قرارداد مضاربه یکی انواع عقود معین است که شرایط و ویژگی های آن در قانون ذکر شده است ؛ عدم رعایت این شرایط عنوان مضاربه را از قرارداد مزبور می گیرد . قانون مدنی مواد ۵۴۶ تا ۵۶۰ خود را تحت فصلی با عنوان مضاربه ، به بیان تعریف ، ویژگی ها و مسائل مربوط به این قرارداد اختصاص داده است.

کاربرد قرارداد مضاربه

بر اساس ماده ۵۴۶ قانون مدنی : عقد مضاربه عقدی است که در آن یکی از طرفین سرمایه ای را در اختیار دیگری می گذارد تا طرف دیگر با آن تجارت کند و سود حاصل از آن  را با یکدیگر شریک شوند . در حقیقت عامل ، که مضارب نامیده می شود ، سهم سرمایه خود را با کار خود پرداخت می کند .

طرفین قرارداد مضاربه

عقد مضاربه دو طرف داشته که مالک و مضارب (عامل) نام دارند.

موضوع قرارداد مضاربه

اگر تجارت خاصی توسط مالک سرمایه در  قرارداد مضاربه شرط نشده باشد ، عامل می تواند هر نوع تجارتی که خواست انجام دهد . این موضوع به این شکل در ماده ۵۵۳ قانون مدنی بیان شده است : ” در صورتی که مضاربه مطلق باشد ، یعنی تجارت خاصی شرط نشده باشد عامل میتواند هر قسم تجارتی را که صلاح بداند بنماید ولی ‌در طرز تجارت باید متعارف را رعایت کند . “

ویژگی های قرارداد مضاربه

1. نقد بودن سرمایه ( ماده ۵۴۷ قانون مدنی ) ؛
2. جایز بودن عقد ( ماده ۵۵۰ قانون مدنی ) ؛
3. لزوم تعیین سهم مالک و مضارب از سود تجارت (به صورت درصد و یا کسری از کل سود ) ؛
4. معوض بودن عقد؛ یعنی مضارب در برابر عملی که انجام می‌دهد، سودی را دریافت می‌کند،

وضعیت حقوقی مضارب

مضارب یا عامل به عنوان وکیلِ مالکِ سرمایه ، متعهد است که با سرمایه‌ی او تجارت کند ، بنابراین در نگهداری از سرمایه حکم امین را دارد و باید در حفظ سرمایه و جلوگیری از تلف شدن آن بکوشد.

چنانچه عامل تمام تلاش خود را به کار گرفت، اما سودی از سرمایه حاصل نشد و یا اینکه سرمایه تلف شد ، مسئولیتی نخواهد داشت. در چنین مواردی اگر مالک سرمایه مدعی باشد که عامل در تلف شدن سرمایه مقصر است ، خود  موظف است تقصیر عامل را اثبات نماید.

نحوه دریافت سود توسط مضارب (عامل)

دریافت این سود بستگی به میزان تلاش و کاردانی مضارب دارد ، چرا ممکن است در اثر فعالیت وی فقط زیان حاصل شود و سودی به دست نیاید که در این صورت سودی نصیب او نخواهد شد.

تسهیلات مضاربه

موضوع تسهیلات مضاربه همان خرید و فروش کالایی است که بین صاحب سرمایه که در اینجا بانک می باشد و عامل توافق شده است. قبل از انعقاد قرارداد مضاربه عملیات موضوع مضاربه بایستی در حد نیاز بررسی و اطمینان حاصل شود که اصل سرمایه و حداقل سود مورد انتظار بانک در طول مدت قرارداد قابل برگشت می باشد ؛ مدت قرارداد مضاربه از زمان انعقاد قرارداد و پرداخت وجه تا تسویه حساب کامل می باشد که بستگی به وضعیت کالای مورد معامله ، امکانات ، توان عامل و شرایط بازار دارد . در هر صورت مدت قرارداد نباید از یک سال تجاوز نماید.

فسخ قرارداد مضاربه

ماده ۵۵۱ قانون مدنی بیان می دارد که قرارداد مضاربه با یکی از شرایط زیر فسخ می‌گردد:

1. با جنون یا فوت یکی از طرفین قرارداد ، قرارداد فسخ می‌شود ؛
2. در صورتی که مالک ورشکسته یا مفلس شود، در این شرایط عامل می‌تواند سود خود را خارج از طلبکاران دریافت کند چرا که عامل جزو طلبکاران محسوب نمی‌شود و در سود مضاربه، شریک است ؛
3. اگر کل سرمایه یا سود حاصل از آن تلف شود و از بین برود، قرارداد باطل می‌شود ؛
4. در شرایطی که امکان انجام تجارت مدنظر طرفین وجود نداشته باشد.

