بازرسی کار ، یکی از تدابیر حفاظتی برای کارگران ،در قانون کار است . بازرسی کار در خصوص مسائل ایمنی و حفاظت فنی می باشد که شامل تمامی کارگاه های مشمول قانون کار ،حتی کارگاه های خانوادگی می گردد.از این رو شورای عالی حفاظت فنی مسئول تهیه موازین و آئین نامه های حفاظت فنی شده است که ۱۲ عضو دارد . از جمله وزیر کار و امور اجتماعی معاون وزارت صنایع ، معاون وزارت کشاورزی و … که لیست اعضای آن ها در ماده ۸۶ قانون کار بیان شده است.

آیا هر قصوری از کارفرما مشمول بازرسی کار می گردد؟

بازرسی کار بدین معنا نیست که هر قصوری در کارگاه رخ دهد، کارفرما مسئول باشد.  بلکه چنانچه کارفرما برای حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و اختیارات لازم را در اختیار کارگر قرار دهد و کارگر با وجود آموزش های لازم و همین طور تذکرات قبلی بدون توجه به دستور العمل ها و مقررات موجود اقدامی انجام دهد ، کارفرما مسئولیتی ندارد و در صورت بروز هر مشکلی حل اختلاف با مراجع حل اختلاف است .

وظایف بازرسان اداره کار چیست؟

به جهت اینکه بازرسی کار با ضابطه تر اجرا شود وظایف بازرسان در ماده ۹۶ قانون کار بیان شده است.

از جمله وظایف بازرسان اداره کار می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• نظارت بر اجرای مقررات ناظر به شرایط کار به ویژه مقررات حمایتی مربوط به کارهای سخت و زیان آور ، مدت کار ، مزد، رفاه کارگران ، اشتغال زنان و کارگران
• نظارت بر اجرای صحیح مقررات قانون کار و آئین نامه ها و دستور العمل های مربوط به حفاظت فنی از دیگر وظایف بازرسان است .
• آموزش های مربوط به حفاظت فنی را به کارگران و کارفرمایان و کلیه افرادی که در معرض خطرات ناشی از کار هستند ، بدهند.
• بررسی و تحقیق پیرامون اشکالات ناشی از اجرای مقررات حفاظت فنی و ارائه پیشنهادات لازم جهت اصلاح دستور العمل ها با توجه به تحولات و پیشرفت تکنولوژی از دیگر وظایف بازرسان تلقی می شود.
• رسیدگی به حوادث ناشی از کار در کارگاه های مشمول و همین طور تجزیه و تحلیل عمومی و آماری این موارد جهت پیشگیری از این حوادث از دیگر وظایف بازرسان می باشد.

بازرسی کار

وظایف بازرسان ، اعمال سنگینی است که بر دوش بازرس قرار میگیرد . از این رو لازم است که فردی به این امر اشتغال داشته باشد که دوره های آموزش نظری و علمی را در بدو استخدام بگذراند. و پس از گذراندن دوره مربوطه به آنان کارت ویژه حسب مورد با امضا وزیر کار و امور اجتماعی و یا وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی داده می شود که هنگام بازرسی باید همراه خود داشته باشند . و در صورت تقاضای مقامات رسمی و یا مسئولین کارگاه ارائه دهند.

آیا کارفرمایان می توانند مانع ورود بازرسان به کارگاهها شوند؟

هنگامی که کارشناسان  ،دوره مربوطه آموزش نظری و علمی را در بدو استخدام می گذرانند،کارت ویژه حسب مورد با امضا وزیر کار و امور اجتماعی و یا وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی به آنها اعطا می شود. چنانچه بازرسان مربوطه ،به کارگاه  مراجعه نمایند ،بایستی کارت خود را ارائه دهند، در این صورت کارفرمایان و دیگر افراد نمی توانند مانع ورود آنان شوند و از انجام وظایف آنان جلوگیری به عمل بیاورند یا اطلاعات و مدارک لازم را به آنان ارائه ندهند . و اگر احیانا چنین اقدامی از سوی کارفرمایان یا دیگر افراد صورت گیرد پیگرد قانونی و مجازات را در پی دارد.

از آنجایی که بازرسی بدین جهت است که بازرسان از روند کار کارگاه مطلع شوند و مطمئن شوند که کارفرمایان کارشان را در کارگاه به درستی مدیریت می کنند ،

بازرسان می توانند هرزمان که بخواهند بدون اطلاع قبلی به محل کار مراجعه کنند و یا دفاتر و اسناد محل کار مربوطه را تقاضا و مشاهده و بررسی کنند.البته کارگاه های خانوادگی بدین شکل نیست و اگر بازرسان کار بخواهند به این کارگاه ها ورود کنند باید اجازه کتبی دادستان محل را داشته باشند .

سوال: گزارش بازرسان تا چه اندازه  می تواند اعتبار داشته باشد؟

پاسخ : قانون گذار در ماده ۱۰۱ قانون کار گزارش های بازرسان  را ، در موارد مربوطه به حدود وظایف و اختیاراتشان، در حکم گزارش ضابطین دادگستری قرارداده است.

موارد ممنوعیت از بازرسی

• بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار از اقدام به بازرسی در کارگاهی که خود یا یکی از بستگان نسبی آن ها تا طبقه سوم و یا یکی از اقربای سببی درجه اول آنان که به طور مستقیم ذی النفع است ممنوع می باشند.
• بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار همین طور نمی توانند در تصمیم گیری مراجع حل اختلاف نسبت به پرونده هایی که در سابق به عنوان بازرس در مورد آن ها اظهار نظر نموده اند شرکت کنند . اما حضور آن ها به عنوان مطلع و کارشناس در جلسات مزبور منع قانونی ندارد.
• افشاء اسرار و اطلاعات کارشناسی ولو پس از برکناری از خدمت دولتی نیز از دیگر ممنوعیت هایی است که قانون برای کارشناسان مختلف در نظر گرفته است.

آنچه مسلم است و با توجه به شرح وظایف بازرس ، بازرسی ، نهادی است جهت حمایت از حقوق کار و کارگر . بدین جهت قانون از بازرس خواسته است در صورتی که در حین بازرسی احتمال وقوع حادثه و یا بروز مشکلی را بدهد بلافاصله مراتب را به صورت کتبی به کارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم خود اطلاع دهد تا مراتب قانونی لازم طی شود.در این بین و در طی مراحل بازرسی که کار بنا به تشخیص بازرس و برای جلوگیری از ضرر متوقف شود گاها ممکن است در گزارش بازرس کار، اشتباهاتی هم رخ دهد که باعث تضرر عده ای شود که در این صورت نیز،  قانون حق اعتراض به گزارش بازرسان را به افرادی که از تصمیم بازرس متضرر شده اند اعطا کرده است.