تشکیلات سازمان تعزیرات حکومتی دارای شعب و سلسله مراتبی می باشد که به فراخور موضوع ارجاعی به این سازمان مشخص می گردد که کدامیک از شعب، صالح به رسیدگی می باشند. طبق تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قانون تعزیرات حکومتی مصوب ۱۹/۷/۱۳۷۳ مجمع تشخیص مصلحت نظام، سازمان، تشکیلات و عوامل نظارت، و بازرسی، رسیدگی، صدور حکم و اجرای آن، تجدیدنظر و رسیدگی به شکایات و شرح وظایف آن ها، نحوه رسیدگی و ضوابط اجرایی، مالی و استخدامی به موجب آیین نامه ای خواهد بود که به تصویب هیات دولت می رسد و آن قسمت از فصل های سوم و چهارم قانون تعزیرات حکومتی مصوب ۲۳/۱۲/۶۷ که مغایر این قانون است و تشکیلات موضوع آن لغو و وظایف و اختیارات تشکیلات و مراجع مقرر در آن ها بر عهده عوامل و سازمان ها و مراجعی است که در آئین نامه مصوب هیات وزیران معین می شود. سازمان تعزیرات حکومتی سازمانی است مستقل که رئیس آن معاون وزیر دادگستری بوده و توسط وزیر دادگستری منصوب و به تعداد لازم معاون خواهد داشت. لازم به ذکر است که اقدام بر اساس تشکیلات سازمان تعزیرات حکومتی و طی نمودن مراتب قانونی، نیازمند شناخت دقیق و درست از این تشکیلات می باشد.
تشکیلات سازمان تعزیرات حکومتی چگونه است؟و ساز وکار آن به چه شکل میباشد؟
صلاحیت شعب سازمان تعزیرات به عنوان یکی از مراجع شبه قضایی طبق مقررات و قوانین مشخص شده است. شعب تعزیرات حکومتی، رسیدگی به تخلفات در صلاحیت سازمان تعزیرات حکومتی را بر عهده دارند. بدین منظور شعبی جهت رسیدگی به تخلفات تعزیرات حکومتی و تخلفات نظام صنفی، در مراکز استان ها و شهرستان ها تشکیل می گردد. که شامل شعب بدوی تعزیرات حکومتی، شعب تجدیدنظر تعزیرات حکومتی، هیات های بدوی تعزیرات حکومتی، هیات های تجدیدنظر تعزیرات حکومتی، شعب بدوی ویژه قاچاق کالا وارز، شعبه تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز و شعبه عالی تجدیدنظر می باشد.
طبق قوانین و مقررات، تشکیلات سازمان تعزیرات به شرح ذیل می باشد:
شعب بدوی سازمان تعزیرات حکومتی
شعب بدوی در تعزیرات حکومتی به شعبه بدوی تعزیرات حکومتی، هیات بدوی تعزیرات حکومتی و شعبه بدوی ویژه قاچاق کالا و ارز تقسیم میشود.
شعبه بدوی تعزیرات حکومتی
شعبه بدوی تعزیرات حکومتی در مراکز استانها در اداره کل تعزیرات حکومتی و در شهرستانها در اداره تعزیرات حکومتی تشکیل می گردد. تعداد شعب بدوی با پیشنهاد رئیس سازمان و تصویب وزیر دادگستری تعیین می شود. شعب بدوی تعزیرات در حوزه شهرستان تشکیل می شود. چنانچه شهرستانی فاقد شعبه تعزیرات باشد رسیدگی به پرونده های آن شهرستان در صلاحیت نزدیک ترین شهرستان در آن استان می باشد. طبق آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی، امکان تشکیل شعب بدوی تعزیرات در شهرهای غیر از مراکز شهرستانها نیز وجود دارد. چنانچه شهرستانی فاقد شعبه باشد، رئیس سازمان می تواند به یکی از روسا یا اعضا ماموریت دهد، که به پرونده ها رسیدگی نماید. شعب بدوی تعزیرات حکومتی، با حضور یک نفر رئیس تشکیل می شود و صلاحیت عام و رسیدگی بدوی به تمام تخلفات در صلاحیت شعب بدوی تعزیرات را دارد.
هیات بدوی تعزیرات حکومتی
طبق قانون نظام صنفی مصوب ۱۳۹۲ رسیدگی بدوی به برخی از تخلفات بیش از حد نصاب مشخص، به هیات های بدوی تعزیرات حکومتی محول می شود. در مواردی که موضوع شکایت شاکی حاکی از تخلف بیش از مبلغ ۰۰۰ /۷۴۰/۳ ریال باشد موضوع به هیات های بدوی تعزیرات حکومتی ارجاع می گردد.
