در حالیکه مدت حمایت از علائم تجاری ثبت شده محدود به مدت معینی می باشد که این مدت در حقوق ایران ده سال و در موافقت نامه تریپس هفت سال قید گردیده و ادامه حمایت از آنها نیازمند تجدید ثبت علائم تجاری خواهد بود.
6. در علائم جغرافیایی می بایست ارتباطی بین کیفیت، شهرت یا ویژگی های کالا و مکان تولید آن کالا وجود داشته باشد و این ارتباط و پیوستگی شرط حمایت از علائم جغرافیایی است ولیکن در مورد علائم تجاری وجود چنین ارتباطی ضروری نمی باشد.
7. علائم جغرافیایی مبین و معرف محل تولد و خلق کالا هستند در حالیکه علائم تجاری معرف تولید کننده کالا می باشند.

اشتراک گذاری: