دعاوی غصب و تصرف

خلع ید ، دعوای مالک رسمی مال غیرمنقول علیه متصرف غیر قانونی ست. اگر کسی ملکی را بدون اینکه حقی بر آن داشته باشد و بدون رضایت مالک تصرف کند غاصب محسوب و ضامن عین و منافع ملک میباشد. مالک رسمی ملک میتواند از طریق دادخواست، خلع ید غاصب و اجرت‌المثل مدت زمان تصرف را بخواهد.

چه کسی میتواند دادخواست خلع ید بدهد؟

خواهان این دعوا فقط مالک رسمی ملک است؛ یعنی شخصی که سند رسمی ملک به نام او صادر شده است. خوانده نیز متصرف ملک است که من غیر حق، مال را در تصرف خود دارد. ممکن است متصرفین غیر قانونی متعدد باشند که در این صورت دادخواست باید علیه همه آنها مطرح شود.

دعوای خلع ید مستند به سند عادی

چنانچه ملکی سند رسمی نداشته باشد یا در اصل مالکیت ملک اختلاف وجود داشته باشد، طرح دعوای خلع ید قابل استماع نیست. در چنین موردی، خواهان باید ابتدائا اقدام به طرح دعوای اثبات مالکیت یا الزام به تنظیم سند رسمی نموده و پس از دریافت سند رسمی به نام خود، دادخواست خلع ید را تقدیم کند. تقاضای رسیدگی به اثبات مالکیت و الزام به تنظیم سند رسمی با خلع ید در یک دادخواست بلامانع است.

خلع ید از ملک مشاع

شریک یا شرکای یک ملک مشاع نیز میتوانند علیه شریک یا شرکای دیگر دادخواست خلع ید بدهند.

در مورد مالکیت مشاعی توجه به این نکته ضروری ست که حق مالکیت هر شریک در تمام قسمت‌های ملک مشاع منتشر است؛ یعنی ذره ذره ملک مشاع در ملکیت تمام شرکاست و هیچ قسمتی از ملک وجود ندارد که فقط متعلق به یکی از شرکا باشد. به همین دلیل تصرف در تمام قسمت‌های مال مشاع مستلزم رضایت همه شرکاست.

در صورتی که حتی یک شریک راضی به تصرف سایر شرکا در ملک نباشد، میتواند خلع ید متصرفان را از دادگاه بخواهد.

نکته قابل توجه درمورد خلع ید از ملک مشاع در مرحله اجرای رای است. مطابق ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی، برای خلع ید از ملک مشاع، از کل ملک خلع ید میشود اما ملک به تصرف محکوم‌له نیز داده نمیشود.

دلیل این موضوع نیز همان انتشار حق مالکیت هر شریک در ذرات ملک مشاعی و لزوم رضایت تمام شرکا برای تصرف ملک است.چنانچه محکوم‌له بخواهد ملک را تصرف کند باید قبلا اجازه سایر شرکا را کسب کند.لازم به تذکر است چنانچه بین شرکای ملک مشاع تقسیم‌نامه تنظیم شده باشد، دعوای خلع ید مسموع نیست.