آنچه مسلم است در طرح دعوی حقوقی و یا دعاوی مربوط به دیوان عدالت اداری تعیین خواسته و همچنین ادله اثباتی چنین خواسته ای از اهمیت ویژه ای  برخوردار است بطوریکه عدم دقت در هر کدام از این موارد به طور قطع و یقین رد دعوی را به  دنبال خواهد داشت. لذا از این جهت باید در تعیین خواسته و همچنین دلایل و مستندات مربوطه به دعوی دقت بیشتری معمول گردد و در دعاوی تملک نیز این امر از اهمیت بالایی برخوردار است.

خواسته دعوا

الف: لزوم مطالبه حق از دستگاه اجرایی قبل از طرح دعوی

مطالبه حقوق ناشی از حق مالکانه قبل از طرح دعوی از جهات مختلفی می تواند مفید به فایده باشد؛ بطوریکه با مطالبه حق از دستگاه اجرایی یا شهرداری ها این امکان وجود دارد که مراجع مذکور بدون نیاز به طرح دعوی در محاکم با اانجام وظایف قانونی خود نسبت به خواسته تمکین نموده و در وقت و هزینه ذیحق صرفه جویی گردد و یا مکتوبات فی مابین در ارتباط با مطالبه حق نشانگر این معنا خواهد بود که خواسته قبلاً از دستگاه های اجرایی و یا شهرداری ها مطالبه گردیده و لکن دستگاه های فوق در این خصوص به وظایف قانونی خود عمل ننموده و ذینفع حقوق مالکانه اجباراً به دستگاه قضایی تمسک جسته است و این امر می تواند در تکمیل دلایل اثباتی دعوی مطروحه موثر واقع گردد.

ب: تصدیق خواسته در دیوان عدالت اداری

یکی از ابهامات و یا تردید در مراجعه و مطالبه خسارت، تصدیق آن قبل از مطالبه خسارت است که هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۶/۳/۱۳۸۷ رای وحدت رویه شماره ۱۹۹-۸۷ نحوه رسیدگی به موضوعات یاد شده را روشن نمود. طبق رای مذکور : «…. مرجع رسیدگی به شکایات اشخاص به طرفیت واحدهای دولتی و شهرداری ها و … در زمینه تملک اراضی و ابنیه واقع در طرح های دولتی و شهرداری ها و همچنین صدور رای بر اساس استحقاق و یا عدم استحقاق مالکین اراضی و املاک مذکور به دریافت معوض و یا بهای اراضی و املاک واقع در طرح های دولتی و شهرداری ها، دیوان عدالت اداری است.» بنابراین اشخاصی که ادعای تملک اراضی و ابنیه یا ادعای مطالبه اراضی و املاک معوض و بهای این املاک را دارند ابتدا باید استحقاق خود را برای دریافت خسارت یا معوض در دیوان عدالت اداری ثابت کنند و پس از صدور رای در مورد استحقاق یا عدم استحقاق محاکم دادگستری می توانند به اظهار نظر بپردازند.

ج: درخواست خسارت، ابطال، خروج از طرح و صدور پروانه و ….

منظور از خواسته دعوی، چیزی است که خواهان از دادگاه می خواهد، خوانده دعوی را به پرداخت یا انجام آن محکوم نماید و یا نظر خود را به عنوان فصل الخطاب نسبت به آن موضوع اعلام کند. در موارد تخلف قانون آئین دادرسی مدنی، به مناسبت های گوناگون به لزوم تعیین خواسته اشاره شده است. به عنوان مثال طبق بند ۳ ماده ۵۱ قانون آئین دادرسی مدنی شرط لازم برای به جریان افتادن دعوی، آن است که خواسته دعوی معلوم باشد و برابر بند ۲ ماده ۵۳ عدم تعیین خواسته در دادخواست، از موارد توقیف دادخواست است. یا در دعوای تملک زمانی باید مطالبه خسارت نمود که قبلاً استحقاق آن و یا تملک مال از سوی خوانده یا طرف شکایت محرز شده باشد و یا چنانکه خواسته ابطال عملیات تملک است باید توجه داشت که دستگاه اجرایی یا شهرداری در روند قانونی تملک، اصول و ضوابط قانونی را رعایت نکرده باشند و یا درخواست خروج از طرح یا الزام به صدور پروانه ساختمان باید به مواعد قانونی اعم از ۱۸ ماه و غیره توجه نمود.

ادله اثبات دعوی

ادله جمع دلیل و معنای آن راهنما و هدایت به سوی واقع می باشد. در اصطلاح عرفی دلیل به چیزی اطلاق می شود که امری را اثبات کند و دلیل وسیله آشکار ساختن حقیقت امری است که مورد ادعای یکی از اصحاب دعوی و انکار طرف دیگر می باشد.

الف: تامین دلیل

تامین دلیل به معنای در امنیت قرار دادن دلیل است. در مواردیکه اشخاص ذی نفع احتمال  دهند که در آینده استفاده از دلائل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین یا دلائلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از دادگاه درخواست تامین آنها را بنمایند. یکی از دلایلی که در طرح دعوی تملک حائز اهمیت است تامین دلیل و به عبارتی ارجاع امر به کارشناس مربوطه و اخذ نظریه فنی و کارشناسی از اشخاص ذیصلاح در اثبات ادعاست. به طوریکه از بسیاری آرا مستفاد می گردد عدم چنین اقدامی در طرح دعوی تملک ممکن است موجب بی حقی شاکی یا خواهان گردد.

به عنوان مثال دادنامه مورخ ۲۸/۲/۱۳۹۰ شعبه ۱۱ دیوان عدالت اداری در مورد شکایت علیه خوانده ردیف دوم به لحاظ عدم پذیرش خوانده اخیر مبنی بر ورود خسارات به ملک شاکی و عدم ارائه نظریه کارشناس راجع به این امر لذا رای به رد شکایت صادر و اعلام می شود رای صادره قطعی است.

ب: مستند سازی نقض قوانین و مقررات تملک

یکی از جهات مهم اثبات دعوی در موضوع تملک توجه ویژه به نقض قوانین و مقررات از سوی دستگاه های اجرایی و شهرداریها است به طوری که مجموعه آرای صادره در دیوان عدالت اداری در رسیدگی شکلی به آرا و تصمیمات مراجع مذکور موید این امر است. آنچه که مسلم است برای اطلاع از نقض قوانین از سوی دستگاه های دولتی و شهرداریها، مطالعه دقیق و توجه به نکات کاربردی قانون نحوه تملک، قانون تحقیق تکلیف اراضی و املاک و هم چنین نحوه تقدیم املاک و اراضی ضروری است. همانگونه که در اکثر آرای محاکم ملاحظه می شود بهترین دلیل برای به نتیجه رساندن دعوی تملک، کشف نقض قوانین و مقررات از سوی دستگاه متولی تملک است.

ج: شهادت شهود

در تمامی ادوار و هم چنین در همه سیستم های حقوقی شهادت شهود به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا همواره مورد استفاده طرفین دعوی دراثبات ادعاهای آنان بوده است

بحث استفاده از شهادت شهود برای اثبات ادعا زمانی می تواند کمک ساز باشد که در اثبات ورود خسارت ناشی از اجرای طرح مدعی به هر دلیلی نتوانسته باشد با تامین دلیل ورود خسارت و سایر موارد مربوطه را تامین کرده باشد.

همچنین در مواردی هم که مجری طرح بنا به هر دلیلی ملک متنازع فیه را جزو اراضی بداند که به صورت رایگان تملک می گردد یا با این استدلال که اراضی مزبور به دلیل نداشتن شرایط قانونی مشمول پرداخت قیمت یا عوض نمی شود نیز می توان با توسل به شهادت شهود و اثبات این شرایط دعوای مذکور را اثبات نمود.

د: سایر ادله قانونی مثل تحقیق محلی، معاینه محلی و …

ادله ای که در قانون آئین دادرسی مدنی به عنوان ادله اثبات دعوا نام برده شده اند در فرآیند رسیدگی به این دعاوی می توانند همچون دعاوی عمومی مثبت ادعا باشند قدرت اثباتی و آئین استفاده از این ادله طبق عمومات آئین دادرسی خواهد بود.

اشتراک گذاری: