سؤال: 1- آیا اداره کل منابع طبیعی در مواردی که طبق قرارداد به منظور واگذاری اراضی ملی، املاکی را که در اختیار متقاضیان طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، قرار داده است در صورت بروز اختلاف با متقاضی و یا انقضای مهلت می‌تواند به دادگاه محل تنظیم قرارداد مراجعه نماید یا خیر؟
2- درخصوص حقوق راجع به اموال غیرمنقول نظیر مطالبه اجاره بها یا اجرت‌المثل و امثال آن آیا خواهان باید به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه نماید یا دادگاه محل وقوع ملک؟
نظریه شماره 841/7 مورخ 18/12/1381
1- هر چند مطابق ماده 11 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی اصل بر صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده دعوی است ولی قانونگذار طبق ماده 12 همین قانون در مواردی که موضوع دعوی، مربوط به دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت از حق، تصرف عدوانی و سایر حقوق راجعه به غیرمنقول است بر اصل مذکور استثناء قائل شده و دعاوی نوع اخیر را در صلاحیت دادگاهی دانسته است که غیرمنقول در حوزه آن واقع است و لذا دعوی مورد بحث در صلاحیت دادگاه محلی است که غیرمنقول در حوزه آن است هر چند این دعوی ناشی از عقد و قرارداد باشد.
2- در مورد دعاوی ناشی از غیرمنقول از قبیل مطالبه اجاره‌بها و مطالبه اجرت‌المثل و غیره همان‌طور که رأی شماره 31 مورخ 5/9/1363 هیأت عمومی دیوان عالی کشور نیز بیان داشته است و با توجه به تعاریفی که در مواد 12 الی 22 قانون مدنی از اموال منقول و غیرمنقول به عمل آمده چنین استنباط می‌شود که قانونگذار بین دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیرمنقول ناشی از عقود و قرارداد و دعوی مطالبه وجوه مربوط به غیرمنقول و نیز اجرت‌المثل آن در غیر مورد عقد و قراداد تفاوت قائل شده است، بدین معنی که دعاوی نوع اول را که بیشتر حالت دین بر ذمه خوانده دارد در زمره اموال منقول و دعاوی نوع دوم مانند اجرت‌المثل که مقدار آن معلوم نبوده و نیاز به کارشناسی و معاینه محل دارد. در زمره اموال غیرمنقول و در صلاحیت دادگاه می‌داند که غیرمنقول در حوزه آن است و لذا مطالبه اجور معوقه و خسارت تأخیر تأدیه ناشی از آن در صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده و دعاوی الزام به تنظیم سند رسمی غیرمنقول، خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک است.