آثار انحلال قرارداد مضاربه

انحلال قرارداد مضاربه چه در اثر اختیار یکی از طرفین باشد و چه در اثر عواملی که خود به خود باعث به هم خوردن عقد می‌شود، در گذشته اثری نداشته و آثارش نسبت به آینده است ؛ بنابراین، اگر تا زمان انفساخ قرارداد سودی حاصل شده باشد ، بر مبنای قرارداد بین طرفین تقسیم می‌شود. همچنین با انفساخ  قراداد مضاربه ،  نمایندگی عامل در اداره سرمایه و تجارت پایان می‌پذیرد و او ناگزیر است در نخستین فرصت ممکن سرمایه و سود سهم مالک را به او بازگرداند.

دفتر حقوقی بین المللی دادپویان حامی با ده سال سابقه در حوزه دعاوی و تنظیم قراردادهای داخلی و بین المللی آماده ارائه مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه انواع قراردادها می باشد.

نمونه قرارداد مضاربه

ماده یک _طرفین قرارداد

مالک  : خانم / آقای : ………………….. فرزند:  …………………………. دارای شماره ملی : ……………. صادره از : ……………………. متولد: …………. به نشانی : …………………………………………………………………………… کد پستی …………… و شماره تماس…………..

مضارب : خانم / آقای : …………….. فرزند: ………………………… دارای شماره ملی : …………. صادره از : ………………….متولد : ………………….. به نشانی :………………………………………………………………. کد پستی: ………………………… و شماره تماس…………..

تبصره-نشانی مندرج در این قرار داد اقامتگاه قانونی طرفین شناخته می شود.در صورت تغییر نشانی طرفین ملزم هستند با پست سفارشی حداقل به مدت ۱۰ روز قبل از تغییر نشانی،این تغییر را به طرف مقابل اطلاع دهند در غیر اینصورت تمامی مکاتبات و ابلاغیه ها و اظهار نامه های ارسالی به نشانی های مندرج در این قرار داد صورت خواهد گرفت و معتبر خواهد بود.

ماده دوم-سرمایه

مبلغ ……………………………ریال(……………….تومان) وجه رایج/چک/اعتبار بانکی/واریز به حساب/ است که تماماً و نقداً /به تاریخ………..از سوی مالک به مضارب تأدیه و تسلیم گردیده و مضارب با امضای ذیل این قرار داد اقرار به دریافت آن از مالک نمود .

ماده سوم-قدر السهم از مضاربه

حصه مالک از سود حاصله……………..(به حروف……….) و حصه مضارب ……………..(به حروف…………..) از سود حاصله می باشد .

ماده چهارم-مدت قرار داد

از تاریخ …………..شروع و در تاریخ……………..  به مدت ………کامل شمسی خواهد بود.در صورت موافقت کتبی طرفین مدت زمان مذکور قابل تمدید است.

ماده پنجم-موضوع قرار داد

سرمایه مورد مضاربه صرفاً در ………………….. مورد استفاده قرار خواهد گرفت و لاغیر.در صورت تخلف مضارب از این مقرره، وی موظف است تمامی سرمایه دریافتی از مالک را در قبال اخذ رسید به وی مسترد نماید.این موضوع نافی حق مالک جهت رجوع به محکمه صالحه به منظور جبران خسارت نخواهد بود. حسب صلاحدید مالک،الزام مضارب به انجام تعهدات قرار دادی امکان پذیر است.

ماده ششم-تعهدات طرفین

الف-تعهدات مضارب

۱-۶-مضارب حق دارد با مسئولیت خود نسبت به سرمایه با دیگری مضاربه نموده یا آن را به غیر به هر صورت ولو بصورت مشارکت ، نمایندگی ، صلح حقوق و وکالت و غیره واگذار نماید .

۲-۶- مضارب باید اعمالی را که برای انجام امور تجارت مذکور که متعارف و معمول مکان و زمان است بجا آورد و چنانچه در بعضی از مواقع از قبیل ترخیص یا پاساوان یا کابوتاژ یا ترانزیت نیاز به وکیل داشته حق دارد آن را بوکیل با قید مقاطع معین ارجاع دهد .

