نحوه مطالبه ضمانت نامه بانکی
با توجه به ساز و کار و کارکرد ضمانت نامه بانکی ، ذینفع می تواند با رعایت شرایط مقرر در آن و ارائه اسناد و مدارک لازم ، نسبت به مطالبه ضمانت نامه بانکی اقدام نماید و وجه آن را مطالبه نماید . ضمانت نامه اساسا برای این صادر می گردد که تضمین و تامینی برای ذینفع باشد ، تا بتواند ضمانت خواه را وادار به اجرای تعهدات قراردادی اش نماید. و در صورت عدم اجرا بتواند خسارات وارده به خود را از محل ضمانت نامه مطالبه و وصول نماید.
شیوه های مطالبه ضمانت نامه بانکی
مطالبه ضمانت نامه در واقع اقدامی است اداری برای دریافت مبلغ آن. پس از مطالبه وجه ضمانت نامه توسط ذینفع آن و رعایت شرایطی چند، بانک باید مبلغ ضمانت نامه را به وی بپردازد.
ذینفع در مطالبه ضمانت نامه بانکی چه کسی است؟
ذینفع شخصی است که نام و مشخصات او در متن ضمانت نامه قید شده باشد. و بانک های صادر کننده ضمانت نامه ، معمولا خود را صرفا در مقابل شخصی که در متن ضمانت نامه از او تحت عنوان ذینفع نام برده شده است ،مسئول و متعهد می دانند.
نحوه مطالبه ضمانت نامه بانکی
شرایط مطالبه ضمانت نامه های بانکی
ذینفع ضمانت نامه ، برای مطالبه وجه آن باید شروط مندرج در سند ضمانت نامه را رعایت کند و تمامی اسناد و مدارکی را که به موجب مفاد ضمانت نامه،ارائه آنها جهت مطالبه ضرورت دارد ، تهیه و ارائه کرده و تشریفات شکلی مقرر در ضمانت نامه را نیز رعایت کند.
ماده ۱۲ مقررات متحدالشکل ضمانت نامه های عندالمطالبه ،تعهد ضامن را مطابق شرایط ضمانت نامه و مقررات موصوف و حداکثر تا مبلغ مندرج در ضمانت نامه می داند.
همچنین جهت مطالبه ضمانت نامه های بانکی می بایست اسنادی که در ضمانت نامه مشخص شده است نیز ارائه گردد.بانک ضامن، بدون وارد شدن در ماهیت اسناد ،بر مبنای ظاهر اسناد و مدارک ارائه شده تصمیم می گیرد.
اقداماتی که بانک پس از ارائه اسناد و مدارک انجام می دهد به شرح ذیل می باشد:
- ظرف مدت ۵ روز کاری بعد از ارائه مدارک مطالبه ،بررسی های لازم را انجام می دهد.
- چنانچه ضامن مطالبه را مغایر با مفاد ضمانت نامه تشخیص دهد می تواند آن را رد کند.یا صرفا براساس صلاحدید خود به طرف دستور دهنده یا ضامن متقابل (در ضمانت نامه متقابل ) مراجعه کند.
- در صورتی که ضامن (بانک) مطالبه را رد کند باید اطلاعیه ای ، به درخواست دهنده بدهد.این اطلاعیه دربردارنده موارد زیر بوده و با شرایط زیر ارائه می شود:
- در صورتیکه ضامن (بانک) مطالبه وجه را رد می کند.
- ذکر هر مغایرتی که ضامن به دلیل آنها مطالبه وجه را رد می نماید.
- اطلاعیه باید در ظرف ۵ روز کاری بعد از ارائه درخواست ارسال شود.
- عدم اقدام طبق این شرایط ،ضامن (بانک) را از ادعای عدم تطابق محروم می کند.
۴.ضامن هیچ تعهد یا مسئولیتی در مورد شکل ،کفایت ،دقت ،اصالت ،صحت یا پیامدهای هرگونه امضاء یا مدارک ارائه شده ندارد.
۵.ضامن تعهد و مسئولیتی در مورد پیامدهای ناشی از تاخیر ،مفقود شدن ،نقص یا سایر اشتباهاتی که در هنگام ارسال اسناد پیش می آید ندارد.
۶.اگر مطالبه وجه توسط ضامن رد شود و مدت اعتبار ضمانت نامه باقی باشد ذینفع می تواند مطالبه و ارائه ثانوی اسناد و مدارک را صورت دهد.
۷.اگر مطالبه بیش از مبلغ کل ضمانت بوده یا اعلام تخلف یا مدارک دیگری که لازم است همراه ضمانت نامه ارائه شود جمعا مبالغی را کمتر از مبلغ مطالبه شده نشان دهد ،مطالبه غیر منطبق خواهد بود.
پس از مطالبه وجه ضمانت نامه با رعایت شرایط مقرر ، بانک باید نسبت به بررسی مطالبه و اسناد و مدارک آن اقدام نموده و چنانچه مطالبه را منطبق با شرایط ضمانت نامه تشخیص داد بلافاصله و بدون عذر و اعتراض وجه آن را بپردازد.
چگونگی مطالبه ضمانت نامه بانکی
آیا هرنوع مطالبه اعم از کتبی یا شفاهی کفایت می کند و یا اینکه در این زمینه شرایط ویژه ای لازم است؟
تردیدی نیست که مطالبه باید مدلل باشد. به گونه ای که اثبات و احراز آن به سادگی امکان پذیر باشد.در ضمانت نامه های داخلی معمولا مطالبه با درخواست ،یادداشت و یا نامه کتبی ذینفع انجام می شود و صرف مطالبه شفاهی کفایت نمی کند.
درصورت پرداخت مبلغ ضمانت نامه با مطالبه شفاهی آیا چنین پرداختی غیر معتبر است؟
در پاسخ باید گفت مشکل مطالبه شفاهی بیشتر در اثبات و احراز آن است نه در ماهیت آن.بنابراین نمی توان گفت که چنین اقدامی نا معتبر است .چراکه مطالبه شفاهی عبارت است از خواستن مبلغ ضمانت نامه. کتبی بودن درخواست مطالبه وجه بیشتر به خاطر آن است که حقوق بانک رعایت شود و بانک پس از پرداخت وجه ضمانت نامه از جهت مطالبه آن از مضمون عنه دچار مشکل نشود. اما اگر بانک با مطالبه شفاهی وجه ضمانت نامه را پرداخت نماید نمی توان ایرادی را به بانک وارد کرد.
بیان مبانی ادعا از طرف ذینفع
همانطور که گفته شد ذینفع باید برای مطالبه وجه ضمانت نامه تمام شرایط مندرج در ضمانت نامه را رعایت نماید.همچنین اسناد و مدارکی که به موجب متن ضمانت نامه لازم شمرده شده نیز ضمیمه و ارائه کند.
آیا ذینفع در هنگام مطالبه باید دلایل مطالبه از جمله نقض قرارداد پایه و اصلی و تخلف مضمون عنه را ادعا کرده و مدلل سازد یا خیر؟
این موضوع به مفاد و مندرجات و همچنین شرایط مذکور در سند ضمانت نامه بستگی دارد.چرا که مطالبه وجه ضمانت نامه معمولا موکول و منوط به نقض قرارداد توسط مضمون عنه و یا قصور وی در ایفای تعهدات قراردادی خویش است.و بدون آن امکان مطالبه وجه ضمانت نامه وجود ندارد.
از طرفی برخی معتقد هستند که صرف مطالبه وجه به طور ضمنی ، بیان کننده این مطلب است که مضمون عنه از تعهدات قراردادی خود قصور ورزیده یا تخلف نموده است ولی با همه این اوصاف الزام ذینفع به اعلام تخلف ضمانت خواه و حتی اعلام موارد تخلف می تواند از موارد سوء استفاده و استفاده متقلبانه از این سند بکاهد.
در این خصوص هیات عمومی دیوان عالی کشور در رای اصراری پرداخت وجه ضمانت نامه به صرف اظهار ذینفع را حمل بر لزوم اعلام تخلف توسط وی دانسته و بدون اعلام تخلف ،وجه آن را قابل پرداخت ندانسته است.
مطالبه وجه ضمانت نامه متقابل
ضمانت نامه متقابل، تامین و تضمین متقابلی است که به بانک صادر کننده ضمانت نامه اصلی داده می شود تا پوششی برای پرداخت های وی باشد.
بند ب ماده ۱۷ مقررات متحدالشکل ضمانت نامه نهایی عندالمطالبه در مورد مطالبه وجه ضمانت نامه متقابل مقرر داشته :
“مطالبه وجه ضمانت نامه متقابل باید همراه بیانیه ای از طرفی باشد که ضمانت نامه متقابل به نفع او صادر شده و در این بیانیه باید ذکر شود که طرف مذکور مطالبه وجه را مطابق با شرایط ضمانت نامه یا ضمانت نامه متقابلی که توسط او صادر شده دریافت نموده است.”
لذا بانک صادر کننده برای مطالبه وجه ضمانت نامه متقابل از بانک دستوردهنده باید به وی اعلام کند که ذینفع ضمانت نامه اصلی ،مطالبه ای که مطابق با شرایط ضمانت نامه بوده است را انجام داده است.
چنانچه ضامن متقابل ، مطالبه ضمانت نامه را به موجب ضمانت نامه مغایر تشخیص دهد می تواند درخواست را رد نموده یا صرفا براساس صلاحدید خود به طرف دستوردهنده برای قبول مغایرت مراجعه کند.همچنین ضامن متقابل مکلف به اطلاع رسانی به دستوردهنده در مورد مطالبه وجه می باشد.
صدور قرار تامین خواسته نسبت به ضمانت نامه های بانکی
پیش از این درخصوص امکان صدور دستور موقت راجع به منع پرداخت ضمانت نامه های بانکی توضیح دادیم.سوالی که بسیار مطرح شده این است که:
- آیا ضمانت نامه مال محسوب می شود؟
- آیا می توان نسبت به توقیف آن در قالب تامین خواسته اقدام نمود؟
در پاسخ به این سوال لازم به ذکر می باشد که ضمانت نامه طلب بالقوه ذینفع از بانک است نه طلب بالفعل . زمانی طلب بالقوه به بالفعل تبدیل می شود که ضمانت خواه یا متعهد از شرایط قرارداد پایه تخلف نماید.وگرنه چنانچه متعهد از شرایط قرارداد اصلی تخلف ننماید ، ذینفع اقدام به مطالبه وجه ضمانت نامه نخواهد کرد.پس طلب ذینفع از بانک یک طلب حال محسوب نمی شود تا از طریق تامین خواسته قابل توقیف باشد.بلکه یک دین احتمالی و تضمینی است و زمانی به دین تبدیل می شود که از سوی ذینفع مطالبه گردد.والا تضمین بوده و قابل توقیف نخواهد بود.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
