اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری ، از طرق فوق العاده شکایت از آرا در دیوان عدالت اداری است که صرفا در مورد احکام قابلیت اعاده دادرسی وجود دارد و در مورد قرار ها کاربرد ندارد. در واقع اعتراض از طریق اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری، باعث می شود که دادرسی منتهی به حکم قطعی به درخواست محکوم علیه، دوباره در همان مرجع صادرکننده حکم مورد رسیدگی و دادرسی قرار بگیرد. در واقع می توان اعاده دادرسی را آخرین راه و سنگر برای احقاق حق دانست و قاعدتا چون قبل از اعاده دادرسی، پرونده در مراجع بدوی و تجدیدنظر مورد رسیدگی قرار گرفته، قبول شدن تقاضای اعاده دادرسی مسیر سختی دارد. از همین رو در قدم اول باید احکام و نحوه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری مورد شناسایی قرار گیرد و سپس با شناخت جهات اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری با رعایت مهلت و موارد قانونی بتوان نتیجه مطلوب اخذ نمود.

مهلت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری و موارد اعاده دادرسی در این مرجع از موارد مهمی است که در ادامه به بیان و تشریح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.

جهات اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری را بسته به جهت اعاده دادرسی می توان در چهار دسته، تقسیم بندی کرد:

  • اعاده دادرسی به جهات مصرحه در قانون دیوان عدالت اداری

اصولا اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری، فقط نسبت به احکامی قابل طرح است که در قانون صریحاً پیش بینی شده باشد. مطابق ماده ۹۸ قانون دیوان عدالت اداری، احکامی که قابلیت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری دارند عبارتند از:

  1. حکم، خارج از موضوع شکایت صادر شده باشد.
  2. حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
  3. در مفاد حکم، تضاد وجود داشته باشد.
  4. حکم صادر شده با حکم دیگری درخصوص همان دعوی و اصحاب آن، که قبلاً توسط همان شعبه یا شعبه دیگر صادر شده است متعارض بوده بدون آن که سبب قانونی موجب این تعارض باشد.
  5. حکم، مستند به اسنادی باشد که پس از صدور، جعلی بودن و یا عدم اعتبار آنها به موجب حکم مراجع صالح قانونی ثابت شده باشد.
  6. پس از صدور حکم، اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری باشد و ثابت شود اسناد و دلایل یاد شده در جریان دادرسی در اختیار وی نبوده است.
  • اعاده دادرسی در دیوان به جهت مغایرت حکم صادره با قوانین و مقررات

طبق ماده ۷۹ قانون دیوان عدالت اداری  در صورتی که رئیس قوه قضائیه یا رئیس دیوان عدالت اداری رای قطعی شعب دیوان را خلاف قانون تشخیص دهند، رئیس دیوان عدالت اداری فقط برای یک بار با ذکر دلیل پرونده را برای رسیدگی ماهوی و صدور رای به شعبه هم‌عرض ارجاع می‌نماید. شعبه مذکور مکلف است خارج از نوبت به پرونده رسیدگی و رأی مقتضی را صادر کند. رای صادر شده قطعی است.

  • اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری به جهت خلاف بین شرع بودن

ماده ۷۹ قانون دیوان عدالت اداری همان حکمی را که در خصوص خلاف قانون بودن رای قطعی تعیین نموده در خصوص آرای

قطعی صادره از شعبات بدوی و تجدیدنظر نیز معین کرده است. نکته ای که در خصوص آراء خلاف شرع و خلاف قانون بدان باید

توجه کرد این است که اگر رای قطعی در شعبه تجدیدنظر صادر شده باشد پرونده به دستور رییس دیوان به شعبه تجدیدنظر ارجاع

می شود.

  • اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری به جهت عدم امکان اجرای حکم

در مواردی که محکوم علیه در مقام اجرای احکام قطعی دیوان، به موانع قانونی استناد نماید و یا به جهتی امکان عملی اجرای حکم نباشد و این جهات به تشخیص دادرس اجرای احکام دیوان، موجه شناخته شود، از موارد اعاده دادرسی تلقی و پرونده به منظور رسیدگی به این جهات به شعبه صادرکننده رای قطعی ارجاع می‌گردد. شعبه مزبور در صورت تایید وجود مانع قانونی و یا عدم امکان اجرای حکم، رای مقتضی به جبران خسارت و یا تعیین جایگزین محکوم به صادر می‌نماید. در غیر این صورت قرار رد صادر و پرونده برای ادامه عملیات اجرائی به واحد اجرای احکام دیوان اعاده می‌شود. رای و یا قرار صادرشده در این مرحله قطعی است.

مهلت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

ماده ۹۹ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری، زمان مقرر برای تقدیم دادخواست هر کدام از موارد مصرحه فوق الذکر را به شرح زیر بیان کرده است:

  • در صورتی که حکم خارج از موضوع شکایت باشد و یا بیش از مقدار خواسته باشد و یا تضادی در مفاد حکم باشد، از زمان تاریخ ابلاغ رأی از دیوان عدالت اداری، ۲۰ روز مهلت تقدیم دادخواست اعاده دادرسی به دیوان عدالت اداری پیش بینی شده است.
  • در صورت وجود تعارض بین حکم صادره از همان شعبه دیوان عدالت اداری با همان اصحاب در دعوایی دیگر، و یا اخذ حکم از مراجع قانونی که مثبت جعلیت و یا عدم اعتبار مستندات حکم صادره در دیوان عدالت اداری باشد و یا جهت به دست آوردن مدارک جدید توسط درخواست کننده اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری باشد، مهلت اعاده دادرسی، از زمان حصول سبب اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری، ۲۰ روز مهلت پیش بینی شده است.

مطابق ماده ۱۰۰ قانون دیوان عدالت اداری، متقاضی اعاده دادرسی باید جهات اعاده دادرسی را در دادخواست خود قید کند و دیوان نیز در محدوده همان جهت به تقاضای شخص رسیدگی می نماید.

مهلت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

مهلت اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

نقض رای قطعی دیوان عدالت اداری به غیر از اعاده دادرسی

قانون گذار علاوه بر جهات اعاده دادرسی که در ماده ۹۸ قانون دیوان عدالت اداری به آن اشاره نموده، مواردی را نیز در قانون مذکور پیش بینی کرده است که از آن طریق امکان نقض آرای صادره از شعب بدوی و تجدیدنظر دیوان عدالت اداری که قطعی گردیده ممکن می باشد و این موارد عبارتند از:

  1. مطابق ماده ۷۴ قانون دیوان عدالت اداری، چنانچه قاضی شعبه بدوی صادرکننده رأی، پی به اشتباه خود ببرد و پرونده به هر علتی به شعبه تجدیدنظر نرفته باشد، با ذکر دلیل پرونده را از طریق رئیس دیوان به شعبه تجدید نظر ارسال می کند. شعبه یاد شده با توجه به دلیل ابرازی و درصورت وارد دانستن اشتباه، رأی صادر شده را نقض می نماید و هرگاه رأی صادره به صورت قرار باشد پرونده را جهت ادامه رسیدگی به شعبه بدوی اعاده و در غیر این صورت اقدام به رسیدگی ماهوی می کند.
  2. مطابق ماده ۷۵ قانون دیوان عدالت اداری، در صورتی که حداقل یک قاضی از دو قاضی و یا دو قاضی از سه قاضی صادرکننده رأی در شعبه تجدیدنظر، پی به اشتباه شکلی یا ماهوی خود ببرند، مراتب را با ذکر دلیل به رئیس دیوان عدالت اداری اعلام می دارند. رئیس دیوان پرونده را جهت رسیدگی و صدور رأی به شعبه هم عرض ارجاع می دهد.
  3. در صورت اعتراض شخص ثالث به حکم صادره از دیوان عدالت اداری،ماده ۵۷ قانون دیوان عدالت اداری مقرر نموده است، آراء شعب دیوان که بدون دخالت فرد ثالث ذی نفع در مرحله دادرسی، صادر شده باشد. در صورتی که به حقوق شخص ثالث، خلل وارد نموده باشد، ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از حکم، توسط شخص ثالث قابل اعتراض است. این اعتراض در شعبه رسیدگی کننده به پرونده، مطرح می شود و شعبه مزبور با بررسی دلایل ارائه شده، مبادرت به صدور رأی می نماید.
  4. در صورتی که اجرای حکم صادره از دیوان عدالت اداری، خارج از اختیار محکوم علیه باشد و در جریان دادرسی نیز وارد نشده باشد.

برای مطالعه بیشتر در خصوص اعتراض شخص ثالث به حکم صادره از دیوان عدالت اداری کلیک نمایید.

تنظیم دادخواست برای اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

جهت تنظیم دادخواست اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری، باید نکات زیر در دادخواست ذکر شود:

  • مشخصات شاکی که شامل:
  1. نام و نام خانوادگی، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، شغل، تابعیت و اقامتگاه برای اشخاص حقیقی
  2. نام، شماره ثبت، اقامتگاه اصلی و شماره تلفن تماس برای اشخاص حقوقی
  • مشخصات طرف شکایت که شامل:
  1. نام و نام خانوادگی، سمت و نشانی دقیق محل کار مأمور دولت درصورت امکان
  2. نام کامل دستگاه های موضوع ماده(۱۰) این قانون
  • نام و نام خانوادگی و اقامتگاه وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی شاکی، در صورت تقدیم دادخواست توسط آنان
  • موضوع شکایت و خواسته
  • شرح شکایت
  • مدارک و دلایل مورد استناد
  • امضاء یا اثر انگشت شاکی یا وکیل یا قائم مقام و یا نماینده قانونی وی و یا امضاء و مهر شخص حقوقی ذیل دادخواست
  • مدرک اثبات کننده سمت برای اشخاص حقوقی و نمایندگان قانونی

مدارک جدید در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

یکی از مواردی که در مورد آن می توانیم درخواست اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری بکنیم، بند “ج” ماده ۹۸ قانون دیوان عدالت اداری است که طبق آن: “پس از صدور حکم، اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری باشد و ثابت شود اسناد و دلایل یاد شده در جریان دادرسی در اختیار وی نبوده است.”

در اصطلاح حقوقی اینجا با واژه ی سند یا مدرک مکتوم مواجه هستیم. سند یا مدرک مکتوم، به سند یا مدرکی گفته می شود که در زمان صدور رأی اولیه موجود بوده، ولی در اختیار درخواست کننده اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری نبوده است.

مدارک جدید در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

مدارک جدید در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

خروج حکم از موضوع شکایت در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

در صورتی که دیوان عدالت اداری در فرآیند رسیدگی به امری که موضوع شکایت یا خواسته نبوده حکم کند و این رای با وجود اعتراض قطعی گردد، متضرر از این امر می تواند تقاضای اعاده دادرسی خود را تقدیم دیوان عدالت اداری کند.

صدور حکم بیشتر از میزان خواسته در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

گاهی ممکن است دیوان به امری خارج از موضوع شکایت رای صادر نماید و موضوع حکم و موضوع شکایت یکی باشد اما رای صادره بیستر از میزان خواسته باشد. برای مثال شخصی با طرح دعوای مطالبه خسارت از شهرداری تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر جبران خسارت وارده از سوی شهرداری به میزان یک میلیارد ریال می نماید، دیوان نیز ضمن تصدیق خسارت وارده حکم به پرداخت دو میلیارد ریال به عنوان خسارت صادر می نماید. در اینجا چون میزان خواسته شخص یک میلیارد ریال می باشد صدور رای به بیش از میزان خواسته از جهات اعاده دادرسی خواهد بود.