۳-۶- مضارب باید برای انجام مضاربه دفاتر روزنامه و کل که صفحات اول و آخر آن بامضای مالک و مضارب با قید تاریخ رسیده باشد تهیه کرده و تمامی امور مالی تجارت مورد مضاربه را در آن بدون ایجاد خدشه یا الحاق ثبت نماید و در صورتی که دفاتر مزبور تکافو ننماید به دفتر روزنامه یا کل جدید که بنحو مذکور باید بامضاء طرفین رسیده باشد حاصل جمع هر حساب را نقل داده و در آن عمل نماید .

۴-۶- مضارب متعهد است در پایان هر سال مالی که ابتدای آن از اول فروردین ماه هر سال لغایت اسفند ماه همان سال است حداکثر تا پایان فروردین ماه سال بعد ترازنامه سالانه عملیات و صورت سود و زیان و عملکرد را به همراه صورتحساب های مربوطه و گواهی موجودی بانک تهیه و تنظیم و امضاء کرده و به مالک تسلیم کند .

۵-۶- مضارب حق دارد در هر بانک مجاز در کشور یک شماره حساب جاری اعم از ریالی یا ارزی با امضاء مالک و خود افتتاح نماید و کلیه عملیات مالی موضوع تجارت این مضاربه باید در آن حساب ها متمرکز و جریان یابد .در صورت اقدام مغایر با این بند،مضارب مسوول جبران خسارات وارده خواهد بود.

۶-۶- مضارب متعهد است حصه سود هر ساله موضوع تجارت این مضاربه را حداکثر تا پایان …………… ماه هر سال به مالک تأدیه و پرداخت نماید و در قبال آن رسیدی معتبر دریافت نماید.پرداخت سود حاصله ترجیحاً واریز به حساب مالک خواهد بود.

۷-۶-مضارب در هر حال موظف است صرفه و صلاح مالک را مد نظر قرار داده و غبطه او را لحاظ نماید.

ب-تعهدات مالک

۷-۶- مالک حق دارد کلیه عملیات تجاری و محاسباتی و مالی مضارب را در خصوص این مضاربه در هر زمان بازرسی و رسیدگی کند .مضارب مکلف است به محض درخواست مالک این اسناد و مدارک را در اختیار وی قرار دهد.

۸-۶- این قرار داد بنا به علل موت یا جنون یا سفه احد از طرفین و مفلس شدن مالک یا تلف شدن تمام سرمایه و یا عدم امکان تجارتی که منظور و در این مضاربه قید شده ، منفسخ می گردد .

۹-۶- مضارب در رابطه با عقد این مضاربه در حکم امین است و در صورت تفریط یا تعهدی  خارج از عرف موجود ،ضامن مال مضاربه خواهد بود.

۱۰-۶- در صورت فسخ یا پس از انقضای مدت مضارب متعهد است سرمایه را ضمن ارائه ترازنامه اختتامیه به مالک مسترد کرده و در صورت سود، حصه وی را نیز به مالک تأدیه کند .

ماده هفتم-حل اختلاف

۱۲- در صورت بروز هر گونه اختلاف فی مابین ، طرفین مورد اختلاف را به داوری خانم / آقای : ……………………… فرزند آقای : ……………. ساکن:……… ……………………….. …………………………………… ……………………………………… که در ذیل این قرار داد با امضاموافقت خویش را به این منظور اعلام نموده است، ارجاع خواهند نمود و رأی داور مذکور در مورد اختلاف ارجاعی در صورتی که منطبق با قوانین و مقررات مربوط به داوری مندرج در ق.آ.د.م باشد قاطع و غیر قابل اعتراض و برای طرفین لازم الاجراء می باشد که بر مبنای آن طرف ذینفع حق صدور اجرائیه از طریق این دفترخانه علیه طرف دیگر دارد .

ماده هشتم-سایر شروط

( در این قسمت اگر شروطی دیگر باشد ، تنظیم می گردد ) .

ماده نهم-نسخ قرار داد

این قرار داد در ۹ ماده و در ۳ نسخه که هر سه نسخه درحکم واحد است تنظیم و  بین طرفین مبادله گردید.

محل امضای مالک                                        محل امضای مضارب                                                   محل امضای داور مرضی الطرفین

اشتراک گذاری: