مطالبه حق سرقفلی

مطالبه حق سرقفلی و حق کسب و پیشه تجارت

مطالبه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت در زمره دعاوی مالی مربوط به مالک و مستاجر محسوب می گردد. در ابتدا به دلیل اهمیت این دو بحث ، حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت را تعریف خواهیم نمود سپس در خصوص تعلق یا عدم تعلق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت پس از انقضای مدت اجاره یا تخلیه عین مستاجره توضیحاتی ارائه خواهیم نمود و در پایان در خصوص نحوه طرح دعوا و مرجع صالح به رسیدگی را شرح خواهیم داد.

مطالبه حق سرقفلی

مطالبه حق سرقفلی

مطالبه حق سرقفلی

در تعریف حق سرقفلی باید گفت: ((وجهی که مالک در ابتدای اجاره و جدا از مال الاجاره از مستاجر می گیرد تا ملک تجاری را به او اجاره دهد.)) مبلغ و میزان این وجه ، به موقعیت محلی و کیفیت بنا و تجهیزات عین مستاجره ، بستگی دارد و در نهایت مالک و موجر است که رقم آن را تعیین می کند و داوطلب اجاره مخیر در پذیرش یا رد پیشنهاد موجر است.

سرقفلی را مالک و موجر می تواند نگیرد و اگر چنین کرد و ملک خود را به اجاره داد نمی تواند بعدا از مستاجر چیزی بابت سرقفلی مطالبه کند. به عبارت دیگر حق سرقفلی ذاتا قابل اعراض و اسقاط است.

بنابراین همانگونه که گفته شد این حق قائم و مربوط به محل است نه شخص. به عبارت دیگر اگرچه ممکن است مالک و موجر از فرد طالب اجاره محل ، در صورتی که محل را برای شغل طلا فروشی بخواهد ، مبلغی متفاوت با آنچه که مثلا برای کله پزی ممکن است بخواهد ، مطالبه کند ، اما این امری است به اصطلاح سلیقه ای و تحت ضابطه ای قرار نمی گیرد.

نحوه طرح دعوای مطالبه حق سرقفلی

در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ تنها حق کسب یا پیشه یا تجارت بیان گردیده و از حق سرقفلی ذکری به میان نیامده است اما این به معنای نفی حق سرقفلی نیست و نمی توان گفت تنها قرارداد های اجاره مشمول قانون روابط موجر و مستاجر سال ۷۶ حق مطالبه سرقفلی را دارند و قراردادهایی که قبل از آن تنظیم گردیده تنها حق کسب یا پیشه یا تجارت به آنها تعلق می گیرد در حالی که در قوانین شهرداری و مالیات های مستقیم و ماده واحده ی الحاقی به قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۶۵ و … تحت عناوین سرقفلی و حق واگذاری ، از سرقفلی یاد شده است و در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۲۶ مرداد ۱۳۷۶ در چارچوب مقررات و ضوابط مذکور در مواد ۶ ، ۸ و ۱۰ این قانون فقط ((حق سرقفلی)) به استناد ماده ۳ قانون آئین دادرسی مدنی به دلیل عدم نص و صراحت ، می توان به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر فقهی مراجعه و بر اساس آن رای داد.

حق سرقفلی بر اثر پرداخت مبلغی به موجر در ابتدای عقد اجاره به وجود می آید و طبق تبصره ۲ ماده ۶ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۷۶ هنگام تخلیه مستاجر حق مطالبه سرقفلی به قیمت عادله روز را دارد.

همچنین در ماده ۸ قانون مذکور قید گردیده چنانچه ضمن عقد اجاره شرط شود که مالک عین مستاجره را به غیر مستاجر اجاره ندهد و هر ساله آن را به اجاره متعارف به مستاجر متصرف واگذار نماید مستاجر می تواند برای اسقاط حق خود و یا تخلیه محل ، مبلغی را به عنوان سرقفلی مطالبه و دریافت نماید. در صورتی که طبق این قانون دریافت سرقفلی مجاز باشد هرگاه بین طرفین نسبت به میزان آن توافق حاصل نشود با نظر دادگاه تعیین خواهد شد.

نحوه طرح دعوای مطالبه حق کسب یا پیشه یا تجارت

حق کسب یا پیشه یا تجارت حقی است مالی که به تبع مالکیت منافع برای مستاجر محل کسب یا پیشه یا تجارت تحقق می یابد و قابلیت انتقال به غیر را توام با منافع عین مستاجره دارد. این حق خود به خود مالیت ندارد و به تنهایی قابل مبادله نیست. یعنی مستاجر نمی تواند هم منافع عین مستاجره را برای خود نگه دارد و هم حق کسب یا پیشه یا تجارت را به غیر منتقل کند و عوض آن را بگیرد بلکه باید هردو را منتقل نماید.