وجود تضاد در مفاد حکم در اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

یکی دیگر از موارد اعاده دادرسی به تصریح قانون گذار وجود تضاد در مفاد یک حکم می باشد بدین صورت که ممکن است شعبه دیوان در مقام رسیدگی حکم بر عدم ذیحقی خواهان و بطلان دعوای وی صادر نماید اما از طرف دیگر خوانده را به جبران خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله محکوم کند.

اثبات جعلیت یا عدم اعتبار مستندات رای دیوان در اعاده دادرسی

شاید اصلی ترین و مهم ترین جهت اعاده دادرسی را اثبات جعلیت یا عدم اعتبار مستندات دیوان دانست. زمانی که جعیلت یا عدم اعتبار مستندات و مدارکی که مبنای صدور رای قطعی در دیوان بوده اند به موجب حکم مرجع قضایی اثبات شود می توان مستند به همان رای سقوط اعتبار اسناد و مدارک، تقاضای اعاده دادرسی کرد.

صدور دو حکم متعارض در خصوص یک دعوا به عنوان جهت اعاده دادرسی

گاهی اوقات نیز ملاحظه می شود که به جهت طرح یک خواسته در دو شعبه یا طرح دو خواسته متعارض در شعب مختلف، آرایی از شعب دیوان صادر می شود که در تعارض با یکدیگر هستند. به عبارت دیگر آرای صادره در مقام اجرا با یکدیگر در تعارض می باشند. در چنین مواردی نیز می توان تقاضای اعاده دادرسی کرد.

توقف اجرای حکم قطعی پس از اعاده دادرسی در دیوان عدات اداری

یکی از موارد مهم در خصوص بحث اعاده دادرسی از آرا قطعی دیوان عدالت اداری ، توقف اجرای رای مذکور می باشد. شعبه رسیدگی کننده به اعاده دادرسی که همان شعبه صادرکننده رای قطعی می باشد در صورتی که پس از تقاضای اعاده دادرسی و قبول آن ضرورت توقف اجرای حکم را احراز نماید، مستند به ماده ۱۰۳ قانون دیوان عدالت اداری، دستور توقف آن را صادر می کند. در این حالت اجرای حکم تا صدور رای از شعبه رسیدگی کننده متوقف می گردد.

همچنین در صورتی که رییس قوه قضاییه یا رییس دیوان رایی را خلاف قانون یا خلاف شرع تشخیص داده و دستور رسیدگی مجدد آن را صادر می نماید، اجرای حکم تا صدور رای مجدد متوقف می شود.

رای دیوان عدالت اداری پس از رسیدگی به اعاده دادرسی

شعبه صادر کننده رای قطعی که دادخواست اعاده دادرسی به آن ارجاع می شود در صورتی که جهت اعاده دادرسی را وارد بداند با صدور قرار قبول اعاده دادرسی وارد رسیدگی ماهوی می گردد. پس از رسیدگی ماهوی، هرگاه شعبه دادخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد تقاضای اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می‌نماید. در صورتی ‌ که دادخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می‌گردد.

اعاده دادرسی مجدد در دیوان عدالت اداری

قانون گذار ممنوعیتی برای امکان تقاضای اعاده دادرسی مجدد در قانون دیوان عدالت اداری پیش بینی نکرده است، لذا شخص می تواند در صورت رد تقاضای اعاده دادرسی خود مجدد تقاضای اعاده دادرسی نماید، اما بنا به ماده ۱۰۵ همان قانون اعاده دادرسی به جهتی که قبل صورت گرفته بود، پذیرفته نیست.

هزینه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

طبق ماده ۱۹ قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری، هزینه دادرسی در شعب بدوی دیوان عدالت ۱۰۰.۰۰۰ ریال و در شعب تجدید نظر، ۲۰۰.۰۰۰ ریال تعیین شده که مطابق تبصره ی آن، هر سه سال یکبار، هزینه ها تعدیل شده و به روز رسانی خواهند شد. در آخرین تغییرات هزینه های خدمات قضایی که در سال ۱۳۹۹ وضع شده، هزینه های فوق به ترتیب به ۲۰۰.۰۰۰ ریال و ۴۰۰.۰۰۰ ریال تعدیل شده است؛ اما هزینه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری، معادل هزینه تقدیم دادخواست در شعب تجدید نظر خواهد بود که همان ۴۰۰.۰۰۰ ریال می باشد. میزان هزینه جدید برای خدمات قضایی، سال ۱۴۰۳ اعلام خواهد شد.

سخن نهایی

در ابتدای نوشته نیز بیان شد که اعاده دادرسی آخرین روش اعتراض به رای دیوان عدالت اداری می باشد و در صورتی که بدون آشنایی با قوانین اقدامی انجام بدهید نتیجه غایی آن احتمالا باب میل شما نخواهد بود. همانطور که مستحضرید دیوان عدالت اداری به عنوان بالاترین مرجع اداری در کشور صلاحیت رسیدگی به موارد متعددی دارد که در ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری به آنها اشاره شده است. از همین رو نحوه اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری و دفاع از خواسته بسته به موضوع پرونده متفاوت خواهد بود و نتیجه گرفتن در آن جز از طریق تسلط و آگاهی بر قوانین و مقررات و آشنایی با رویه قضایی محاکم، ممکن نیست. لذا پیشنهاد می شود قبل ازهرگونه اقدامی در راستای اعاده دادرسی از رای دیوان عدالت اداری با وکلای مجرب و متخصص در این زمینه مشورت نمایید.

دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با بیش از دو دهه سابقه درخشان در زمینه دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری  ، آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان و قبول وکالت در دیوان عدالت اداری  می باشد .

سوالات متداول

طبق ماده ۹۹ قانون دیوان عدالت اداری این مهلت ۲۰ روز برای اشخاص مقیم داخل و دو ماه برای اشخاص مقیم خارج از کشور می باشد.

جهات اعاده دادرسی در دیوان عدالت  اداری که در ماده ۹۸ قانون دیوان عدالت اداری بیان گردیده اند که در بالا به آنها اشاره شده است.

شما می‌توانید از طریق شبکه‌های اجتماعی نظیر واتساپ و یا تلگرام با وکلای دفتر حقوقی دادپویان حامی در ارتباط باشید. همچنین می‌توانید از طریق فرم مربوطه درخواست مشاوره رایگان خود را ثبت کنید.

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

‫2 نظر

  • ماوایی

    خانومی حدودا ۵۰ساله از سال ۸۸تا ۹۱ در شرکتی کار کردن و اومدن بیرون.بعد سال ۹۷تا ۱۴۰۰ هم مجدد مشغول ب کارشدن.و تو این مدت ماهی ۵۰۰تومن دریافتی داشتن بیمه و عیدی و سنوات و اضافه کار هم بهشون ندادنو ایشون شکایت کردن اما چون مدارکی برای اثبات مدت کارکردشون نداشتن رای ک اومده گفته ک شما دوماه کلا کارکرد داشتیدو رای دیوان اینه بوده ک بابت این دوماه باید ۳۸۰۰ب ایشون پرداخت بشه.آیا میشه ب رای اعتراض کرد یا ازطریق مراجع دیگری مراجعه کرد ؟؟؟؟

    شهریور ۲۲, ۱۴۰۱ در ۱۳:۴۰
    • دادپویان حامی

      سلام خیر متاسفانه امکان ندارد.مگر اینکه دلیل جدیدی به دست بیاورید که تاکنون مخفی و مکتوم و غیر قابل دسترسی بوده ،آنگاه امکان اعاده دادرسی وجود دارد.

      شهریور ۲۲, ۱۴۰۱ در ۱۳:۵۳

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    5 × پنج =