هیات بدوی تعزیرات حکومتی متشکل از افراد ذیل می باشد:
- یکی از روسای شعب سازمان تعزیرات حکومتی.
- نماینده اتاق اصناف.
- نماینده سازمان صنعت، معدن و تجارت.
رسیدگی در هیات بدوی تعزیرات حکومتی، با دعوت از شاکی و مشتکی عنه انجام خواهد شد. جلسات هیات بدوی با حضور هر سه عضو رسمی است. و آراء صادره با دو رای موافق معتبر می باشد.
اصل بر صلاحیت عام شعب بدوی تعزیرات حکومتی بوده و صلاحیت هیات های بدوی تعزیرات حکومتی استثناء می باشد. بنابراین در موارد تردید، اصل بر صلاحیت شعب بدوی تعزیرات حکومتی است. در مواردی که پس از ارجاع پرونده به هیات بدوی، مشخص گردد ارزش تخلف کمتر از میزان مقرر برای صلاحیت هیات بدوی می باشد، در این صورت هیات بدوی تعزیرات حکومتی می بایست نسبت به صدور قرار عدم صلاحیت به صلاحیت شعبه بدوی تعزیرات اقدام نماید.
شعبه بدوی ویژه قاچاق کالا و ارز تعزیرات حکومتی
شعب ویژه قاچاق کالا و ارز از شعب تخصصی سازمان تعزیرات حکومتی می باشد. روسای شعب بدوی ویژه قاچاق کالا و ارز از بین روساء و اعضای شعب سازمان با ابلاغ رئیس سازمان منصوب می شوند. اعضای شعب ویژه قاچاق کالا و ارز سازمان باید حداقل دارای سه سال سابقه خدمت در تصدی شعبه سازمان باشند.
پیش بینی شرایط خاص برای روسای شعب ویژه قاچاق کالا و ارز به جهت اختیارات گسترده آنها در رسیدگی به پرونده های قاچاق کالا و ارز می باشد.
شعب تجدیدنظر سازمان تعزیرات حکومتی
در سازمان تعزیرات حکومتی شعب تجدیدنظر، هیات تجدیدنظر و شعب تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز پیش بینی شده است. علاوه بر این سه مرجع، شعب عالی سازمان نیز صلاحیت رسیدگی به اعتراض از آرای قطعی را بر عهده دارند.
شعبه تجدیدنظر تعزیرات حکومتی
اعتراض به رای تعزیرات در شعب تجدیدنظر تعزیرات حکومتی رسیدگی می گردد. شعب تجدیدنظر تعزیرات حکومتی، برای رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از آرای صادره از شعب بدوی، تشکیل می شود. این شعب مرجع عام رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از آرای شعب بدوی تعزیرات حکومتی محسوب می شوند.
آرای صادره از شعب بدوی ویژه قاچاق کالا و ارز و آرای صادره از شعبه هیات های بدوی موضوع تبصره۲ ماده۷۲ قانون نظام صنفی کشور قابل تجدیدنظرخواهی در شعبه تجدیدنظر تعزیرات حکومتی نیستند بلکه حسب مورد در شعبه هیات های تجدیدنظر و یا شعب تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز مورد رسیدگی واقع می شوند.
شعب تجدیدنظر با حضور یک نفر رئیس و دو نفر عضو تشکیل می گردد. جلسه شعبه با حضور ۲ نفر رسمیت یافته و آرای صادره با دو رای موافق معتبر و لازم الاجرا خواهد بود.
هیات تجدیدنظر تعزیرات حکومتی
هیات تجدیدنظر تعزیرات حکومتی مرجع رسیدگی به آرای صادره از هیات های بدوی موضوع تبصره ۲ ماده ۷۲ قانون نظام صنفی کشور می باشد. هیات تجدیدنظر متشکل از افراد ذیل می باشد:
- یکی از روسای شعب تجدیدنظر سازمان تعزیرات حکومتی.
- نماینده اتاق اصناف شهرستان.
- نماینده اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان.
جلسات هیاتهای تجدیدنظر با حضور هر سه عضو رسمی است و آراء صادره با دو رای موافق معتبر می باشد.
شعبه تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز
اعتراض به رای قاچاق کالا و ارز در شعبه تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز رسیدگی می شود.
مطابق ماده ۵۰ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، آرای شعب بدوی تعزیرات حکومتی در مورد قاچاق کالا و ارز که ارزش آنها کمتر از ۲۰ میلیون ریال باشد قطعی است. در سایر موارد آرای شعب بدوی تعزیرات حکومتی در مورد قاچاق کالا و ارز ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ با درخواست محکوم علیه قابل تجدیدنظرخواهی است و جهات تجدیدنظر خواهی مطابق قانون آئین دادرسی کیفری است.
سازمان تعزیرات ملزم به اختصاص شعب تجدیدنظر ویژه رسیدگی به تخلفات قاچاق کالا و ارز می باشد. این شعب متشکل از افراد حائز شرایط استخدام قضات می باشد.
صلاحیت شعب تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز، تجدیدنظرخواهی از آرای صادره از شعب بدوی، ویژه مبارزه با قاچاق کالا و ارز می باشند. این صلاحیت شامل اعتراض به قرارهای قابل اعتراض صادره از شعب بدوی ویژه قاچاق کالا و ارز نیز می باشد.
شعب تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز با حضور یک نفر رئیس و دو نفر مستشار تشکیل می گردد. جلسه شعب با حضور یک رئیس و حداقل یکی از مستشاران رسمیت می یابد. رای صادره با نظر موافق حداقل دو نفر از اعضا معتبر و لازم الاجرا خواهد بود.
شعبه عالی تجدید نظر تعزیرات حکومتی
شعب عالی مرجع رسیدگی فوق العاده به آرای قطعی صادره از شعب تعزیرات حکومتی می باشند. شعب عالی در سازمان مرکزی از یک رئیس و دو مستشار تشکیل می شود. بنابراین قلمرو صلاحیت این شعب کشوری است. مطابق تبصره ذیل ماده ۲۳ آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی، هرگاه محکوم علیه و یا روسای سازمان تعزیرات حکومتی و بازرسی و نظارت (سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان ) آرای قطعی شعب تعزیرات را خلاف قانون بدانند، با ذکر دلیل می توانند از وزیر دادگستری تقاضای رسیدگی مجدد کنند. چنانچه وزیر دادگستری تقاضا را وارد تشخیص دهد و یا راسا رای را غیر قانونی بداند پرونده را جهت رسیدگی به شعبه عالی تجدیدنظر که به همین منظور در مرکز (پایتخت) تشکیل می شود ارجاع خواهد داد. رای صادره قطعی است. صلاحیت شعب عالی، رسیدگی به آرای قطعی صادره از شعب تجدیدنظر تعزیرات حکومتی است. لذا رسیدگی به آرای قطعی شعب بدوی (اعم از اینکه از ابتدا قطعی بوده و یا به جهت عدم تجدیدنظرخواهی قطعی شده باشد) خارج از حدود صلاحیت شعب عالی است نه شعبه عالی تجدیدنظر (مستفاد از حکم تبصره ماده ۲۳ آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی)
البته آرای شعب بدوی تعزیرات حکومتی که به جهت عدم تجیدنظرخواهی قطعی شده باشند و دلیلی بر عدم انطباق رای با قانون یا عدم تناسب جریمه نقدی با قانون باشد، سازمان تعزیرات حکومتی می تواند تجدیدنظرخواهی نماید. ( تبصره ۳ اصلاحی ۲۱/۷/۹۴ ماده ۵۰ قانون مبارزه با قاچاق کالا وارز ) آرای صادره از هیات های بدوی و هیات های تجدیدنظر تعزیرات حکومتی موضوع تبصره ۲ ماده ۷۲ قانون نظام صنفی کشور نیز قابلیت تجدیدنظرخواهی در شعبه عالی تجدیدنظر تعزیرات حکومتی را دارند.
آرای صادره از شعب بدوی و تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز قابلیت تجدیدنظرخواهی در شعبه عالی تجدیدنظر تعزیرات حکومتی را ندارد. البته طبق نظریه مشورتی شماره ۶۲۹۸/۲۱۰/۹۵ مورخ ۲۳/۱۱/۱۳۹۵ دفتر امور حقوقی سازمان تعزیرات حکومتی، در خصوص آرای قطعی صادره از شعب بدوی و تجدیدنظر ویژه قاچاق کالا و ارز طبق تبصره ۳ اصلاحی ۲۱/۷/۹۴ ماده ۵۰ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هرگاه دلیلی بر عدم انطباق رای با قانون یا عدم تناسب جریمه نقدی با قانون باشد، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی می تواند تقاضای تجدیدنظر کند. و مطابق ماده ۵۰ مکرر ۳ الحاقی ۱۰/۱۱/۱۴۰۰، چنانچه رئیس قوه قضائیه رای قطعی صادره از شعب ویژه رسیدگی به قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی را خلاف شرع تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال می کند تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص می یابد رسیدگی و رای قطعی صادر نماید. شعب خاص مذکور مبنیا برخلاف شرع بین اعلام شده، رای قطعی را نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به عمل می آوردند و رای مقتضی صادر می نمایند.