در تعیین حق کسب یا پیشه یا تجارت ، نوع شغل از اهم امور و موثر در میزان آن است. حق کسب یا پیشه یا تجارت حقی است که مستلزم قبول مالک نیست و در صورت عدم توافق و تراضی مالک و مستاجر ، دادگاه دخالت می کند و با ارجاع امر به کارشناسی میزان آن را تعیین و مالک را ملزم به پرداخت آن می نماید. نکته مهمی که در خصوص مطالبه حق کسب  یا پیشه یا تجارت باید به آن توجه نمود این است که در موقع انعقاد عقد اجاره قابل اسقاط نمی باشد و چنانچه چیزی بر خلاف این مورد بین طرفین شرط شود ، به استناد ماده ۳۰ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۵۶ باطل و غیر قابل ترتیب اثر خواهد بود.

مطالبه حق کسب یا پیشه یا تجارت زمان اتمام قرارداد اجاره و یا هنگام تخلیه ملک امکان پذیر می باشد. همچنین در مواردی که ملک تجاری طبق اجرای طرحهای شهرداری ، تخریب و امکان انتفاع از آن وجود نداشته باشد ، پرداخت می گردد.

شرایط مطالبه حق کسب یا پیشه یا تجارت

در صورتی که بین مالک و مستاجر در میزان حق کسب یا پیشه یا تجارت اختلاف وجود داشته باشد و مستاجر نیز تخلفی ننموده باشد می تواند دادخواست مطالبه حق کسب یا پیشه یا تجارت را ارائه نماید و در صورتی که به جهت تخلف مستاجر ، مالک اقدام به تخلیه نماید. با توجه به تخلف صورت گرفته ، در برخی موارد مستاجر مستحق دریافت نصف حق کسب یا پیشه یا تجارت می گردد و در برخی موارد کل حق کسب و پیشه و تجارت ساقط می گردد.

دادگاه صالح رسیدگی به دعوای مطالبه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت طبق رای وحدت رویه ۳۱-۵/۹/۱۳۶۳ و ماده ۱۱ قانون آئین دادرسی مدنی و ماده ۲۰ قانون مدنی دادگاه محل اقامت خوانده می باشد.

نحوه رسیدگی به دعوای مطالبه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت

دعوای مطالبه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت دعوایی مالی محسوب می گردد و می بایست هزینه دادرسی طبق دعاوی مالی پرداخت گردد. اما در صورتی که خواسته مطالبه حق سرقفلی به نرخ عادله روز یا مطالبه حق کسب یا پیشه یا تجارت باشد به جهت معین نبودن مبلغ خواسته و نیاز به ارجاع امر به کارشناسی جهت تعیین مبلغ حق سرقفلی به نرخ روز و حق کسب یا پیشه یا تجارت ، می بایست مبلغ خواسته مقوم به ۰۰۰/۰۰۰/۲۰۱ ریال گردد. پس از ارجاع دادخواست به یکی از شعبات دادگاه صالح ، جلسه رسیدگی تشکیل و در صورت پذیرش دعوای مطروحه توسط قاضی رسیدگی کننده ، موضوع به کارشناسی ارجاع می گردد و پس از اعلام نظریه کارشناسی و عدم اعتراض به آن ، رای بر محکومیت مالک مبنی بر پرداخت حق سرقفلی یا حق  کسب یا پیشه یا تجارت صادر می گردد.

اجرای حکم مطالبه حق سرقفلی و حق کسب یا پیشه یا تجارت

پس از قطعیت رای صادره می توان نسبت به صدور اجرائیه اقدام نمود که مهلت ده روزه به محکوم علیه داده می شود تا نسبت به پرداخت محکوم به اقدام نماید. در صورتی که در مهلت مقرر  ، محکوم علیه مبلغ محکوم به را پرداخت ننمود می توان پرونده اجرایی تشکیل داد و جهت اخذ محکوم به یا مالی از محکوم علیه معرفی نمود یا تقاضای اخذ استعلام از اموال و دارایی های ایشان را داد و در صورتی که از وی مالی پیدا نشود برگ جلب وی صادر می گردد.

 

آیا این نوشته برایتان مفید بود؟

‫2 نظر

  • محمدی

    سلام. وقت بخیر. میفرمایید که اهرم اجرایی شهرداری جهت اخذ عوارض کسب و پیشه چیست؟ آیا همان کمیسیون ۷۷ هست یا اهرم اجرایی ندارد؟

    آبان ۵, ۱۴۰۱ در ۱۲:۵۱
    • دادپویان حامی

      با سلام. توقیف اموال مؤدی از طریق اجرای ثبت.

      آبان ۵, ۱۴۰۱ در ۱۲:۵۷

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    17 + نوزده =